RAPORTI – Grupi i Këshillit të Europës: Shqipëria të parandalojë korrupsionin e ministrave

Në një raport të ri, Grupi i Shteteve të Këshillit të Evropës kundër Korrupsionit (GRECO) konstaton se në Shqipëri, kuadri ligjor për parandalimin e korrupsionit të anëtarëve të Këshillit të Ministrave dhe këshilltarëve të tyre politikë dhe të policisë, është gjithëpërfshirës, ??por gjithsesi tepër kompleks.

GRECO i bën thirrje Shqipërisë të përqendrohet në zbatimin efektiv të ligjit, veçanërisht duke përmirësuar kapacitetin e organeve përgjegjëse për parandalimin e korrupsionit dhe përmes një qasjeje proaktive ndaj hetimeve.

GRECO rekomandon në veçanti që një manual që përpilon standardet dhe rregulloret e zbatueshme t’u vihet në dispozicion personave që mbajnë poste të larta ekzekutive.

Ajo këmbëngul që çdo ministri të miratojë shpejt një plan integriteti dhe që ministrat, zëvendësministrat dhe këshilltarët duhet të informohen rregullisht për masat për të siguruar integritetin e tyre.

GRECO shpreh dyshime në lidhje me zbatimin efektiv të Kodit Ministror të Etikës 2013 dhe funksionimin aktual të komitetit të etikës bashkangjitur me të.

Dëshiron që të hartohen dhe zbatohen rregulla të qarta pas punësimit. Kuadri i përgjithshëm që detyron të interesuarit të deklarojnë pasuritë e tyre është krijuar.

Grupi i Këshillit rekomandon masa për të siguruar më shumë stabilitet në pozitat e larta në polici, pavarësisht nga konteksti politik. Shqipëria duhet të paraqesë në GRECO deri më 30 Prill 2022 një raport mbi masat e marra për të zbatuar këto rekomandime.

gsh/

I. PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE
1. GRECO vlerëson kuadrin ligjor për parandalimin e korrupsionit mes personave të cilëve u
janë besuar funksione të larta ekzekutive (PTEF) dhe Policisë së Shtetit në Shqipëri si
gjithëpërfshirës, por disi të shkëputur dhe tepër kompleks. Fokusi tani duhet të vihet në
koherencën e tij të përgjithshme dhe në zbatimin efektiv, në përmirësimin e kapaciteteve të
organeve përgjegjëse për zbatimin e tij dhe në miratimin e një qasjeje proaktive në drejtim të
hetimeve. Një manual që paraqet standarde dhe rregullore të ndryshme, duke ofruar udhëzime
për detyrimet e PTEF dhe të policisë dhe për rolin e secilit organ përgjegjës për zbatimin do të
lehtësonte zbatimin aktual të rregullave dhe mbikëqyrjen efektive.
2. Strategjia Ndërsektorale kundër Korrupsionit dhe Plani i Veprimit për zbatimin e tij
parashikojnë miratimin dhe zbatimin e një Plani Integriteti nga çdo ministri. Sidoqoftë, këto plane
nuk janë hartuar ende. GRECO bën thirrje për miratimin e tyre të shpejtë dhe për marrjen parasysh
të rreziqeve specifike të integritetit me të cilat mund të përballen ministrat dhe këshilltarët e tyre
politikë gjatë ushtrimit të detyrave të tyre.
3. Një Kod Etik Ministror u miratua në vitin 2013, por GRECO dyshon nëse zbatohet në praktikë
dhe nëse është funksional Komisioni i Etikës që parashikohet në Kod. Ai rekomandon adresimin e
këtij boshllëku dhe kombinimin e masave që do të miratohen me veprimtari sistematike
ndërgjegjësimi për çështje që lidhen me integritetin e të gjithë PTEF-të, përfshirë edhe këshilltarët
politikë. Vëmendje e veçantë duhet t’i kushtohet në këtë kontekst rregullave të qarta pas
periudhës së punësimit dhe zbatimit të tyre. Është krijuar kuadri i përgjithshëm për deklarimin e
interesave private, rregullisht gjatë ushtrimit të funksioneve, si edhe rast pas rasti. Sidoqoftë, nuk
ka raste të PTEF që kanë qenë të detyruar të tërhiqen nga një dosje ose diskutim specifik për shkak
të një konflikti interesi ad hoc, i cili hedh dyshime mbi efikasitetin e sistemit në praktikë.
4. Inspektorati i Lartë për Deklarimin dhe Kontrollin e Pasurive dhe Konfliktin e Interesit
(ILDKPKI) është përgjegjës për marrjen dhe shqyrtimin e formularëve të deklarimit të pasurisë dhe
interesave të PTEF-ve dhe policisë. Për qëllim të efikasitetit, platforma elektronike për deklarimin
dhe publikimin e këtyre deklarimeve duhet të bëhet funksionale sa më shpejt të jetë e mundur
dhe ILDKPKI duhet të përmirësojë kapacitetin e tij monitorues dhe procedurat. Nga ana tjetër,
çështjet që ILDKPKI dërgon në prokurori duhet të ndiqen si duhet. Kjo kërkon funksionimin efektiv
të Prokurorit të Posaçëm kundër Korrupsionit (SPAK) dhe krijimin e bashkëpunimit efektiv me
ILDKPKI.
5. Për sa i përket Policisë së Shtetit, në vetingun e përkohshëm është shfaqur një shqetësim
specifik. Ka të ngjarë që si rezultat i tij të largohet nga forca policore një numër i konsiderueshëm
i stafit të kualifikuar, duke e bërë të vështirë ushtrimin e funksioneve kryesore të policisë. Drejtësia
dhe efektiviteti i procesit janë gjithashtu në diskutim, pasi ai nuk trajton në mënyrën e duhur të
gjitha rreziqet e mundshme të integritetit. Prandaj, duhet të zëvendësohet me kontrolle të
rregullta të integritetit gjatë karrierës së policisë. Gjithashtu, rregullat e duhura pas periudhës së
punësimit duhet të rishikohen në këtë kontekst.
6. Një shqetësim kritik ka të bëjë me praktikën aktuale që Policia e Shtetit mund të marrë
donacione private dhe sponsorizime, të cilat – nëse një praktikë e tillë do të lejohet – duhet të
rregullohen në mënyrë rigoroze për të kufizuar çdo risk korrupsioni dhe konflikti interesi. Po
kështu, mundësia që Policia të ofrojë shërbime shtesë në këmbim të pagesës duhet të rregullohet
në mënyrë rigoroze.
7. Politizimi në Policinë Shqiptare është gjithashtu një çështje shqetësuese. Për ta ulur nivelin
e politizimit, duhet të merren masa që të rritet qëndrueshmëria e drejtuesve të lartë në pozicionet
e tyre, pavarësisht nga ndryshimet politike në vend dhe që pozicionet e nivelit të mesëm drejtues
5
të emërohen nga Drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Shtetit dhe jo nga Ministri i Brendshëm.
Rregullat e etikës duhet të plotësohen me udhëzime praktike, si dhe masa të ndërgjegjësimit,
trajnimit dhe këshillimit – përfshirë mbrojtjen e sinjalizuesve, në mënyrë që të rritet besimi te
sistemi.