Ndihmës-Sekretari Amerikan i Shtetit për Evropën dhe Euroazinë, James O’Brien, i ka kërkuar Kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, progres urgjent në themelimin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe.

Këtë kërkesë, O’Brien, Kurtit ia ka bërë gjatë takimit që ka pasur me të të mërkurën, ku edhe ka theksuar se Shtetet e Bashkuara të Amerikës e mbështesin rrugën e Kosovës drejt integrimeve euroatlantike.

“Për të ecur përpara, ne kemi nevojë për zbatimin e zotimeve të ndërmjetësuara nga BE-ja, duke përfshirë progresin urgjent për Asociacionin. Për këtë, kam diskutuar hapat pozitivë dhe shumë të nevojshëm me kryeministrin e Kosovës Albin Kurti” – ka shkruar top-diplomati amerikan në plaftormën X.

Progres në raport me Asociacionin nga Kosova ka kërkuar të martën edhe Presidenti i Francës, Emmanuel Macron.

Këtë e ka bërë pasi që ka zhvilluar një bisedë telefonike me Kurtin, me ç’rast është diskutuar anëtarësimi potencial i Kosovës në Këshillin e Evropës, ka njoftuar Zyra e Presidentit të Francës përmes një komunikate për media.

Macron gjatë bisedës ndërsa ka përshëndetur Kurtin për zbatimin e vendimit të Gjykatës Kushtetuese për Manastirin e Deçanit, ka nënvizuar rëndësinë që Franca i kushton zbatimit të Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe, sidomos në kontekstin e anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës.

Macron ndër të tjera, siç njofton komunikata për media, ka shprehur keqardhje për dështimin e fazës së dytë të procesit të largimit të kryetarëve shqiptarë nga komunat në Veri të banuara me shumicë serbe.

“Macron gjithashtu kujtoi se është i domosdoshëm organizimi i zgjedhjeve të reja sa më shpejt të jetë e mundur, me pjesëmarrjen e popullatës serbe”, potencoi komunikata.

Edhe presidentja, Vjosa Osmani, bëri të ditur se autoritete kosovare do t’i drejtohen Gjykatës Kushtetuese për draft-statutin e Asociacionit dhe se një hap i tillë është detyrë e Qeverisë së Kosovës.

Në anën tjetër NTV Televizion, ditë më parë raportoi se Qeveria e Kosovës është pajtuar në parim me komunitetin ndërkombëtar që pas përkrahjes që ka marrë me 16 prill nga Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës për anëtarësimin e Kosovës në këtë organizatë, të dërgojë deri më 10 maj për shqyrtim në Gjykatën Kushtetuese draft-statutin për Asociacionin. Ky hap do të jetë kushti për Kosovën që më pas edhe me 16-17 maj Komiteti i Ministrave, saktësisht qeveritë e shteteve anëtare të KiE-së ta pranojnë Kosovën shtet anëtar të organizatës.

“Mospjesëmarrja e serbëve në votimet për largimin ose jo të kryetarëve në komunat veriore, mund të reflektohet në dialogun Kosovë – Serbi. Qëllimi ishte që Kosova të shihet si e paaftë në menaxhimin e situatës në veri” – kështu janë shprehur njohës të çështjeve politike në Prishtinë, kurse Rada Trajkoviç, këshilltare e ministrit të komuniteteve në Qeverinë e Kosovës, u shpreh se bojkoti nuk ishte i mirë për interesat e serbëve që jeton në Kosovë.

“Organizimi i procesit të votimit në komunat veriore, në pamje të parë duket pozitiv për Kosovën. Por, mos dalja e serbëve në votime u bë qëllimshëm” – deklaroi profesori universitar, Dritëro Arifi.

Sipas tij, qëllimi është që në dialogun Kosovë- Serbi që zhvillohet me ndërmjetësimin e BE-së, Kosova të dalë e paaftë për menaxhimin e situatës, në veri.

“Ne, gjithsesi, do të duhej të gjenim një zgjidhje Nëse jo tani, ndoshta vitin e ardhshëm. Por mospjesëmarrja e serbëve në veri ishte e qëllimshme, në një të ardhme të afërt apo të largët që të shihet Kosova si e paaftë për të menaxhuar situatën në veri dhe në njëfarë mënyrë në dialog të ketë më shumë përparësi Serbia dhe serbët e veriut”, theksoi Arifi duke shtuar se varet nga zhdërvjelltësia diplomatike se si Kosova do të arrijë ta argumentojë situatën.

Kurse, Rada Trajkoviç, këshilltare e ministrit të komuniteteve në Qeverinë e Kosovës dhe kryetare e Lëvizjes Evropiane të Serbëve nga Kosova, u shpreh për Radio Kosovën se bojkoti për zëvendësimin e kryetarëve të komunave në katër komuna në veri të Kosovës nuk ishte i mirë për popullatën serbe që jeton atje.

