Lajçak zhvesh kostumin/ Me gushtin ikën dhe vapa

Miroslav Lajçak, diplomati sllovak, aktualisht i Dërguar Special i Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi, me shumë gjasa nuk do të jetë më në pozitën e ndërmjetësuesit të dialogut mes Prishtinës dhe Beogradit pasi gushti i vitit 2024-së pritet të jetë edhe fundi i tij në atë pozitë, meqë atëherë edhe i përfundon mandate.

Kështu ka deklaruar Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, dhe eshte shprehur se këtë ia ka thënë vetë top-diplomati sllovak.

Moszgjatja e mandatit për Lajçak-ut, gjithmonë sipas Osmanit, ka të bëjë me zgjedhjet që do të mbahen në Bashkimin Evropian me 6-9 qershor 2024, ku pritet që të zëvendësohen shumë zyrtarë të Unionit.

Lajçak, ish-Ministër i Punëve të Jashtme të Sllovakisë, për herë të parë mandatin e Emisarit të BE-së për dialogun Kosovë-Serbi, e pati marrë më 2 prill të vitit 2020. Pas përfundimit të mandatit, BE-ja ia kishte zgjatur atij mandatin edhe pas 1 prillit 2021, për 18 muaj.

Por, kjo nuk kishte qenë zgjatja e fundit e mandatit. Sllovakut, më 18 korrik, Unioni i kishte besuar edhe një herë – me shumë gjasë e fundit – detyrën (24 muaj) në krye të negociatave për të arritur një marrëveshje kompromisi mes dy vendeve ballkanike që assesi të merren vesh.

Gjatë kohës kur Miroslav Lajçak ka negociuar procesin e dialogut nuk është bërë ndonjë progres domethënës, madje situata mes Kosovës dhe Serbisë ka qenë tejet e tensionuar. Po ashtu, ka pasur kritika – sidomos nga zyrtarët kosovarë – se ndërmjetësuesi Lajçak “po mban anën” e Serbisë.

Arritja më e madhe e sllovakut, në detyrën që Unioni i kishte besuar, është Marrëveshja Bazike (Bruksel, më 27 shkurt, Ohër, 18 mars).

Pajtimi i Kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, e presidentit serb, Aleksandër Vuçiç, me ndërmjetësimin e Lajçak-ut, dhe shefit të tij, Josep Borrell, për atë që tani njihet si Marrëveshja Bazike, përmbante 11 nene, përmes të cilave Bashkimi Evropian e ShBA-të besojnë se kanë gjetur zgjidhjen.

Aty Kosova – pos tjerash – pranon që te zbatoje të gjitha marrëveshjet e arritura me herët, përfshirë edhe Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe dhe pajtimin për një status special për Kishën Ortodokse Serbe.

Serbisë i kërkohet që të mos e pengoj anëtarësimin e Kosovës në organizatat ndërkombëtare dhe përgjithësisht njëfarë njohje de-facto të shtetësisë.

Mirëpo, zbatimi i kësaj marrëveshje – aktualisht – ka mbetur në hije, pasi që palët, përkatësisht Kosova dhe Serbia, në vend të implementimit, po akuzojnë njëra tjetrën për shmangie të përgjegjësive nga ajo çka vetë kanë pranuar.