OPINION
SFIDAT ME KORONAVIRUSIN
SISTEMI NEURO -ENDOKRIN KONTROLLON PUNEN E SISTEMEVE TJERA ANDAJ FIZIOLOGJIA PERPIQET TE SYNOJE HOMEOSTAZE -EKULIBER KETE E ARRIN DUKE BERE KONTROLL QENDRORE QE ESHTE ME DOMINANT DHE HOMEOSTAZE LOKALE
NDRICIMI I LIDHJEVE MES SISTEMIT NEURO ENDKRIN DHE SISTEMIT IMUNITAR POR EDHE SISTEMEVE TJERA DO TE MUND QE EDHE ME EFIKAS TE JETE ARRITJA E EKULIBRAVE FIZIOLOGJIK QE ESHTE THEMELI I SHENDETIT TE NJERIUT.
PARADOKSI : Ne mjeksi 1+1 nuk bejne si ne matematike 2 , ka pasur pacient ne ITALI ME 102 vjet me shume semundje dhe e ka perballuar KOVIDIN 19 , por ka pacient qe duket “i shendoshe“ dhe nuk e perballon.
PRANDAJ VIRUSI APO SISTEMI IMUNITAR fajtori kryesor ????
Sistemi NEURO – ENDOKRIN kontrollon sistemet tjera.
Subkoshienca eshte kompjuteri qendror qe funksionon mbi parimin e automatizmit dhe sistemi endokrin permes hormoneve barten mesazhet (informacionet) Keshtu sistemi NEURO ENDOKRIN kontrollon sistemet tjera.
Fiziologjia funksionon ne ate menyre qe organet kane nje kontrolle qendrore dhe nje kontrolle lokale. Kontrolli qendror dominon mbi ate lokal me mekanizem te dyfishte kontrollohet homeostaza ne organet e ndryshme.
Prandaj cekulibri ne sistemin neuro-endokrin pasqyrohet ne homeostazen e sistemeve, metabolizem, pergjigje imunitare etj.
SISTEMI ENDOKRIN – KA KONTROLL MBI SISTEMIN IMUN
Eshte pare qe Limfocitet B, Limfocitet T dhe NK Cell kane receptore edhe te Vitamines D dhe te Estrogjenit ALFA DHE BETA ER alfa dhe ER beta. Meqe ka receptor te hormoneve atehere edhe ndikimi i sistemit endokrin eshte ne kierarki te kontrollit te pergjigjes imunitare dhe ne rivendosje te homeostazes.
Kur jemi tek Koronavirusi nuk behet pyetja a egziston virusi, kjo pyetje behet nga amator dhe njerez qe nuk e njohin mjeksine..
Pra kemi Rinoviruse, Koronaviruse , Viruse te influences qe sidomos dimrit kur bie imuniteti, kur mungesa e diellit shoqerohet me ulje te nivelit te Vitamines D dhe ftohja qe mund te ndikoje ne bllokimin e sistemit muko ciliar dhe ka mundesi qe viruset e tille te shkaktojne infeksione te siperme respiratore : rinofaringit, faringit, laringit, trakeit e deri tek pneumonite virale.
Kur jemi tek Koronavirusi duhet te shtrohen pyetje esenciale ?
Nga e ka origjinen ky virusi : Nga teoria e mutacionit dhe variabilitetit antigjenik
Luk Montagne nje lauerat i cmimit Nobel hodhi idene se ky virus rrjedh nga lab oratori i modifikuar nga dora e njeriut.
Ka dilema mbi origjinen e ketij virusi qe eshte mbi nivelin tone te spjegojme kete gje me saktesi.
Por ne aspektin mjeksor pyetja esenciale do te ishte : Me cilet virus eshte i ngjashem Koronavirusi
A ka imunitet njeriut. ?
Koronavirusi eshte nga familja e koronaviruseve qe shkaktojne ftohjen e zakonshme , SARS 1 pra keto viruse shkaktojne COMMON COLD. Por viruset mund te kalojne ne traktin e poshtem respirator dhe te shkaktojne pneumonie tek nje numer i vogel i rasteve.
A ka imunitet : Studimet thone po 80% jane imun,. Cka dmth imun edhe pse mund te infektohesh me virusin , sistemi imunitar e lokalizon dhe neutralizon virusin. Pra eshte pare ne studime se 80% ka njeriu i painfektuar QELIZA T REAKTIVE , dmth kemi imunitet te kryeqezuar. Pra SIstemi imunitar meqe jemi infektuar shpesh dhe ftohur shpesh me Koronavirus atehere sistemi imunitar njeh shume pjese te virusit keshtu arrin arrin ta neutralizoje.
