Doshi dhe Berisha dy ‘non grata’/ Senatorët amerikanë: Politika duhet pastruar

Dy senatorët amerikanë, Chris Murphy dhe Gary Peters, në një intervistë për A2 CNN me gazetarin Ervin Koçi, u shprehën se marrëdhëniet ndërmjet Shqipërisë dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikëa janë më të mirë se kurrë më parë. Pavarësisht kësaj, ata nënvizuan se thellimi i tyre duhet të vijojë ende. Të pyetur për çështjet e “non grata”-ve, ata u shprehën se pastrimi i politikës nga elementët korruptiv është një proces që duhet të ndodhë, ndërsa për çështjen McGonigal nënvizuan se çështja është ende nën hetim dhe presin rezultatet e saj.

A2 CNN: Senatorë, ju faleminderit për këtë mundësi. Me siguri nuk besoj se vizita juaj në Shqipëri është për turizëm, fatkeqësisht, por për punë. Cili është qëllimi i vizitës tuaj?

Senatori Murphy: Jemi shumë të lumtur që jemi këtu. Shqipëria është një nga partnerët më të fortë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës në të gjithë botën. Kur SHBA-të kanë nevojë për ndihmë, në shumicën e rasteve Shqipëria është ndër vendet e para që ne telefonojmë. Ky bashkëpunim nuk ka qenë kurrë më i fortë sesa tani. Jemi këtu për të mësuar se si mund ta mbështesim Shqipërinë në ambicen e saj për t’u bërë pjesë e Bashkimit Europian, dhe se si mund të bëhet një anëtar edhe më i fortë i NATO-s. Por, gjithashtu se kemi shumë shqiptaro-amerikanë. Unë përfaqësoj shumë qytetarë që janë me origjinë nga kjo anë e globit që duan që këto marrëdhënie të thellohen më shumë në aspektin politik, ekonomik, kulturor dhe ne jemi këtu për të parë mundësitë për ta bërë të mundur.

A2 CNN: Po për ju z. Peters, si ju duk rikthimi në Shqipëri? Është vizita e dytë me sa di?

Senatori Peters: Po, është vizita ime e dytë. E përmendi edhe senatori Murphy, edhe unë përfaqësoj një komunitet shumë aktiv shqiptaro-amerikan në Detroit. Është një nga më të mëdhenjtë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ata më kanë nxitur të vij në Shqipëri, pasi flasin me shumë pasion për këtë vend. Ndaj, vizita ime e parë ka qenë 13 vite më parë dhe vazhdova të isha i angazhuar në çështjet që kishin lidhje me Shqipërinë, për të forcuar edhe më shumë miqësinë ndërmjet dy vendeve dhe i kisha premtuar atij komuniteti që do të kthehesha përsëri në Shqipëri. Dhe ja ku jam sërish këtu, për t’u siguruar që miqësia ndërmjet dy vendeve tona të bëhet edhe më e fortë.

A2 CNN: Ju e njihni situatën politike dhe ekonomike të Shqipërisë dhe sfidat që ka kaluar Shqipëria që nga Reforma në Drejtësi e deri tek problemet e sigurisë kombëtare. Z. Peters, si e shikoni situatën e sigurisë në Shqipëri?

