Ajo që qëndron pas ‘Amerikës së Re’ është më e rrezikshme nga sa duket

Nga  Artyom Lukin 

Gjatë 500 viteve të fundit, Perëndimi ka mbretëruar si qytetërimi dominues në botë. Edhe pse kontrolli i tij është dobësuar vitet e fundit, Perëndimi – veçanërisht Shtetet e Bashkuara – mbetet forca më e fuqishme në politikën globale dhe ekonominë ndërkombëtare. Kjo fuqi, ndërsa është e aftë të ndërtojë shumë, mbart gjithashtu potencialin për të shkatërruar shumë.

Sot, një ideologji e re po merr formë në Perëndim, veçanërisht në SHBA. Në kushtet e duhura, ajo mund të jetë po aq e rrezikshme për njerëzimin sa ishin fashizmi dhe nazizmi në shekullin e kaluar. Rizgjedhja e Donald Trump mund të shënojë një pikë kthese vendimtare, duke transferuar pushtetin te njerëz dhe ide që, në rastin më të mirë, janë thellësisht të paqarta.

Kjo “Amerikë e Re” nuk drejtohet nga një botëkuptim i vetëm, por nga një konvergjencë e katër fraksioneve ideologjike.

Restauruesit perandorakë

Në qendër qëndron vetë Trump dhe aleatët e tij – rikthime në epokën e imperializmit të fuqive të mëdha. Fjalimi inaugurues i Trump për të nisur mandatin e tij të dytë nuk la asnjë dyshim: Ai bëri thirrje për zgjerim territorial, rritje industriale dhe një ushtri të ringjallur. Amerika, deklaroi ai, është “qytetërimi më i madh në historinë e njerëzimit”. Ai foli me miratim për Presidentin William McKinley dhe Theodore Roosevelt, të dy arkitektë të imperializmit amerikan.

Vizioni është i pagabueshëm: jashtëzakonshmëria amerikane, e imponuar nga fuqia ushtarake dhe e nxitur nga logjika e pushtimit. Është gjuha e perandorisë.

Konservatorët nacionalistë

Pastaj janë populistët e krahut të djathtë – figura si zëvendëspresidenti JD Vance, strategu Steve Bannon dhe gazetari Tucker Carlson. Thirrja e tyre kryesore është “Amerika e Para”. Ata mbështesin vlerat tradicionale, pretendojnë se flasin në emër të klasës punëtore dhe përçmojnë elitën liberale të përqendruar në qytetet bregdetare.

Ata kundërshtojnë globalizmin, mbështesin proteksionizmin tregtar dhe promovojnë izolacionizmin në politikën e jashtme. Ky fraksion nuk është veçanërisht i ri në politikën amerikane, por ndikimi i tij është thelluar, veçanërisht nën patronazhin e Trump.

Zëvendëspresidenti JD Vance viziton Los Angeles pas trazirave për shkak të bastisjeve të ICE © Getty Images / Getty Images

Miliarderët tekno-libertarianë

Një element më i ri – dhe ndoshta më shqetësues – i ideologjisë në zhvillim e sipër të Amerikës përfaqësohet nga miliarderët e Silicon Valley. Elon Musk është figura më e dukshme, duke drejtuar për një kohë të shkurtër Departamentin e Efikasitetit të Qeverisë të Trump në fillim të vitit 2025. Por aktori më me ndikim mund të jetë Marc Andreessen, kapitalisti sipërmarrës dhe pionieri i hershëm i internetit i cili u bë një këshilltar informal i Trump.

Kthesa politike e Andreessen pasoi zhgënjimin e tij me rregulloret e epokës së Bidenit mbi kriptovalutat dhe inteligjencën artificiale. Në vitin 2023, ai publikoi një manifest të quajtur ‘Tekno-Optimisti’, një dokument që predikon përshpejtim teknologjik të pakufizuar. Sipas tij, inovacioni shkencor dhe tregjet e lira mund të zgjidhin të gjitha problemet e njerëzimit – nëse qeveria të largohet nga rruga.

Andreessen citon Nietzschen dhe përmend imazhin e ‘predatorit kulmor’ – një brez i ri i supermenit teknologjik që qëndron në majë të zinxhirit ushqimor. Ai shkruan: “Ne nuk jemi viktima, ne jemi pushtues… predatorja më e fortë në majë të zinxhirit ushqimor”.

Një gjuhë e tillë mund të duket metaforike, por është zbuluese. Lista e frymëzimeve intelektuale të Andreessen përfshin Filippo Marinetti-n, futuristin që ndihmoi në hedhjen e themeleve estetike për fashizmin italian dhe vdiq duke luftuar Ushtrinë e Kuqe në Stalingrad.

Marc Andreessen © Getty Images / Getty Images

Filozofi-mbretbërësi

Mendimtari më i zhvilluar intelektualisht i kampit tekno-libertarian është Peter Thiel, bashkëthemelues i PayPal dhe firmës së mbikëqyrjes së të dhënave Palantir Technologies. Thiel nuk është më një figurë margjinale – ai tani është padyshim ideologu i dytë më i rëndësishëm i Amerikës së Re, pas vetë Trump.