“Mendoj se bojkoti i serbëve dëmtoi vetë serbët, ndërsa populli, më nuk është duke kuptuar asgjë. Serbët as nuk kanë më vizion teksa dhe as liderët e tyre nuk mund t’ua ofrojnë këtë vizion. Ata vetëm janë duke zbatuar urdhrat për të mbijetuar sot për nesër. Lista Serbe është duke e përdorur pozitën në të cilën ndodhet populli serb, e cila tani si asnjëherë më parë tërë ekzistencën e saj e ka lidhur me politikën në Beograd, duke dalë nga të gjitha institucionet në veri të Kosovës, dhe e tërë ekzistenca e tyre financiare tani varet drejtpërdrejt nga Beogradi” – theksoi Trajkoviç.

Ajo gjithashtu fajësoi presidentin serb, Aleksandër Vuçiç dhe lidershipin politik në Beograd për situatën e krijuar në veri të Kosovës.

Ndërkaq, analisti Artan Muhaxhiri deklaroi se kjo situatë do të zgjasë edhe disa muaj dhe se do të vonojë në zgjidhjen e problemeve të tjera.

Qeveria ka vlerësuar se Kosova me organizimin e procesit të votimit për shkarkimin e kryetarëve në veri i ka përmbushur obligimet e saj dhe ka kërkuar nga Bashkimi Evropian që t’i heqë masat e vendosura kundrejt Kosovës.

Politologu boshnjak, Jasmin Mujanoviç, tha se regjimi në Beograd dëshiron të kërcënojë integritetin territorial dhe sovranitetin e Bosnjës e Hercegovinës, Malit të Zi dhe Kosovës, prandaj këto tri vende janë “shtylla kurrizore strategjike e rajonit të Ballkanit Perëndimor”.

“Që nga rënia e Milosheviçit deri në ardhjen e Vuçiçit, politika e Serbisë së madhe mbeti e njëjtë. Vuçiç është i njëjti radikal siç ishte në vitet 90’, kur ishte anëtari më radikal i Partisë Radikale Serbe” – tha Mujanoviç në forumin e Cetinjes “Fuqia e mprehtë dhe e butë në Ballkanin Perëndimor.

Sipas tij, nuk është një konflikt mes serbëve dhe shqiptarëve, serbëve dhe boshnjakëve dhe serbëve e malazezëve, por një konflikt mes nacionalistëve serbë dhe “pothuajse të gjitha” lëvizjeve dhe popujve të tjerë politikë në Ballkanin Perëndimor.

Siç shkruajnë mediat serbe, Mujanoviç ka vlerësuar se lufta për demokraci dhe kundër autokracisë në Serbi është shumë e rëndësishme për rajonin.

Nga ana tjetër, politikani slloven Roman Jakiç vlerësoi se ndikimi rus po “trondit Evropën, nga lindja në perëndim”, prandaj Evropa duhet ta kundërshtojë me forcë dhe së bashku, gjithashtu nga lindja dhe perëndimi.

Gazetarja nga Sarajeva, Xhenana Karup Drushko, vlerësoi se fenomeni i “post-fashizmit” mund të vërehet sot globalisht, pjesë e të cilit është edhe populizmi i djathtë.

“Ndër të tjera, është pasojë e faktit se Perëndimi në Ballkan donte t’i jepte fund historisë me çdo kusht, me çmimin e stabilizimit dhe mbi parimet e drejtësisë, të së vërtetës, shtetit të së drejtës dhe të drejtave të njeriut”- deklaroi Drushko dhe vlerësoi se Serbia është një “partner ideal” për Rusinë.

“Rusia ka një derë të hapur në Serbi për të bërë çfarë të dojë. Rusia vepron institucionalisht në Serbi. Ministria e Mbrojtjes e Rusisë hapi një zyrë në Ministrinë e Mbrojtjes së Serbisë, ka një qendër humanitare ruse në Serbi, të cilën ne e dimë se çfarë bën, e kështu me radhë”, – theksoi Xhenana Karup Drushko.

Kurse profesori universitar nga Sarajeva Rusmir Mahmutçehajiç vlerësoi se ideologjia gjenocidale mbijeton në rajon dhe “mund të shihet se si jeton çdo ditë”. Gjithashtu analisti politik Lubomir Filipoviç vlerësoi se në Mal të Zi është në veprim radikalizimi fetar, kur bëhet fjalë për Kishën Ortodokse Serbe.

Sociologu Senadin Laviç vlerësoi se ideologjia e “botës serbe” është në fakt një “ndërmarrje joracionale, imorale dhe kriminale e së keqes njerëzore”.

“E keqja është lëshuar hapur dhe në dritën e diellit. Kulmi i nacionalizmit serbomadh me thika, tela me gjëmba, gjenocid si dhe pretendimi se ‘nuk mund të jetohet me myslimanët’, janë slogane fashiste”, potencoi sociologu Laviç.

Ish-presidenti dhe kryeministri malazez Milo Gjukanoviç në një intervistë për mediumin malazez Antena M , ka komentuar votën kundër që Mali i Zi pati për Kosovën në KiE. Ai tha se ky veprim, tregon qartë fillimin e heqjes së maskës europiane dhe shfaqjes së fytyrës së vërtetë antimalazeze.