Senatori Peters: Ne jemi duke bashkëpunuar për çështjet e sigurisë. Pjesë e çështjeve që trajtoj në Senatin Amerikan janë ato për sigurinë, drejtoj Komitetin për Sigurinë e Brendshme dhe Çështjet Qeveritare dhe jemi përgjegjës kryesor për çështjet e sigurisë kibernetike. Ne e dimë që ky vend ka qenë nën sulme kibernetike nga Irani. SHBA-të kanë punuar ngushtësisht me qeverinë shqiptare për të forcuar sistemet e mbrojtjes kibernetike. Ne kemi ata që quhen “ekipet e gjuetisë”, kanë ardhur për të kontrolluar rrjetet shtetërore, për të identifikuar pikat e dobëta, boshllëqet, ku mund të ketë programe armiqësore (malware) që mund të ekzistojnë, me qëllim që të forcohet sistemi dhe largohen viruset. Kemi gjithashtu edhe në agjenci tjetër – CISA – e cila është aktive në mbrojtjen e pjesëve të tjera të infrastrukturës kritike, jo vetëm ato shtetërore, por edhe ato si sektori financiar që janë gjithnjë në shënjestër të sulmeve kibernetike. Mendoj që ka vend për bashkëpunim. Qartësisht është e rëndësishme për Shqipërinë që të zhvillojë sigurinë kibernetike si një vend. Në botën moderne, sulmet kibernetike përbëjnë një kërcënim madhor, mbase kërcënimi madhor. Dhe ne jemi duke punuar për t’ju ndihmuar, për të ndihmuar qeverinë që të ketë sistemet mbrojtëse më të forta.

A2 CNN: Edhe një pyetje tjetër për sigurinë. Ballkani Perëndimor, përfshi Shqipërinë, është gjithmonë nën influencën e vendeve jo mike si Rusia. Kjo është shprehur në raportet e viteve të fundit të shërbimit informativ. Sa të cenueshme mund të jenë sistemet shqiptare përballë ndikimit rus në këtë periudhë pas agresionit ndaj Ukrainës?

Senatori Peters: Sistemet kibernetike janë sigurisht më të cenueshme. Rusët janë përfshirë në këtë lloj veprimtarie kudo në botë. Janë sulme të sofistikuara dhe ndaj duhen sisteme mbrojtëse po të sofistikuara. Ndaj, është me rëndësi të punojmë ngushtë me miqtë tanë në Shqipëri për t’i forcuar ato. Gjithashtu, po japim mbështetjen tonë kundër keqinformimit nëpërmjet rrjeteve sociale apo mënyra të tjera për të manipuluar informacionin. Por, është edhe partneriteti ynë në fushën e mbrojtjes. Unë shërbej në Komitetin për Forcat e Armatosura. Fakti që po zhvillohet stërvitja “Defender Europe 2023” është tregues se si ne bashkëpunojmë me aleatët në NATO për t’u siguruar që të kemi një ndërveprueshmëri ndërmjet ushtrive të Europës për të pasur një front të fortë kundër Rusisë apo çdo vendi tjetër që synon të dëmtojë. Besoj se është parandaluesi më i mirë nëse punojmë bashkë, stërvitemi bashkë dhe tregojmë vullnetin për të qëndruar fort bashkë. Edhe kjo e përforcon sigurinë dhe zmbraps ndikimet dashakeqe.

A2 CNN: Tre nga gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor janë pjesë e iniciativës “Open Balkan”. Si e shikoni ju një bashkëpunim ndërmjet Shqipërisë, Serbisë dhe Maqedonisë së Veriut, por që nuk pranohet nga pjesa tjetër, përfshirë edhe Kosovën?

Senatori Murphy: Shtetet e Bashkuara janë mbështetës të iniciative së Ballkanit të Hapur. Unë personalisht jam mbështetës i kësaj iniciative sepse ajo që di është se një Ballkan Perëndimor i integruar, është një rajon më i fortë. Ju do të keni kompani më të mëdha që do të duan të zhvendosin aktivitetin e tyre në këtë rajon, pasi ato dinë se njerëzit dhe mallrat mund të lëvizin lirshëm në rajon. Ne e dimë dhe e kuptojmë tensionin politik që ekziston në rajon. Por, gjithsesi është një potencial që secili vend të ngrihet në mënyrë të pavarur nëse të gjithë këto vende bëhen pjesë e bashkëpunimit ekonomik. Gjithashtu, do të ndihmojë edhe procesin e anëtarësimit në BE. Bashkimi Europian i kushton më shumë vëmendje bashkëpunimit ekonomik ndërmjet Shqipërisë, Kosovës, Serbisë, Malit të Zi etj., që ky rajon të bëhet tërheqës për Europën. Ka njerëz në Europë që thonë se vendet e Ballkanit Perëndimor nuk kanë zhvillim të mjaftueshëm për t’u bërë pjesë e BE-së. Unë nuk e pranoj këtë argument, por për ta trajtuar atë, më e mira që mund të bëjë ky rajon është të bashkëpunojë që të bëhet më tërheqës për investitorët.