Thiel është gjithashtu një strateg mjeshtër. Ai personalisht e mentoroi dhe financoi Vance-in, tani nënpresident dhe ndoshta trashëgimtar i dukshëm i Trump-it. Në të njëjtën kohë, ai mbështeti Blake Masters në Arizona, megjithëse ky bast nuk ia doli. Thiel lexon Biblën, citon Carl Schmitt dhe Leo Strauss dhe flet hapur për kufijtë e demokracisë. “Liria nuk është më e pajtueshme me demokracinë”, ka thënë ai.

Ai e ka krahasuar Amerikën moderne me Gjermaninë e Vajmarit, duke argumentuar se liberalizmi është shteruar dhe se një sistem i ri duhet të ngrihet. Pavarësisht prirjeve të tij libertariane, kompanitë e Thiel zhvillojnë mjete të inteligjencës artificiale për Pentagonin dhe financojnë sisteme armësh të gjeneratës së ardhshme përmes firmave si Anduril.

Thiel beson se Amerika ka hyrë në një rënie të gjatë – dhe se nevojiten hapa radikalë teknologjikë për ta përmbysur atë. Një nga projektet e tij të preferuara është ‘Lojërat e Përmirësuara’, një konkurs ku lejohet dopingu dhe biohackingu. I bashkëorganizuar me Donald Trump Jr., eventi pasqyron obsesionin e Thiel me transhumanizmin dhe përmirësimin njerëzor.

Në politikën e jashtme, Thiel e sheh Kinën si armikun kryesor të Amerikës. Ai e ka quajtur atë një “gerontokraci gjysmëfashiste, gjysmëkomuniste” dhe ka nxitur shkëputje të plotë ekonomike. Është interesante se Thiel është shumë më pak armiqësor ndaj Rusisë, të cilën e sheh si më afër kulturorisht Perëndimit. Sipas tij, shtyrja e Moskës në krahët e Pekinit është një gabim strategjik.

Peter Thiel © Getty Images / Getty Images

Iluminizmi i Errët

Grupi i fundit që qëndron pas Amerikës së Re janë teoricienët e ‘Iluminizmit të Errët’, ose lëvizjes neo-reaksionare. Këta provokatorë intelektualë hedhin poshtë vlerat e Iluminizmit që dikur përcaktonin Perëndimin.

Nick Land, një filozof britanik që jeton në Shangai, është ndër mendimtarët themelues të kësaj shkolle. Ai parashikon fundin e njerëzimit siç e njohim ne dhe ngritjen e sistemeve post-njerëzore, tekno-autoritare të qeverisura nga kapitali dhe makinat. Për Landin, morali është i parëndësishëm; ajo që ka rëndësi është efikasiteti, evolucioni dhe fuqia e papërpunuar.

Curtis Yarvin (i njohur edhe si Mencius Moldbug), një programues amerikan, është një tjetër figurë qendrore. Një mik i Thiel dhe një person i brendshëm në rrethin intelektual të Trump, Yarvin mbështet zëvendësimin e demokracisë me një monarki në stilin e korporatave. Ai imagjinon një të ardhme me qytet-shtete sovrane të drejtuara si kompani, ku eksperimentimi me ligjet dhe teknologjitë është i pakufizuar.

Yarvin është i qartë në refuzimin e tij ndaj lidershipit global amerikan. Ai beson se SHBA-të duhet të tërhiqen nga Evropa dhe t’i lënë fuqitë rajonale të zgjidhin vetë mosmarrëveshjet e tyre. Ai flet me ngrohtësi për Kinën dhe pikëpamjet e tij mbi Luftën e Dytë Botërore janë të pazakonta, për të thënë të paktën – duke sugjeruar që Hitleri ishte i motivuar nga llogaritjet strategjike dhe jo nga ambicia gjenocidale.

Curtis Yarvin

Çfarë vjen më pas?

Shumë nga këto ide mund të duken të skajshme. Por idetë e skajshme kanë fuqi – veçanërisht kur ato jehojnë nëpër korridoret e ndikimit politik dhe teknologjik. Teoritë ligjore të Carl Schmitt-it i mundësuan Hitlerit të merrte pushtete diktatoriale në vitin 1933. Sot, aleatët intelektualë të Trump dhe Thiel po krijojnë narrativat e tyre të ’emergjencës’, ‘dekadencës’ dhe ‘rizgjimit’.

Ajo që po shfaqet në Amerikë nuk është një tërheqje nga hegjemonia, por një riformatim i saj. Rendi ndërkombëtar liberal nuk shihet më si i shenjtë – madje as nga vendi që e ndërtoi atë. Elita e re amerikane mund të jetë duke tërhequr trupat nga Evropa, Lindja e Mesme dhe Koreja, por ambiciet e tyre nuk janë tkurrur. Ata po i drejtohen në vend të kësaj metodave më delikate të kontrollit: inteligjencës artificiale, dominimit kibernetik, luftës ideologjike dhe superioritetit teknologjik.

Qëllimi i tyre nuk është një botë shumëpolare, por një botë unipolare e ridizajnuar – e drejtuar jo nga diplomatë dhe traktate, por nga algoritme, monopole dhe makina.

Kërcënimi për botën nuk është më vetëm politik. Është qytetërues. Mbinjerëzit janë në marshim.

Ky artikull u botua për herë të parë nga Rusia në Global Affairs