Keshtu qe kemi 85 % qe infektohen me Koronavirus nuk shfaqin simptoma, 10 % shfaqin nje forme deri te moderuar te infeksionit te traktit te siperme e sidomos te traktit te poshtem respirator.
Pra infeksioni me Koronavirus eshte bere nje ENTITET ME VETE , VIRUS I RI DHE SKA IMUNITET KJO KA QENE PROPAGANDA me cka STUDIMET SHKENCORE I RRENOJNE KETO TEORI .
Pra viruset mund te shkaktojne edhe Pneumoni virale por qe kjo pneumoni virale qe shkakton Koronavirusi ka marr entitet me vete KOVID 19.
A KA KARAKTER SEZONAL INFEKSIONI ME KORONAVIRUS ?
Pergjigja eshte PO dmth veres ka pasur renie drastike te numrit te infektuarve me SARS CoV 2
TESTI ME PCR a ploteson kriteret diagnostike ?
Pergjigja eshte JO
A jane percaktuar vdekjet nga COVID 19 me KRITERE TE QARTA ??
PERGJIGJA ESHTE JO.
Pra kemi te bejme me GJYSEM TE VERTETA, PRANDAJ SHKENCA ka per qellim qe permes METODES SHKENCORE TE NDAJE FAKTIN NGA NJE BINDJE. MBI FAKTET NDERTOHET INTERPRETIMI SHKENCOR.
CILI ESHTE KOMPLIKIMI I KOVIDIT 19
Komplikacioni me i rende eshte STUHUA E CITOKINAVE – dmth reaksioni hiperimun ose nje reaksion hiperinflamator qe quhet edhe si HEMOFAGOCITOZA LIMFOHISTOCITARE.
Pra komplikimet ndodhin kur aktivizohet sistemit imunitar dhe demton membranen alveolokapilare deri sa te shfaqet lengu ne intesteicium dhe alveola duke shkaktuar forma te ARDS se por tek Kovid 19 eshte pare nje lloj ARDS jo tipike.
ENDOTELITI – kur shkaktohet nje endotelial cell injyry mund te komplikohet me nje Tromboze vaskulare
Prandaj HIPOKSEMIA mund te jete pasoje si nga kalimi i lengut ne intersticium dhe alveola si dhe nga trombozat vaskulare ku gjaku nuk oksigjenohet si duhet. bie SpO2 dhe PO2 si dhe D-Dimmeret per te detektuar ndonje tromboze.
Kur ka indikacion per Ventilim mekanik : veshtiresim te klinikes, shfaqja e konsolidimit (EKO – B-Linie dhe Konsolidimi) e sidomos INDEKSI HOROWITZ pO2/FiO2<150.
Por VENTILIMI MEKANIK nuk e zgjidh problemin, ventilimi mekanik kur bie SpO2 dhe pO2 vetem se krijon kushte per te perfituar kohe dhe per ta mbajtur ne jete njeriun dhe nuk eshte mjekim ventilimi mekanik.
Prandaj esenca eshte te dallohet
CITOKINE STORM – ku kemi rritje te CRP, Hiperferritina, rritja e IL6
si dhe PCT – Procalcitonina qe flet per nje mbiinfeksion bakterial
D-Dimmeret – per Tromboze
KID – koagolimi intravaskular i diseminuar – aktivizohet rruga ekstrinseke dhe intrinsike te faktoreve te kuaogollimit dhe krijohen trombet . Ne fazen e pare kemi Tromboze e kur harxhohen faktoret e kuagollimit shfaqet Hemoragjia.
KID si komplikacion kur shfaqet tek SEPSA qe eshte pasoje e nje infeksioni te komplikuar bakterial dhe tek KOVID 19
shoqerohen me RISK TE LARTE PER MORTALITET. Pa hyre ne detale kjo mund te komplikohet me ‘ARDS , demtim te melcise, zemres, insuficience akute (KIDNEY INJURY) – DEMTIM MULTIORGANOR DHE VDEKJE.
PRANDAJ SFIDA ME E RENDESISHME TEK KOVID 19 per te ulur mortalitetin tek rastet qe komplikohen 5% eshte se si te parandalohet dhe si te zbutet reaksioni hiperimunitar ose hiperinfamator.
