Cilat janë aftësitë ushtarake të Iranit dhe deri ku mund të godasë ai në të gjithë Lindjen e Mesme?

Sulmi i Iranit ndaj Izraelit u pa nga ekspertët si ambicioz – por vendi ka aftësinë dhe shtrirjen për të goditur objektiva të mëtejshëm në të gjithë Lindjen e Mesme. Sipas Forcave të Mbrojtjes të Izraelit, Irani përdori 185 dronë, 36 raketa lundrimi dhe 110 raketa balistike në sulmin e tij. Korpusi i Gardës Revolucionare Islamike të Iranit (IRGC) nisi ofensivën pasi fajësoi Izraelin për një sulm në seksionin konsullor të ambasadës iraniane në Damask, Siri, më 1 prill.

Çfarë është IRGC?

IRGC është dega dominuese e Forcave të Armatosura të Iranit. Ajo u krijua menjëherë pas Revolucionit Islamik të vitit 1979, kur një lëvizje e udhëhequr nga studentë myslimanë çoi në përmbysjen e dinastisë Pahlavi të mbështetur nga Shtetet e Bashkuara. IRGC u prezantua për të siguruar mbrojtje shtesë për regjimin e ri dhe për të vepruar si kundërpeshë ndaj forcave të armatosura të rregullta. Ai i përgjigjet udhëheqësit suprem të Iranit, Ayatollah Ali Khamenei. IRGC ka rreth 125,000 forca ushtarake me ushtri, marinë dhe njësi ajrore, por disa analistë besojnë se shifra është shumë më e lartë.

Ai gjithashtu komandon milicinë fetare Basij, një forcë paraushtarake vullnetare besnike ndaj institucionit dhe që përdoret shpesh për të shtypur protestat antiqeveritare. Analistët thonë se vullnetarët e Basij mund të jenë në miliona. Forca Quds është krahu i huaj i spiunazhit dhe paraushtarak i IRGC-së që ndikon shumë në milicinë e saj aleate në të gjithë Lindjen e Mesme. Komandanti i saj i lartë, gjeneralmajor Qassem Soleimani, u vra nga SHBA në një sulm me dron në Irak në vitin 2020. IRGC, e cila është klasifikuar si një grup terrorist nga SHBA, dëshiron të formësojë Lindjen e Mesme në favor të Teheranit. Në vitin 1982, ajo themeloi Hezbollahun e Libanit për të eksportuar Revolucionin Islamik të Iranit dhe për të luftuar forcat izraelite që pushtuan Libanin po atë vit.

Cilat janë aftësitë ushtarake të IRGC-së?

IRGC ka aftësi tokësore, ajrore dhe detare dhe mbikëqyr programin e raketave balistike të Iranit, i konsideruar nga ekspertët si më i madhi në Lindjen e Mesme. Ajo ka përdorur raketat për të goditur militantët në Siri dhe Irakun Verior. Shtetet e Bashkuara, vendet evropiane dhe Arabia Saudite fajësuan Iranin për një sulm me raketa dhe dron të vitit 2019, i cili dëmtoi objektin më të madh në botë të përpunimit të naftës në Arabinë Saudite.

Irani mohoi çdo përfshirje në sulm. IRGC ka krahun e vet të inteligjencës dhe ka pajisje të gjera luftarake konvencionale, të cilën e shfaqi me përfshirjen e saj në konfliktet në Siri dhe Irak. Ekspertët besojnë se stoku i saj i raketave të lundrimit dhe balistike ka aftësinë dhe rrezen për të goditur çdo objektiv brenda rajonit të Lindjes së Mesme. Sipas Zyrës Amerikane të Drejtorit të Inteligjencës Kombëtare, Irani është i armatosur me numrin më të madh të raketave balistike në rajon.

Çfarë dimë për rrezen e raketave iraniane?

Media gjysmë-zyrtare iraniane e lajmeve ISNA publikoi këtë javë detaje të raketave që tha se mund të arrijnë në Izrael. Këto përfshijnë Sejil, i cili është i aftë të fluturojë me më shumë se 10,500 mph dhe ka një rreze prej 2494 km.  Një tjetër, Kheibar, ka një distancë prej 1995 km, ndërsa “Haj Qasem” mund të arrijë objektivat 1400 km larg.

Irani thotë se raketat e tij balistike janë një forcë e rëndësishme parandaluese dhe hakmarrëse kundër SHBA-së, Izraelit dhe objektivave të tjera të mundshme rajonale. Ajo mohon të kërkojë armë bërthamore. Gushtin e kaluar, Irani tha se kishte ndërtuar një dron të avancuar shtëpiak të quajtur Mohajer-10 me një rreze operative prej 1995 km. Mund të fluturojë deri në 24 orë me një ngarkesë deri në 300 kg, pretenduan iranianët. Në verën e vitit 2023, Irani prezantoi atë që zyrtarët e përshkruan si raketën e tij të parë balistike hipersonike të prodhuar në vend, njoftoi agjencia zyrtare e lajmeve IRNA.

