Çështja e detit t’i drejtohemi Drejtësisë Ndërkombëtare, më afër se asnjëherë për heqjes së Ligjit të Luftës.

Kryeministri Edi Rama: Mirëdita!

Më lejoni të shpreh edhe publikisht, kënaqësinë që i shpreha Ministrit të Punëve të Jashtme të Greqisë dhe besoj mund ta them edhe një miku të mirë të Shqipërisë dhe të shqiptarëve, Zotit Dendias, për praninë e tij këtu, sot.

Me këtë rast nuk mund ta lë parisjellë në kujtesën e të gjithëve që ministri ka qenë me ne dhe pranë nesh edhe në një moment jashtëzakonisht dramatik, kur tërmeti i 26 nëntorit të shkuar goditi mijëra e mijëra familje e në pak sekonda na vuri përballë një situate tejet të vështirë. Një situatë ku kontributi i drejtpërdrejtë, jo vetëm me praninë simbolike të ministrit këtu, por edhe me praninë e trupave të kërkim-shpëtimit nga Greqia mes një rrjeti të gjerë trupash të ardhura nga vende mike na mundësoi daljen nga ajo situatë, duke kursyer jo pak jetë njerëzish.

Sinqerisht, asnjëherë nuk do ta harroj momentin e nxjerrjes nga rrënojat të një djali të ri nga trupat e kërkim-shpëtimit të ardhura nga Greqia, në kushte absolutisht të rrezikshme për jetën e tyre. Ata djem me uniformën e një vendi fqinj, që vinin për herë të parë këtu, sakrifikuan jo pak dhe ishin gati të sakrifikonin dhe jetën e tyre për të shpëtuar pas orësh e orësh të tëra, duke përparuar me milimetra nën një pallat të tërë që ishte rrëzuar, edhe vetë jetën e tyre.

Kështu që me atë kujtim të fortë dhe të paharrueshëm, sot  mikpresim këtu, mikun tonë, për të folur për rrugën e përbashkët të së ardhmes, si dy fqinj që nuk e kemi zgjedhur njëri – tjetrin, por jemi bashkë nën të njëjtin diell prej mijëra vitesh dhe kemi detyrimin ndaj gjeneratave të tjera që të bëjmë më të mirën e mbi të gjitha, në nivelin politik kemi detyrimin që të bëjmë atë që njerëzit e zakonshëm, shqiptarët dhe grekët bëjnë në nivelin e marrëdhënieve njerëzore. Marrëdhënie që sot janë më të mira se asnjë herë tjetër për 1001 arsye që dihen e që ne thjesht dhe vetëm duhet t’i ngremë në të njëjtin nivel pritshmërie e të njëjtin nivel ambiciesh, shpresash e ëndrrash të njerëzve tanë.

Me këtë frymë, ne kemi hapur një kapitull shumë pozitiv me qeverinë e Republikës së Greqisë. Unë dua që ta risjell këtu, në vëmendje dhe faktin se përveç ministrit që ka qenë këtu personalisht në atë moment të vështirë, Kryeministri Mitsotakis ka qenë ndër të parët që është interesuar pas tragjedisë dhe që ka qenë në vijimësi i dëshiruar për t’u informuar për ecurinë e gjërave, qoftë për kërkim shpëtimin, qoftë për rindërtimin. E patjetër edhe i gatshëm, së bashku me qeverinë, edhe në atë moment vështirësie të posaçme që u krijua në kufi si rezultat i masave të marra për përballimin e COVID-it dhe të pasojave të këtij armiku të padukshëm në rrjedhën e jetës sonë të përditshme.

Për ne, Greqia qysh në krye të herës ka qenë një partner strategjik dhe mbetet një partner strategjik. Ne e konsiderojmë Greqinë një fqinj të çmuar dhe patjetër që partneriteti ynë strategjik me Greqinë është një partneritet për të ardhmen, duke mos harruar asnjëherë gjithçka që na lidh nga e shkuara, e afërt dhe e largët.

Greqia ka qenë një ndër vendet që jo vetëm morën pjesë, por dhe u përfshinë në dhënien e kontributeve të drejtpërdrejta, përveç kontributeve nën ombrellën e Bashkimit Europian, gjatë Konferencës së Donatorëve.