Prandaj shihet qe zbutje te semundjes kane shfaqur gjithe medikamentet qe kane nje veprim farmakologjik ANTIINFLAMATOR
– ASPIRINA
– DEKSOMETAZONI 6-8 mg, NGA RECOVERY STUDY
– DIHIDROKSIKLOROKINA edhe pse studimi e nxorri jo efikas, por vetem PROF Mandeep R. Mehra eshte Profesor i Univerzitetit te Harvardit i cili ishte udheheqesi i studimit te Hydroklorokines. ai ka drejtuar kete studim ka thene se jane bere LESHIME TE MEDHA DHE JO ANALIZE E THUKTE E TE DHENAVE , Si mund te kene “LESHIME KETO STUDIME“
– bllokatoret e IL-6 ANAKINRA, dmth Imunosupresiv modern.
-Vitamina D
Por vetite farmakologjike te DIhidroksiklorokines qe bashke me Zinkun mund te veprojne si virostatik, kane veti edhe imunomodulatore sepse keto jane perdorur tek LUPUSI ERITEMATOZ SISTEMIK POR EDHE TEK ARTRITI REUMATOID: Studimet ne KINE kane treguar rezultate te mira.
KUR JEMI TEK EFEKTET ANESORE CILA ESHT ME E RREZIKSHME :
Nje QT c e zgjatur qe mund te kontrollohet me EKG dhe me nje korigjim te Mg. dhe Kaliumit dhe nese eshte me i zgjatur se QTc >500 ms mund te nderpritet mjekimi apo me i rrezikshem eshte STUHIA E CITOKINAVE qe mund te komplikohet me komplikacione shume te renda si ARDS; TROMBOZE, KID, HEMOFAGOCITOZE LIMHFOHISTIOCITARE.
Pra ka shume medikamente qe zgjasin QTc : antidepresivet, antibiotike gjithashtu dhe ANTI ARITMIKET . AMJODARONI qe perdoret per mjekim te shume aritmive supraventrikulare dhe ventrikulare. Por me kontrollim te elektroliteve dhe matjes se QT c ne EKG mund te shmangen keto komplikime.
Por OBSH u pa se me teper favorizon e sidomos Dr. ANTONY FAUCY qe eshte keshilltar i Presidentit TRUMP.
Inhibitoret e ARN POLIMERAZES – si FAVIPIRAVIR qe eshte i lejuar ne JAPONI te mjekohet INFLUENCA – te frenohet replikimi i ‘Virusit te Gripit.
Ndersa FAVIPIRAVIRI PERENDIMORE ESHTE REMDESIVIRI – qe eshte gjithashtu nje inhibitor i ARN-POLIMERAZES.
DHE VAKSINA qe eshte prodhuar me nje TEKNOLOGJI TE RE, PRA INJEKTOHET GJENI DHE SUPOZOHET SE TE FUTET NE QELIZA DHE TE PRODHOHET PROTEINE VIRALE E ME PAS SISTEMI IMUNITAR TE PRODHOJE ANTITRUPA.
PRA NE TEORI ESHTE PERFEKT POR SIGURIA DHE EFIKASITETI I VAKSINES DO KOHE DHE KRITERE TE QARTA PER TU PERCAKTUAR.
UNE SJAM NE PARIM KUNDER VAKSINES , POR JAM PER TU MARRE NE KONSIDERATE EDHE EFEKTI ANESOR : RISK PER PERGJIGJE AUTOIMUNE – Semundjet AUTOIMUNE JANE SEMUNDJE KRONIKE DHE SHOQEROHEN ME DEMTIME SERIOZE te indeve. PRANDAJ TEK NJE POPULLATE KU 95% kalojne pa simptome ose me simptome te lehta e deri tek te moderuara me nje insufience respiratore qe mund te menaxhohet me Oksigjen dhe ventilim jo invaziv. JAM PER TA BERE RISK DHE BENEFIT: CKA PERFITON DHE CKA RISKON. Sidomos tek femijet dhe popullatat e shendosha dhe evidentimi i faktoreve te riskut te defekteve imunitare tek “TE SHENDOSHET“ qe mund te duken si te shendoshe.