I pyetur nëse pranimi i Kosovës në Këshillin e Evropës dhe Rezoluta për Srebrenicën, e cila duhet të miratohet në OKB, është momenti kur të paktën një pjesë e qeverisë do të fillojë të heqë maskën evropiane, Gjukanoviç u shpreh se votimi në KiE tregoi “se nuk ka homogjenizim të vërtetë në radhët e krijuesve dhe zbatuesve të politikës shtetërore në Mal të Zi”.

“Për më tepër, asnjëri prej tyre nuk kujdeset për interesat shtetërore të shtetit. Sepse nëse do t’u interesonte, dhe po u interesonte marrëveshja e tyre e koalicionit, do të kujdeseshin për faktin që Mali i Zi e njohu Kosovën në vitin 2008 dhe do të kujdeseshin që në marrëveshjen e koalicionit të kenë deklaruar se do të ndjekin prioritetet e politikës së jashtme që përmban strategjia e zhvillimit shtetëror”, theksoi Gjukanoviç.

Ai beson se do të ishte gabim të pritet nga Perëndimi një “terapi shpëtimtare për të kuruar këtë kancer politik që po rëndon aktualisht në Malin e Zi. Sipas ish-presidentit malazez, gjithashtu shqetësim mbetet neglizhenca që po i bëhet Rusisë, e cila ka nxitur politika shumë retrograde në rajon, përkatësisht nacionalizmin dhe projektet e mëdha shtetërore.

“Ballkani Perëndimor po merret me të njëjtat çështje që trajtonte në vitet ’90 si përshembull mbrojtja e anëtarëve, të supozuar të rrezikuar, të kombeve të caktuara jashtë kufijve të vendeve të origjinës, duke shkatërruar kështu sovranitetin e vendeve fqinje, duke prishur marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë dhe në thelb duke rrezikuar stabilitetin, pra perspektivën evropiane të rajonit” – theksoi Gjukanoviç.

Kujtojmë se më 27 mars, Maja Vukiçeviç, kryetare e delegacionit malazez në Komitetin për Politikë dhe Demokraci në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës, votoi kundër propozimit që Kosova të bëhet anëtare e Këshillit të Evropës.

Vukiçeviç është anëtare e Partisë Popullore Demokratike pro-ruse në parlamentin malazez, njëherësh deputete e ish-Frontit Demokratik, agjenda e të cilit përfshinte tërheqjen e njohjes së pavarësisë së Kosovës, heqjen e sanksioneve kundër Rusisë dhe daljen e Malit të Zi nga Organizata e Traktatit të Atlantikut Verior.

Partia e saj e konsideron Kosovën si pjesë të Serbisë, duke e quajtur atë “shtet të rremë” dhe “territor të pushtuar përkohësisht”. Kjo parti është pjesë e shumicës qeverisëse në Mal të Zi që nga ndryshimi i qeverisë në vitin 2020, kur u zëvendësua Partia Demokratike e Socialistëve, e cila njohu pavarësinë e Kosovës në vitin 2008.

Të enjten në Bruksel do të vazhdojnë takimet e kryenegociatorëve të Kosovës dhe Serbisë, Besnik Bislimi dhe Petar Petkoviq, që kanë të bëjnë me çështjen e dinarit serb.

Takimin e nesërm (e enjte) e ka konfirmuar për Telegrafin zëdhënësi i BE-së, Peter Stano.

“Nesër do të mbahet një takim tjetër i kryenegociatorëve”, ka thënë Stano, pa precizuar nëse do të ketë takim mes Bislimit dhe Petkoviqit, apo do të jenë takime të ndara me emisarin e BE-së në dialog, Miroslav Lajçk.

Ndryshe, i dërguari i posaçëm i Bashkimit Evropian për dialogun mes Kosovës dhe Serbisë, Miroslav Lajçak, ka thënë të martën se ka pasur javë intensive takimesh në Bruksel për të diskutuar mbi mundësitë e zgjidhjes të çështjes së dinarit.

“U ktheva në Bruksel për vazhdimin e përpjekjeve të Kosovës dhe Serbisë për të gjetur një rrugë në lidhje me ‘çështjen e dinarit’.” Ai ka thënë se diskutimet kanë qenë produktive dhe se beson se palët kanë arritur të kalojnë një pengesë të madhe.

Megjithatë, Lajçak thotë se ka ende dallime të mbetura dhe për këtë arsye është e domosdoshme vazhdimi i dialogut.

“Disa dallime mbeten dhe për këtë arsye do të pres sërish dy kryenegociatorët në Bruksel dhe pres që bisedimet tona të bazohen në ide shumë konkrete, të cilat do të na mundësonin të ecim përpara në interes të popullit,” ka shkruar ai në Facebook.

Lajçak ka shprehur optimizem për takimin e ardhshëm, duke pritur që të dyja palët të sjellin ide konkrete si bazë për diskutime të mëtejshme.

Ai thekson rëndësinë e gjetjes së një zgjidhjeje që do të shërbente në interesin më të mirë të qytetarëve të prekur nga këto vendime.