Faktikisht, ne sot përsëri kemi konfirmuar atë që kemi dakordësuar më parë, që jemi dakord të punojmë bashkërisht për t’i adresuar e për t’i zgjidhur me frymë konstruktive, me vullnet të mirë, me angazhim të përbashkët, të gjitha çështjet që duhen zgjidhur mes dy vendeve tona, që janë çështje në të mirën e të dy vendeve tona.

Nuk është një çështje e Greqisë, çështja e të drejtave të minoriteti grek në Shqipëri, është një çështje e jona, gjithashtu. Nëse ne duam për minoritetin grek e për të gjitha minoritetet në Shqipëri standardet më të mira dhe mundësi 100% të barabarta si qytetarë të këtij vendi, këtë nuk e bëjmë sepse e kërkon Greqia, por e bëjmë sepse është në nderin dhe padiskutim është edhe në vizionin tonë për shtëpinë tonë të përbashkët, Shqipërinë.

Por, nga ana tjetër, e njëjta gjë vlen dhe për shqiptarët që jetojnë në Greqi. Ne besojmë fort që, siç është në interesin tonë padiskutim që ata të jenë në kushtet më të mira të mundshme e të kenë mundësi të barabarta me fqinjët e tyre në derën përballë grek, ashtu është në interesin dhe në të mirën e Greqisë dhe nuk kemi pasur asnjë moment hezitim të dyanshëm, kur vjen puna për të bërë maksimumin për qytetarët e Shqipërisë me prejardhje greke dhe qytetarët e Greqisë me kombësi shqiptare.

Kemi diskutuar për të çuar më tej patjetër, agjendën në këtë drejtim, qoftë me të gjithë legjislacionin që duhet plotësuar në funksion të ligjit bazë për minoritetet, që ka qenë një hap i rëndësishëm që Shqipëria ka bërë përpara në funksion të atij vizioni që ne kemi për të ardhmen dhe qoftë për të gjithë elementët e tjerë që kanë të bëjnë me jetën e njerëzve me një gjuhë amtare tjetër, me një histori, me një kulturë dhe me një domosdoshmëri për ta ruajtur e për ta përcjellë brez pas brezi gjuhën e tyre, qoftë gjuhën greke në Shqipëri, qoftë gjuhën shqipe në Greqi. Unë dua ta sjell këtu në vëmendje, sepse në pamje të parë mbase nuk është diçka e madhe, por në jetën e përditshme të njerëzve është diçka e rëndësishme që falë vullnetit të mirë të Kryeministrit Mitsotakis, të qeverisë e të shumicës së re të dalë nga zgjedhjet në Greqi, u bë njohja nga Parlamenti grek e lejeve të drejtimit për të gjithë bashkëkombësit tanë, në janar të këtij viti, u bë pranimi i vulës apostile, aq e rëndësishme për të lehtësuar të gjitha proceset e tyre administrative dhe po kështu edhe dakordësia për marrëveshje që lidhen me njohje të dokumenteve, sikurse ne kemi bërë me Italinë, me Austrinë, me Belgjikën e të tjera.

Diskutimi për pensionet është një diskutim që është i hapur, por e vërteta është që, qoftë me Greqinë, qoftë me Italinë, ku është dhe prania më e madhe e emigrantëve shqiptarë qysh prej viteve ’90-të, nuk është një diskutim i lehtë, jo sepse mungon dëshira, jo sepse mungon angazhimi, por sepse bëhet fjalë për një zgjidhje që në aspektin financiar kërkon realisht një impenjim serioz e për këtë arsye, procesi i diskutimit vazhdon, padiskutim me shprehjen e vullnetit të mirë për ta zgjidhur edhe këtë proces.

E falënderova dhe e falënderoj edhe publikisht ministrin për faktin që, pavarësisht momenteve të caktuara në ecurinë e këtyre marrëdhënieve kur ne kemi pasur edhe tension, e vërteta është që Greqia nuk ka qenë në asnjë moment pengesë për procesin tonë të integrimit në Bashkimin Europian dhe për hir të vërtetës më vjen jashtëzakonisht mirë që kemi një dakordësi të plotë me Kryeministrin dhe me ministrin lidhur me faktin që çështjet që ne duhet t’i zgjidhim së bashku nuk janë çështje për eksport në Bruksel. Ne nuk kemi nevojë që Brukseli të na vendosë përpara obligimit që ne t’i trajtojmë këto çështje dhe Greqia nuk ka nevojë të përdori Brukselin që të trajtojë këto çështje me ne. Nuk shohim në asnjë nga çështjet një pamundësi zgjidhjeje. Janë të zgjidhshme e patjetër që ne jemi në rrugën për t’i zgjidhur.

