Aktualitet
Viti akademik në rrezik
TIRANË– Shqipëria është në fund të listës se vendeve të Bashkimit Evropian për pagesat e mësuesve. Ndërkohë që në vendin tonë, pedagogët kanë nisur protestat përmes të cilave kërkojnë rritje pagash, EuroNews ka renditur vendet e BE-së, nga më ‘bujari’ me arsimin, deri tek më ‘dorështrënguari’. Të dhënat e publikuara në Ditën Botërore të Mësuesit tregojnë se Shqipëri nuk kishte arsye për ta festuar 7 tetorin, kur protesta e pedagogëve po rrezikon nisjen e vitit akademik.
Paga mesatare për mësuesit në vendet e Bashkimit Evropian (BE) është 25,055 €.
Vendi që i paguan mësuesit më shumë është Luksemburgu që për vitin 2020/2021, sipas të dhënave të përpiluara nga Komisioni Evropian ka deklaruar një pagë prej 69 mijë e 76 eurosh në vit. Ndërsa Shqipëria jep vetëm 4 mijë e 233 euro.
E dyta në radhë pas Luksemburgut vjen Zvicra, me 66 mijë e 972 euro, më pas radhitet Gjermania me një pagë prej 54 mijë e 129 euro në vit. Paga vjetore në Francë dhe Itali ishte më pak se gjysma e shifrës që jep Gjermania. Bullgaria është vendi që ka pagën më të ulët vjetore të mësuesve mes vendeve të BE-së, me 7 mijë e 731 euro. Shifra është gjithashtu nën 10 mijë euro në disa vende të tjera të BE-së si Letonia, Sllovakia, Hungaria, Rumania dhe Polonia.
Ndërsa raporti i pagave të mësuesve ndaj pagës minimale tregon se sa fitojnë mësuesit në krahasim me pagën minimale në çdo vend. Raporti llogaritet duke pjesëtuar pagën bruto të mësuesit me pagën minimale bruto. Ky raport është më i lartë në Gjermani me 2.8, ndërsa Polonia ka raportin më të ulët me 1.1. Me fjalë të tjera, paga fillestare e mësuesve në Poloni është shumë afër pagës minimale, ndërsa mësuesit që fillojnë në shkollat shtetërore gjermane fitojnë gati trefishin e pagës minimale. Raporti mesatar në 21 vende të BE-së është 1.86 ndërsa është vetëm 1.4 në Francë dhe Greqi.
Në shumicën e vendeve evropiane, mësuesit që fillojnë të punojnë në shkollat shtetërore gjithashtu fitojnë, mesatarisht, dukshëm më pak se produkti i brendshëm bruto kombëtar (GDP) për frymë.
Paga fillestare e tyre vjetore bruto ishte më e lartë se PBB-ja për frymë në vetëm shtatë nga 36 vende. Raporti më i lartë i pagës ndaj PBB-së për frymë është shënuar në Maqedoninë e Veriut me 1,28, ndërsa më i ulëti ishte në Irlandë me 0,45. Ndërsa Gjermania është një nga vendet me GDP-në më të lartë për frymë në Evropë, raporti është 1.26, që do të thotë se mësuesit e rinj ende fitojnë më shumë se mesatarja e PBB-së për frymë. Në të kundërt, ky raport është vetëm 0.71 në Francë.
Si kanë ndryshuar pagat e mësuesve në dekadën e fundit?