A2 CNN: Z. Murphy, nëse do të pyesje shqiptarët, nëse duan të jenë pjesë e Bashkimit Europian apo Shteteve të Bashkuara të Amerikës, me siguri do zgjidhnin të dytën. Si një popull proamerikan, edhe qeveria shqiptare ka qenë gjithmonë pro iniciativave amerikane. Një nga to ishte edhe strehimi i afganëve. A keni patur mundësi të vizitoni nga afër afganët që vijojnë të jenë në Shqipëri?

Senatori Murphy: Jemi mirënjohës për atë që Shqipëria ka bërë për Shtetet e Bashkuara, por edhe për partneritetin tonë në Afganistan. Amerikanët dhe shqiptarët kanë luftuar krah për krah në Afganistan. Ne kishim detyrim edhe ndaj bashkëpunëtorëve tanë në Afganistan që nuk do t’i linim mbrapa. Sigurisht, shumica e njerëzve që janë këtu, në fund do të shkojnë në Shtetet e Bashkuara. Shpresoj që të jetë një proces i shkurtër, por për të përpunuar aplikimet, për të kryer të gjithë vetingun e nevojshëm, për fat të keq kërkon kohë, ndonjëherë deri në një vit apo më shumë se një vit. Por, gjithsesi, cilido që dëshiron të vijë në Shtetet e Bashkuara, që është përkohësisht këtu dhe përmbush kushtet tona, ata do të gjejnë një shtëpi në SHBA. Sapo u takuam me një grup afganësh që kanë aplikuar për të ardhur në Shtetet e Bashkuara dhe them që ata janë të lumtur që janë në Shqipëri, ndihen të mirëpritur ngrohtësisht dhe teksa presin për të gjetur një vendqëndrim përfundimtar në Shtetet e Bashkuara, e dinë se ç’do të thotë për ta dhe familjet e tyre që Shqipëria u hapi dyert kur ata kishin nevojë.

A2 CNN: Qeveria Shqiptare ka shtyrë deri në fund të muajt gusht asistencën ndaj qytetarëve afgan të cilët janë strehuar në Shqipëri. Çfarë do të ndodh me ta më pas? Destinacioni i tyre fundor do të jenë SHBA apo do të ketë një marrëveshje tjetër me qeverinë shqiptare që ata të qëndrojnë pak më gjatë këtu, deri sa të ketë përfunduar procedura?

Senatori Murphy: Janë diskutime ndërmjet Administratës Biden dhe qeverisë shqiptare. Sigurisht ne duam që këta njerëz të vijnë në SHBA sa më shpejtë të jetë e mundur. Shpresa ime është se nëse do të duhet ende më shumë kohë, Shqipëria do të jetë e hapur për këtë. Por, siç e përmenda, ky do të jetë një diskutim ndërmjet Administratës Biden dhe Qeverisë së Shqipërisë.

A2 CNN: E përmenda që në hyrje të intervistës që të dy ju jeni të njohur me situatën në Shqipëri. Cili është opinioni i dy senatorëve amerikanë, kur në zgjedhjet e para pak ditëve, dy persona të shpallur “non grata” nga Sekretari i Shtetit për korrupsion madhor dhe minim të demokracisë, udhëhoqën fushatën për dy parti. Njëri lider i opozitës dhe tjetri mbështetës i mazhorancës?