E kam shumë të qartë që të gjithë sot i kanë veshët e hapur për të dëgjuar lidhur me pushtimin e ardhshëm që Greqia do t’i bëjë Shqipërisë përmes detit, por nuk do të ketë një pushtim, përkundrazi e më vjen keq që do zhgënjehen patriotët e detit, sot me shumë kënaqësi mund ta them nga ana ime, ministri  patjetër nga ana e tij, që kemi rënë dakord që këtë çështje ta trajtojmë në instancat ndërkombëtare. Së bashku, Shqipëria dhe Greqia do t’i drejtohen drejtësisë ndërkombëtare për të vendosur pikat mbi “I” në bazë të ekspertizës dhe në bazë të të drejtës ndërkombëtare të detit. Më vjen keq për patriotët e detit, por në këtë mënyrë duhet të gjejnë arsye të tjera për të shpallur patriotizmin e tyre, sepse çështja e detit nuk është më një çështje me të cilën mund të bëjnë as propagandën e tyre të shpifur antigreke, që është një turp dhe as elektorat patriotik në Shqipëri, apo dhe në Kosovë. Të vetëvendosen në çështje të tjera. Kjo çështje nuk është një çështje që do të jetë në diskrecionin tonë, apo të palës greke. Do të jetë në diskrecionin e drejtësisë ndërkombëtare dhe ne jemi plotësisht dakord e në këtë mënyrë do të fokusohemi tek bashkëpunimi ekonomik, do të fokusohemi tek bashkëpunimi rajonal, do të fokusohemi tek njerëzit, të bëjmë më të mirën për qytetarët shqiptarë me kombësi greke që jetojnë në Shqipëri dhe për qytetarët grekë, apo ende jo grekë me kombësi shqiptare që jetojnë në Greqi.

Kjo është ajo çka ne duam të bëjmë dhe për këtë arsye, po ashtu kemi rënë dakord që të fillojmë punën për të organizuar edhe një mbledhje të parë të të dyja qeverive, qeveria e Shqipërisë dhe qeveria e Greqisë, për t’u marrë me çështje që kanë rëndësi për njerëzit e zakonshëm e që kanë rëndësi për fëmijët tanë në Shqipëri dhe në Greqi. Çështjet e patriotizmit nacional folklorik nuk janë çështje të qeverive tona.

Ministër, edhe një herë tjetër shumë faleminderit, me shumë respekt për angazhimin tuaj personal, me shumë respekt për gatishmërinë e Kryeministrit për t’i dhënë një shtytje të re pozitive gjithë kësaj marrëdhënieje e për ta vënë fuqinë e qeverive tona në funksion të popujve tanë dhe kështu për të ndërtuar së bashku një të ardhme në paqe e në prosperitet për të gjithë.

Në mbyllje dëshiroj të them edhe diçka, që nuk është ende një çështje që mund ta konsiderojmë të zgjidhur, por që është në një diskutim shumë pozitiv dhe që së shpejti, unë kam shumë besim që do të përfundojë në mënyrë pozitive, që është heqja e ligjit të luftës. Dhe pastaj, pasi humbën detin, nacional folklorikët patriotë do humbin dhe tokën e pastaj të gjejnë në ajër ndonjë çështje e të krijojnë një subjekt për se si Greqia po rrit emisionet e gazit në atmosferën shqiptare, se në tokë dhe në det nuk do kenë më çështje për t’u marrë.

* Ministri i Punëve të Jashtme të Greqisë, Nikos Dendias: Shkëlqesia Juaj, Zoti Kryeministër, ju falënderoj ngrohtësisht nga zemra për mikpritjen tuaj!

Është kënaqësi për mua që me urdhër të Kryeministrit tim, Zotit Kyriakos Mitsotakis, unë rikthehem në Shqipëri pas një viti.

