Kolegu Andi Bejtja kishte nje shkrim provokativ nje dite me pare, i cili prek nje teme shume te rendesishme, por te nenvleresuar ne debatin publik; Pse premtimet elektorale te partive politike nuk targetojne te varfrit? Sado cinike te duket, pergjigja eshte shume e thjeshte. Arsyeja eshte teresisht elektorale.
Pese dekada me pare nje ekonomist nga Shtetet e Bashkuara i quajtur Aaron Director, elaboroi nje teze qe me vone do te njihej si Ligji i Direktorit. Sipas tij, grupi qe dominon procesin politik ne shoqerite e lira demokratike eshte gjithmone shtresa e mesme. Argumenti eshte shume i thjeshte.
Nje force politike, qe te marre pushtetin ka nevoje per 50 per qind plus 1 te votave. Nese sheh shperndarjen e popullsise sipas te ardhurave, zakonisht prevalon ligji 30-50-20, ku 30 per qind e popullsise jane te varfer, 50 per qind shtrese e mesme dhe 20 per qind te pasur. E thene thjesht, menyra me e lehte per te gjetur 50 per qind plus 1 te votave eshte shtresa e mesme. Rrjedhimisht premtimet elektorale, por edhe programet qeverisese dizenjohen ne menyre te tille, qe te perfitoje shtresen e mesme, nderda kostot te financohen permes taksave qe paguhen nga te pasurit dhe te varfrit.
I pari qe provoi empirikisht Ligjin e Direktorit ishte George Stigler. Permes nje paperi influencial ne vitin 1970, Stigler duke studiar buxhetet e dhjetra vendeve provoi se shpenzimet publike financojne kryesisht programet, nga te cilat perfiton shtresa e mesme, por kostoja e tyre financohet nga taksat e te pasurve dhe te varferve.
Tani te kthehemi ne Shqiperi. Kush jane perfituesit kryesore nga zerimi i taksave te biznesit te vogel? Kush jane perfituesit kryesore nga heqja e taksave mbi naften, qe premton opozita. Kush jane perfituesit kryesore nga subvencionimi i arsimit publik? Kush jane perfituesit kryesore nga rritja e pagave ne sektorin publik? Pergjigja eshte e lehte. Sa te varfer kane biznese? Sa prej tyre kane automjete? Dhe sa te varfer shkojne ne Universitet. Shume pak. Perfituesit kryesore jane gjithmone shtresa e mesme.
I vetmi program i shpenzimeve publike, qe targeton drejteperdrejte e varfrit eshte ndihma ekonomike. Vetem 40 milione dollare ne vit dhe me gjithe premtimet per dyfishim shkon ne 80 milione dollare ne vit. Me pak se 2 per qind e shpenzimeve totale te buxhetit.
Koalicioni me i madh politik ne vendet edemokratike do te jete gjithmone shtresa e mesme. Dhe ofertat politike te partive do te targetojne gjithmone shtresen e mesme. Madje edhe qeveria e Albinit, qe kolegu Bejtja e permend si qeveri pro te varferve. Ky eshte bast.
