Vdekja e Ismail Kadare, Macron: Jetoi dhe krijoi si njeri i lirë

Pallati Elysee në Paris, në emër të presidentit të Francës Macron ka shprehur ngushëllimet e tij për ndarjen nga jeta të Ismail Kadare.

Më poshtë komunikata e plotë.

“Këtë të hënë vdiq një shkrimtar që me jetën, veprën dhe personalitetin e tij mishëronte një pasuri për dialogun, forcën e shpirtit europian dhe vokacionin e mikpritjes së Francës. Shkrimtari franko-shqiptar Ismail Kadare u nda nga ne.

Ai ishte ndër ata për të cilët të shkruarit ishte një betejë, ndër ata që çdo fjalë ia rrëmbejnë heshtjes, ndër ata që me çdo rradhë të shkruar mund ta rendojnë dëshminë e ligjërimit të vet, ndër ata që çdo roman mund ta kenë epitafin e jetës së tyre letrare. Kjo sepse ai jetoi dhe krijoi si njeri i lirë në një vend qe nuk ishte i tillë: ne Shqipërine sovjetike të pas Luftës, nën zgjedhën e hekurt të Enver Hoxhës.
Por zbulimi i letërsisë i hapi djaloshit adoleshent pamjen e brigjeve të një bote të re. Me leximin e Servantesit, Homerit, Gogolit ai ndërtoi barrikadën e rezistencës së vet intelektuale. Fale kësaj te ai nuk ngjiti indoktrinimi i profesorëve të tij të letersisë as në Universitetin e Tiranës e as në Institutin Gorki të Moskës, që ishte tempulli i letërsisë zyrtare.

Në vend që të mbushte rradhët e “elitave të realizmit socialist » sic quhej, ai zgjodhi jetën e kaçakëve të lirisë së stilit. Romanin e tij të madh të vitit 1963, Gjenerali i Ushtrisë së Vdekur, e toleruan sepse tema e tij ishte ç’armatosëse, onirizmi i tij i linte me gisht në gojë parullat komuniste : zhvarrosja e ushtarëve të Luftës së Dyte Botërore në sytë e një prifti dhe ushtaraku italian, nën një shi që nuk rresht e nuk rresht.

Përkundrazi, Përbindëshi me 1965 dhe Dimri i Vetmisë së Madhe me 1973, e shndërruan shkrimtarin në nje paria’ sepse këtu denonconte ndrydhjen intelektuale në Tiranën e kohës. I akuzuar dy herë për nxitje për rebelim, shkrimtari u dërgua për punë krahu në mes të fushave, prej ku rrëfeu ngjarjet.

Pas Pallatit të Ëndrrave me 1981, maskat u hoqën : « armik i popullit ». Iu ndalua të botonte dhe ai vendosi të kërkonte strehim politik.

Kësisoj ai e hodhi vështrimin drejt vendit ku për herë të parë ishin përkthyer librat e tij, vendit që ishte apasionuar për veprën e tij përtej kufijve. Sëbashku me botuesin e tij, Claude Durand, të shtëpisë botuese Fayard, planifikuan një arratisje të madhe drejt Francës më 1990, që ishte si një gjyle tjetër në murin e diktaturës : në Tiranë ikja e tij solli protestat e para të studentëve në më shumë se 40 vjet.
Prej atëhere ai e ndau jetën e tij mes kryeqytetit të Francës dhe Shqipërisë që kishte ardhur në vete duke përqafuar demokracinë, jetë e përshkuar nga fjalët dhe aktet, vendet dhe njerëzit. Nga shëtitjet në Tiranën e rigjetur, dhe te ajo tavolina e kafe Rostand ku vendoste bllokun e tij të shënimeve dhe penën, linden shkrime të jashtëzakonshme, në kryqëzim të miteve dhe botëve, që nga imagjinata për piramidën e Keopsit deri në Tirane, përmes hekurave të gardhit të kopshtit Luxembourg e deri te brigjet e Cornouaille-s apo muret e Trojës. Tekste që na kujtojnë pa rreshtur se Europa është kontinenti ynë, se historia e saj është historia jonë e perbashkët.

Presidenti i Republikes përshëndet një mendje të lirë që ishte pjesë e atij zgjimi të madh të popujve që rrëzuan perden e hekurt dhe nderoi Francen duke e zgjedhur si strehë të veprës së tij. Presidenti i dërgon të afërmve të tij, lexuesve të tij dhe popullit shqiptar, ngushëllime të thella.”- shkruhet në komunikatën e Elizesë.