Raporti i fundit i Eurydice jep edhe shifra për periudhën 2009/2010. Në atë kohë, pagat fillestare bruto vjetore të mësuesve varionin nga 2,743 € në Rumani në 63,895 € në Luksemburg. Mesatarja në 26 vende të BE-së ishte 19,563 € në 2009/2010. Megjithatë, ishte nën 5,000 euro në gjashtë vende të BE-së, përkatësisht Sllovaki (4,824 €), Poloni (4,462 €), Lituani (4,275 €), Letoni (4,166 €), Bullgari (2,761 €) dhe Rumani (2,743 €). Në vendet e tjera të BE-së përgjithësisht varionte nga 18,000 € në 30,000 € ndërsa pagat fillestare në Gjermani dhe Danimarkë ishin mbi 35,000 €. Ndryshimi në pagat fillestare bruto vjetore të mësuesve midis 2009/2010 dhe 2020/2021 ishte më i larti në Lituani, ku pagat u rritën me 269 për qind në ato 11 vjet. Vendet e fundit anëtare të BE-së Rumania dhe Bullgaria panë gjithashtu rritje dramatike në pagat e mësuesve gjatë dekadës së fundit, përkatësisht 193 dhe 180 përqind.
Paga fillestare e mësuesve gjithashtu u rrit me 42 për qind në Gjermani, e cila tashmë kishte pagën e dytë më të lartë në periudhën 2009/2010. Ndryshimi ishte nën 10 përqind në gjashtë vende të BE-së – Qipro, Portugali, Spanjë, Itali, Slloveni dhe Luksemburg.
Në terma nominalë, Islanda pa që pagat fillestare vjetore bruto të mësuesve u rritën me 25,720 € midis 2009/2010 dhe 2020/2021, rritja më e lartë midis vendeve të studiuara, e ndjekur nga Gjermania (15,915 €) dhe Suedia (15,135 €). Pagat fillestare gjithashtu u rritën me më shumë se 10,000 euro në Austri, Lituani dhe Danimarkë.
A janë mësuesit të kënaqur me pagat e tyre?
Përgjigja e shkurtër është jo. Sipas Anketës Ndërkombëtare të Mësimdhënies dhe Mësimit (TALIS) në 2018, mesatarisht vetëm 26 për qind e mësuesve në vendet e OECD dhe ekonomitë pjesëmarrëse në TALIS mendonin se puna e tyre vlerësohej nga shoqëria dhe 39 për qind ishin të kënaqur me pagën e tyre.
Sa kanë shpenzuar vendet për arsimin?
Në vitin 2020, shpenzimet e përgjithshme të qeverisë për arsimin në BE arritën në 671 miliardë euro ose 5 për qind të PBB-së.
Vendet e BE-së që shpenzojnë pjesën më të lartë të PBB-së për arsimin ishin Suedia (7 përqind), Belgjika dhe Estonia (6.6 përqind), e ndjekur nga Danimarka (6.4 përqind) në BE. Jashtë bllokut, Islanda shpenzoi 7.7 për qind të PBB-së së saj për arsimin. Nivelet më të ulëta të shpenzimeve për arsimin si pjesë e PBB-së u panë në Irlandë (3.1 përqind), Rumani (3.7 përqind) dhe Bullgari (4 përqind).
Për sa nxënës kujdesen mësuesit?
Në BE, numri mesatar i nxënësve për mësues në nivelin fillor ishte 13.6 në vitin 2020, por përsëri, ka ndryshime të konsiderueshme nga vendi në vend.
Raportet më të ulëta u regjistruan në Greqi (8.4), Luksemburg (8.9) dhe Hungari (10), ndërsa Mbretëria e Bashkuar (19.9), Rumania (19.2) dhe Franca (18.4) kishin mesataren më të lartë. numri i nxënësve për mësues. Raporti nxënës-mësues llogaritet duke pjesëtuar numrin e nxënësve ekuivalent me kohë të plotë me numrin e mësuesve ekuivalent me kohë të plotë.
E fundit, por jo më pak e rëndësishme, ka një mungesë shqetësuese të mësuesve në vendet evropiane. Më shumë se 30,000 pozita mësuesish mbetën të paplotësuara në Gjermani në fillim të këtij viti akademik. Ka një mungesë prej 20,000 mësuesish në Poloni e 16,000 në Hungari dhe Ministria Franceze e Arsimit deklaroi se 4,000 nga rreth 27,300 vende të reja mësuesish mbeten vakante.