Raketat hipersonike mund të fluturojnë të paktën pesë herë më shpejt se shpejtësia e zërit dhe mund të marrin një trajektore komplekse, duke i bërë ato të vështira për t’u kapur. Shoqata e Kontrollit të Armëve, një organizatë joqeveritare me bazë në Uashington, thotë se programi raketor i Iranit bazohet kryesisht në planet e Koresë së Veriut dhe Rusisë dhe gjithashtu ka marrë ndihmën kineze. Ai thotë se raketat balistike me rreze të shkurtër dhe të mesme veprimi të Iranit përfshijnë Shahab-1, me një rreze të vlerësuar prej 190 miljesh. Irani ka raketa lundrimi si Kh-55, një armë bërthamore e lëshuar nga ajri me një rreze veprimi deri në 2993 km. Një raketë e avancuar kundër anijes, Khalid Farzh, me një rreze të përafërt prej 300 km, është e aftë të mbajë një kokë prej 1.1 ton.

Si i përdor Irani grupet e tjera ushtarake?

Irani deri më tani nuk ka luajtur asnjë rol të drejtpërdrejtë në konfliktin e Gazës që kur filloi gjashtë muaj më parë. Por ajo ka mbështetur grupet që kanë sulmuar Izraelin, interesat e SHBA-së dhe anijet në Detin e Kuq. Të ndërtuara gjatë dekadave të mbështetjes iraniane, grupet e përshkruajnë veten si “Boshti i Rezistencës” ndaj Izraelit dhe ndikimit të SHBA-së në Lindjen e Mesme. Boshti përfshin grupin palestinez, Hamasin – por edhe lëvizjen Hezbollah në Liban dhe lëvizjen Houthi në Jemen së bashku me grupe të ndryshme të armatosura në Irak dhe Siri. Hezbollahu i Libanit u krijua nga IRGC në vitin 1982 me synimin për të luftuar forcat izraelite që kishin pushtuar Libanin atë vit.

Grupi i armatosur rëndë, gjithashtu një lojtar politik me ndikim, konsiderohet gjerësisht si më i fuqishëm se shteti libanez. Lëvizja Houthi vendosi kontrollin mbi pjesë të mëdha të Jemenit gjatë një lufte civile e cila filloi në vitin 2014 kur përmbysi qeverinë, e cila mbështej nga Arabia Saudite, rivali kryesor i Iranit për ndikimin rajonal. Houthi-t kanë pasur prej kohësh lidhje miqësore me Iranin. Lëvizja njoftoi në fund të tetorit të kaluar se kishte hyrë në konfliktin e Gazës duke gjuajtur drone dhe raketa drejt Izraelit – dhe më vonë sulmoi anijet në Detin e Kuq jugor. Shtetet e Bashkuara besojnë se IRGC ka ndihmuar në planifikimin dhe kryerjen e sulmeve me raketa dhe dron të Houthi, por Irani mohon çdo përfshirje. Houthi-t mohojnë të jenë përfaqësues iranian.

Cilat janë aftësitë bërthamore të Iranit?

Udhëheqësi suprem i vendit e bëri të qartë në qershor 2023 se si vendet perëndimore nuk mund ta pengojnë Iranin të ndërtojë armë bërthamore. Në atë kohë, Ayatollah Ali Khamenei tha se një marrëveshje me Perëndimin ishte e mundur, por vetëm nëse infrastruktura e tij bërthamore mbetet e paprekur. Irani gjithmonë ka mohuar të ketë ndonjë qëllim për të ndërtuar armë bërthamore. Por vitet e fundit, Republika Islamike ka zgjeruar rezervat e saj të uraniumit. Në vitin 2023, uraniumi i saj total i pasuruar ishte 21 herë më shumë se kufijtë bërthamorë të vendosur më parë ndaj saj. Sanam Vakil, drejtor i programit për Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut në Chatham House, tha për Sky News se aftësitë bërthamore të Iranit “nuk do të ishin domosdoshmërisht vendi i parë që Izraeli do të synonte në çdo sulm hakmarrës.

Ajo shtoi: “Nëse Izraeli do të synonte drejtpërdrejt Iranin, ai mund të kërkonte objektiva të ngjashëm – komplekse ushtarake, diku nuk do të shkaktonte dëme civile ose më të gjera infrastrukturore në të njëjtën mënyrë si Irani e bëri këtë. “Sigurisht, do të ishte shumë e rrezikshme, sepse mund të hapte kutinë e Pandorës ndaj një konflikti më të gjerë, nga i cili të gjithë kemi pasur frikë.”