Herën e mëparshme kisha ardhur po këtu, me urdhër të tij, pas tërmetit të fuqishëm që kishte ndodhur në Durrës. Kam ardhur pak orë më pas, për të parë dhe për të kërkuar se si mund të qëndrojmë pranë jush, pranë popullit mik shqiptar. Do të dëshiroja t’u falënderoja nga zemra, Zoti Kryeministër, për të gjitha fjalët e mira që ju thatë në përpjekjet tona, sepse është një përpjekje miqsh, është një përpjekje, e cila rrezaton ndjesitë reale të popullit grek dhe të komunitetit grek përkundrejt popullit mik shqiptar.

Fatmirësisht, sot, vizita ime ndodh në kushte shumë më të mira. Para se të zgjerohem në sa diskutuam edhe më parë, doja të fokusohesha në përgëzimet e mia për ju, për kryesinë e OSBE-së  që ju kishit këtë vit. Shqipëria madje tregoi dhe evidentoi se brenda kushteve të Coronavirusit mund të ushtrojë një kryesi esenciale. Është shumë e rëndësishme kjo për qeverinë tuaj dhe për të gjithë zonën tonë dhe rajonin tonë.

Vijmë tani tek marrëdhëniet tona bilaterale.

Na bashkojnë shumë gjëra dhe prezenca ime sot, këtu synon në nënvizimin e një agjende dinamike dhe pozitive të marrëdhënieve tona.

Ne kemi një vullnet shumë të fuqishëm që t’i çojmë këto marrëdhënie akoma më tutje dhe më lart dhe të zgjidhim në një klimë besimi reciprok dhe respekti reciprok të gjitha ato gjëra që kanë mbetur pezull.

Veçanërisht një urë e lidhjeve tona është minoriteti grek që jeton në Shqipëri. Një urë gjithashtu janë edhe mijëra shqiptarë që jetojnë dhe punojnë në Greqi. Më lejoni Zoti Kryeministër që të theksoj kontributin esencial, qoftë të shtetasve grekë në zhvillimin ekonomik të Shqipërisë, por edhe të qytetarëve shqiptarë në zhvillimin ekonomik të Greqisë.

Sikundërse jeni në dijeni, Greqi dhe Shqipëri, ne do të përballojmë sfida.

Nga ana jonë, ne jemi gjithnjë të gatshëm të bëjmë çdo përpjekje me besim, me frymën e bashkëpunimit, sikundër i shkon për shtat vendeve europiane, sikundërse i shkon për shtat Shqipërisë dhe Greqisë, në dobi të vendeve tona. Ne mendojmë se ky bashkëpunim mund të funksionojë duke përforcuar integritetin dhe integrimin e Shqipërisë në BE, duke patur sigurisht marrëdhënie të mira të fqinjësisë dhe duke përforcuar stabilitetin në një zonë të ndjeshme siç është zona jonë.

Integrimi dhe hyrja e Shqipërisë në BE është një objektiv i yni i përbashkët dhe ne jemi të gatshëm që të ecim me Shqipërinë, duke përfshirë këtu të gjithë dijen teknike që mund t’u ofrojmë kur ju dhe qeveria juaj, gjykoni se do të ishte e nevojshme ta bëni këtë gjë.

Në këtë kuadër, dëshiroj të theksoj se Greqia përmes agjendës së Selanikut, e cila është inauguruar përpara dy dhjetëvjeçaresh, ka mbështetur në mënyrë të qëndrueshme dhe diakronike si objektiv strategjik, integrimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor. Madje, edhe me Kryeministrin, edhe me ministrin në detyrë Cakaj më parë, ne kishim një tematikë shumë të gjerë diskutimesh.

Ne diskutuam për çështjen e përcaktimit të hapësirave detare mes Shqipërisë dhe Greqisë.

Zgjidhja e kësaj divergjence do të jetë e dobishme për të dyja vendet.

Madje kam dëgjuar me interes të lartë dhe dakordësinë e Zotit Rama se zgjidhja e kësaj çështje do të ketë si bazë marrëveshjen e OKB-së ku të dyja vendet kemi nënshkruar. Jam shumë i lumtur për këtë gjë, për të përsëritur atë që Kryeministri sapo tha, se duke analizuar dhe ekzaminuar këtë çështje, ne kemi rënë dakord që të kalojmë si Shqipëri dhe si Greqi së bashku në kalimin e kësaj çështje në të drejtën ndërkombëtare, në Gjykatën e Hagës.