Senatori Peters: Sigurisht është e rëndësishme për t’u siguruar që vendi lufton korrupsionin dhe e largon atë jashtë politikës në Shqipëri. Që të ndërtohet një demokraci e fortë, njerëzit duhet të kenë besim tek sistemi, të besojnë se personat që i përfaqësojnë nuk janë të korruptuar në asnjë mënyrë. Kështu që Shqipëria duhet të vijojë rrugëtimin për ta përmirësuar demokracinë, të gjithë e bëjmë, edhe ne në Shtetet e Bashkuara të Amerikës punojmë për këtë gjithë kohës. Demokracia nuk është diçka që merr dhe e ke, por është një sfidë e përhershme. Duhet të sigurohesh pa pushim që po Lufton për parimet e një shoqërie të hapur demokratike. Në fund të fundit, janë qytetarët e Shqipërisë duhet të insistojnë që korrupsioni të dalë nga sistemi në mënyrë që demokracia të forcohet këtu.

Senatori Murphy: Shqipëria ka bërë përparim domethënës në luftën kundër korrupsionit. Sigurisht, ka ende reforma për të zbatuar, por që tani ne kemi parë ecurinë pozitive në sistemin gjyqësor ku ata që ishin brenda sistemit dhe kërkonin të përfitonin nga postet e tyre, po largohen dhe ky është një sinjal i vërtetë që ky vend është i vendosur ta luftojë korrupsionin. Mendoj se Senatori Peters ka të drejtë, të gjithë kemi vështirësitë tona, apo jo? Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk mund t’i bien botës qark dhe të pretendojnë përsosmëri. Edhe demokracia jonë ka probleme. Ndaj, një nga arsyet se përse ne jemi këtu, është që të punojmë mbi problemet e përbashkëta, në mënyrë që të ketë më shumë njerëz që votojnë në zgjedhje dhe që ndëshkojnë edhe më shumë këta abuzues kudo mundemi. Këto janë probleme të përbashkëta dhe ne jemi të angazhuar për të gjetur zgjidhje për to.

A2 CNN: Kryeministri Rama ka deklaruar se pret një dhuratë nga SHBA më 4 korrik, për ditëlindjen e tij. Keni ndonjë ide çfarë mund të jetë?

Senatori Murphy: Nuk e di, do ta diskutojmë me kolegët tanë kur të kthemi dhe të mundohemi t’i sjellim diçka të mirë. Sigurisht, duke respektuar rregullat tuaja të etikës. Por, lajmi i mirë është se mbështetja për Shqipërinë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës është një çështje patriotike. Nuk është një çështje e Demokratëve apo Republikanëve. Të dyja partitë janë mbështetëse të mëdha të Shqipërisë. Ne do të kthehemi dhe do të diskutojmë me kolegët republikanë se çfarë dhurate dypartiake mund t’i japim.

A2 CNN: Kryeministri Rama përmendet disa herë në çështjen McGonigal që po gjykohet në SHBA. Opozita këtu e akuzon se ka përdorur lidhjet me ish-zyrtarin e lartë të FBI-së për të goditur rivalët e tij politikë këtu në Shqipëri. Ju shqetëson kjo lidhje e kreut të Qeverisë shqiptare me z. McGonigal dhe a ndikon ajo në marrëdhëniet mes Uashingtonit dhe Tiranës?

Senatori Murphy: Sigurisht, nuk jam i shqetësuar për marrëdhëniet me Shqipërinë. Ato nuk kanë qenë kurrë më të mira. Këto janë akuza serioze, por tashmë janë pjesë e një procesi penal që është ende nën hetim. Ne jemi gjithmonë shumë të kujdesshëm, pasi si anëtarë të Senatit amerikan, ne nuk komentojmë për çështje që janë ende nën hetim, qoftë për qytetarët amerikanë, ose për qytetarë të shteteve të tjera. Jemi duke ndjekur çështjen dhe presim të përfundojë.

A2 CNN: Senatorë, faleminderit për këtë intervistë.

Senatorët Murphy dhe Peters: Faleminderit shumë. Ishte kënaqësi.