Nje STRATIFIKIM I RISKUT MUND TE NA NDIHMONTE TE TARGETOJME PACIENT QE KANE RISK ME TE MADH PER KOMPLIKIME DHE TU KUSHTOHET RENDESI ME E MADHE KETYRE PACIENTEVE:
Tek Remdesiviri, Favipiraviri qe jane Inhibitore te ARN – POLIMERAZES nuk ndikojne ne parandalimin e CITOKINE STORM
– VAKSINA EKSPERIMENTALE E BAZUAR NE GJENE OSE ARN qe per ta pare sigurine dhe efikasitetin duhet qe te te vaksinohen se pari 200000 njerez dhe te shihen EFEKTET ANESORE TE VAKSINES
DHE PER TA PARE EFIKASITETIN DUHET TE KRAHASOHEN 1 MILIONE TE VAKSINUAR DHE 1 MILIONE TE PAVAKSINUAR NESE DALLIMI MES DY GRUPEVE ESHTE SIGNIFIKANT
PRANDAJ VENDIMET JANE TE RENDA SIDOMOS PER MINISTRINE E SHENDETSISE ??
Prandaj te fokusohemi tek CYTOKINE STORM – Pra aktivizimi i sistemit imunitar ne menyre te tepruar – detektimi ne kohe eshte vital , diganostifikimii i Trombozes, ventilimi mekanik i pershtatshem sepse Oksigjeni eshte toksik po u perdor ne menyre jo te pershtatshme: BEN ME SHUME KEQ SE SA DOBI.
Komplikimi multiorganor eshte ai komplikimi qe shoqerohet me moralitet te larte pra njelloj si SEPSA qe eshte pergjigje sistemike inflamatore : Por qe SEPSA ka strategji te standardizuar te mjekimit si : ANTIBIOTIKE SA ME HERET- VELLIM LENGJES – VASOPRESOR per ta mbajtur stabilitetin kardiovaskular.
KETU KEMI NJE LLOJ SEPSE ATIPIKE dhe me komplikime me serioze si ARDS atipike, por demtimi multiorganor te perkujton SEPSEN sepse edhe ne SEPSE kemi nje pergjgije inflamatore sistemike. EDHE SEPSA BART NE VETE RISK TE LARTE TE MORBIDITETIT DHE MORTALITETIT.
MEQE SHKAKU I VDEKSHMERISE ESHTE STUHIA E CITOKINAVE QE SJELL DEMTIMIN MULTIORGANOR – eshte shkaku i vdekjes.
ATEHERE TA NDRICOJME KETE FENOMEN :
CITOKINE STORM shfaqet edhe tek SEMUNDJET AUTOIMUNE; ku kemi nje PERGJIGJE HIPERIMUNE E SHUME CITOKINA CLIROHEN
NDERSA REUMATOLOGET JANE MJEKET QE MERREN ME SE SHUMTI ME SINDROMAT INFLAMATORE DHE HIPERINFLAMATORE – Prandaj edhe kontributi i tyre mund te jete shume logjik sepse ato kane pervoje me te madhe te suprimojne INFLAMACIONIN
Zakonisht perdoren IMUNOSUPRESIV, GLUKOKORTIKOID DHE INHIBITOR TE IL 6 pra te INTERLEUKINAVE qe fuqizojne pergjigjen imune dhe eshte pare se
ANTI INFLAMATORET; IMUNOSUPRESIVET , ANTI INTERLEUKINAT PO U PERDOREN NE KOHE TE SAKTE japin nje ulje te mortalitetit.
PRA MJEKET PERDORIN SUPRIMIMIN E NATYRES; ATO SHTYPIN NATYREN. POR KJO SHTYPJE E SISTEMIT IMUNITAR ESHTE LOGJIKE SEPSE DEMET JANE ME TE VOGLA PER NJE KOHE TE SHKURTER
POR SI E RREGULLON ORGANIZMI PERGJIGJEN IMUNITARE – FIZIOLOGJIA
FIZIOLOGJIA SYNON HOMEOSTAZEN-EKUILIBRIN – EKULIBRI ESHTE NE PERPUTHJE ME HARMONINE E NATYRES QE ESHTE GJUHA DHE LIGJI I NATYRES. VETEM GJERAT KUR JANE NE EKULIBIER KANE QETESI.