Kjo marrëveshje mes Shqipërisë dhe Greqisë mbështetet pikërisht në një qëndrim të të dyja vendeve në legalitetin e përbashkët për zgjidhjen e çdo konvergjence dhe divergjence që mund të ketë. Po ashtu u referuam edhe në marrëveshjen që Shqipëria dhe Greqia ka në ’96-ën dhe ramë dakord se marrëveshja e ’96-ës ka nevojë për një thellim dhe dinamizëm që të ecim së bashku drejt një marrëveshje të re përsa i përket partneritetit strategjik të dy vendeve dhe të bëjmë një mbledhje qeveritare mes dy qeverive dhe të krijojmë një mekanizëm mes dy vendeve mike.

Ne kemi referuar çështjen e ligjit të luftës.

Zoti Kryeministër, kjo gjë është një anakronizëm dhe jam i sigurt që edhe këtë gjë do ta zgjidhim së bashku. Është gëzim i madh për mua që kam mundësinë ta them këtë gjë këtu, nga Tirana, në opinionin publik shqiptar me urdhër të Kryeministrit Mitsotakis.

Diskutuam gjithashtu edhe për urën, një nga urat që na lidh, i referohen anëtarëve të minoritetit, por edhe frymës që duhet të dalë dhe të përshkojë idenë e fqinjësisë së mirë.

Nuk duhet të humbasim kohë tjetër.

Nuk duhet të humbasim kohë dhe unë mendoj se kemi arritur në marrëdhëniet tona shumë gjëra. Për ne, mbetet tani që të shkojmë akoma më përpara.

Pashë me gëzim perspektivën, madje progresin që Shqipëria ka bërë në sektorët e tematikave që lidhen me minoritetin grek. Besoj dhe mendoj se të gjitha këto japin mundësi që të kalojnë në agjendën tonë pozitive.

Më lejoni të përmbyll fjalën time, duke nënvizuar se përkundrejt përpjekjeve që bëjnë vendet e Ballkanit Perëndimor, në kuadrin e perspektivës së tyre europiane, një tjetër vend i rajonit tonë, që është akoma vend kandidat për BE, nuk po lëviz në këtë drejtim, madje lëviz në drejtim të kundërt.

I referohem këtu fqinjit tonë, Turqisë. Ajo vazhdon të shkelë çdo ditë, kriteret themeltare të integrimit në BE, qoftë politike, qoftë ekonomike.

Jam detyruar në këtë kuadër, të dërgoj madje, një shkresë Komisionerit të Zgjerimit, zotit Varhelyi, duke theksuar se Turqia po shkel unionin doganor dhe duhet të shqyrtohet menjëherë marrja e masave për këtë gjë.

Gjithashtu e kam vendosur këtë çështje, me keqardhje madje, që të ekzaminojë Komisioni të gjitha shkeljet, në të gjitha dimensionin e tyre, madje deri në tërheqjen e unionit doganor, si një ide e qartë kjo, për shkeljet që krijon shteti turk dhe sjellja e Turqisë.

Kam theksuar gjithashtu edhe tek homologët e mi europianë, ministrat e Jashtëm, veprimet e fundit që janë tepër shqetësuese në Mesdheun Lindor dhe theksova nevojën që të ndalojë eksporti i materialeve ushtarake përkundrejt Turqisë, sepse këto materiale ushtarake përdoren për të kryer veprime që destabilizojnë zonën tonë.

Zoti Kryeministër,

po e përmbyll fjalën time me diçka që edhe ju sapo e përmendet.

Ajo që ne duhet të ndërtojmë të gjithë së bashku, ai që është dhe fokusi ynë i përbashkët dhe objektivi i përbashkët, është që të kemi një të ardhme paqësore me begati për të gjithë. Pikërisht kësaj përpjekjeje i shërben prezenca ime sot, në Tiranë dhe jam i lumtur që jam sot, këtu, bashkë me ju.

Ju falënderoj ngrohtësisht për fjalët tuaja të ngrohta për Greqinë dhe nga ana e Kryeministrit Mitsotakis dhe nga ana ime për miqësinë greko-shqiptare, ju falënderoj shumë