ESHTE PARE QE SISTEMI NEURO ENDOKRIN KONTROLLON SISTEMINM IMUNITAR
SISTEMI ENDOKRIN E KONTROLLON SISTEMIN IMUNITAR
PRA eshte pare qe LIMFOCITET B , T dhe NATURAL KILLER KANE RECEPTOR PER VITAMINEN D dhe prandaj vitamina D eshte nje hormon me tipare imunomudalatore qe studimet tregojne se ka ndikim shume te rendesishem tek SISTEMI IMUNITAR duke ndikuar qe SISTEMI IMUNITAR TE JEPAE PERGJIGJE TE EKULIBRUAR IMUNITARE
LIMFOCITET B, T DHE NK kane edhe receptore per ‘ER ALFA DHE ER BETA (Receptoret per Estrogjenin ALFA DHE BETA) dmth RECEPTORE QE KANE EFEKTE TE NDRYSHME NJERI E AKTIVIZON SISTEMIN IMUNITAR DHE TJETRI E INHIBON DUKE U MUNDUAR TE MBAJNE NJE EKULIBIER TE PERGJIGJES IMUNITARE.
PRANDAJ SA ME TEPER TE NDRICOHET LIDHJA MES SISTEMIT ENDOKRIN DHE SISTEMIT IMUNITAR MUND TE NDRICOHET EDHE FAKTI PSE TEK DISA KA PERGJIGJE TE EKULIBRUAR TE SISTEMIT IMUNITAR DHE PSE TEK TE TJERET QE SHOQEROHEN ME KOMPLIKACIONE KA PERGJIGJE TE JO EKULIBRUAR TE SISTEMIT IMUNITAR;:
E KJO DO TE NDIHMONTE QE TE DETEKTOHEN NJEREZIT “E SHENDOSHE“ Tek te cilet kemi nje cekulibier HORMONAL qe mund tekete pasoje PERGJIGJEN JO TE EKULIBRUAR IMUNITARE
Eshte pare nga studimet se pikerisht kur perdoren LIGANDE per ‘RECEPTORIN E ESTROGJENIT BETA edhe arrin reagimi kronik imunitar nje REMISION TE PLOTE. CKA DO TE THOTE SE SISTEMI ENDOKRIN KONTROLLON DHE ESHTE PERGJEGJES PER NJE REAGIM IMUNITAR TE EKULIBIRUAR.
PRANDAJ SHKAKU I VDEKSHMERISE ESHTE PERGJIGJE IMUNITARE JO E EKULIBRUAR DHE MEQE HORMONET DHE RECEPTORET E TYRE NDIKOJNE QE TE KETE AKTIVIZIM DHE CAKTIVIZIM TE SISTEMIT , EKULIBRI HORMONAL NDIKON QE EDHE PERGJIGJA IMUNE TE JETE E EKULIBIRUAR:
KY NDRICIM I KESAJ LIDHJE MES SISTEMIT ENDOKRIN DHE ATI IMUNITAR MUND QE TE ULE VDEKSHMERINE DHE PO U MJEKUA SHKAKU ATEHERE EDHE SISTEMI IMUNITAR JEP PERGJIGJE TE EKULIBIRUAR DHE ESHTE FAKTORI VENDIMTAR I SHENDETIT.
PRA ESHTE BERE NJE DIVULGIM MEDIAL I VIRUSIT KORONA – POR FAKTI QE 95% jane IMUN nuk e ben FAJTOR VETEM VIRUSIN
Edhe ne ITALI ku vaksinimi eshte i detyrueshem, mundet qe nese imuniteti siguron mbrojtje per nje virus, te jete pergjigja imunitare e dobet kur sistemi imunitar perballet me nje virus tjeter. Pra ka nje komprometim te sistemit imunitar dhe ka shume studiues qe e mbeshtesin kete ide ne lidhje me mortalitetin ne Itali nga KOVID 19 duke mos i anashkaluar edhe faktore tjere korelativ te pastudiuar.
MBASE DEFEKTET NE SISTEMIN IMUNITAR DHE CRREGULLIM HORMONAL mund te jene SHKAQET KRYESORE PSE DISA ZHVILLOJNE NJE STUHI TE CITOKINAVE – CYTOKINE STORM – OSE ME SAKTE PSE DISA VDESIN DHE DISA E KALOJNE SEMUNDJEN PA ASNJE SIMPTOME OSE ME SIMPOTOMA TE LEHTA DHE TE MODERUARa.
DERI KETU ESHTE PROBLEMI NE NIVELIN SHKENCOR
POLITIZIMI I VIRUSIT
NDERSA POLITIKA SI CDO GJE QE POLITIZON EDHE KETE VIRUS E KA POLITIZUAR AQ SHUME QE NE EMER TE KETIJ VIRUSI ZBATON AGJENDAT E TYRE NE PLANET E TYRE POLITIKE DHE EKONOMIKE.