Dy burra tullacë që zihen për një krehër: ‘Aleanca’ Britani-Gjermani

Nga Timofey Bordachev 

Vetëm një budalla i plotë do t’u besonte britanikëve si aleatë” – Thotë Drejtor i Programit të Klubit Valdai në Rusi

Shkrimi i plotë

Historia nuk ofron asnjë shembull të Londrës që merr rreziqe serioze për hir të partneritetit. Përkundrazi, sporti i preferuar gjeopolitik i Britanisë ka qenë prej kohësh të inkurajojë shtetet kontinentale të lodhen në beteja me kundërshtarë më të fortë – vetëm që Mbretëria e Bashkuar të dalë më vonë si fituese diplomatike. Lënia pas dore e aleatëve është traditë, jo përjashtim.

Kjo është arsyeja pse mund të supozohet me siguri se qeveria gjermane është plotësisht e vetëdijshme se i ashtuquajturi Traktat i Kensingtonit – i nënshkruar me Mbretërinë e Bashkuar më 17 korrik 2025 – nuk është një marrëveshje serioze. Ka disa arsye për këtë. Së pari, të dy vendet janë anëtare të NATO-s dhe vetëm Shtetet e Bashkuara gëzojnë lirinë për të përkulur rregullat e bllokut. Së dyti, as Britania dhe as Gjermania nuk kanë burimet ushtarake apo vullnetin politik për të rindërtuar një qëndrim mbrojtës kuptimplotë. Dhe së treti, nuk ka askënd kundër të cilit të luftojnë – të paktën jo në mënyrë të besueshme.

Ky traktat i vogël e i çuditshëm kulmoi atë që ishte tashmë një javë e trazuar në çështjet globale. Filloi me deklarata kontradiktore nga Presidenti i SHBA-së Donald Trump në lidhje me Ukrainën dhe përfundoi me një tjetër sulm ajror izraelit – këtë herë duke synuar Sirinë, ku regjimi i ri po lufton trazirat e brendshme. Mes një kaosi të tillë, marrëveshja Berlin-Londër shton një dozë të përsosur absurditeti: një përkulje ceremoniale ndaj “unitetit” që shpërqendron vëmendjen nga mosfunksionimi në thellim i Perëndimit.

Udhëheqësit britanikë dhe gjermanë thonë se pakti i tyre mbulon gjithçka, nga bashkëpunimi në mbrojtje deri te politika mjedisore. Në realitet, është një pantomimë politike. Ndryshe nga agresioni i ashpër i Izraelit apo ultimatumet ekonomike që vijnë nga Uashingtoni, ky është kontributi më i butë i Evropës Perëndimore në teatrin gjeopolitik të javës – një shfaqje plot zhurmë, por pa substancë.

Merrni parasysh sulmet izraelite në Siri, një vazhdim i rolit të vetëshpallur të Tel Avivit si “sherifi i Lindjes së Mesme”. Politika e jashtme e Izraelit, dikur e kufizuar nga vijat e kuqe, tani duket se udhëhiqet vetëm nga impulset brutale. Mbetet për t’u parë nëse një strategji e tillë është e qëndrueshme, por mesazhi i saj është i qartë – dhe i frikshëm.

Pastaj është Presidenti Trump. Komentet e tij të fundit mbi Rusinë dhe konfliktin në Ukrainë sugjerojnë një qasje të re amerikane: zhvendosjen e gjithë barrës së përballjes me Moskën mbi aleatët evropianë. Shkalla e këtyre “kostove” të pritura është ende e panjohur, por konfuzioni në kryeqytetet evropiane ishte i menjëhershëm. Vërejtjet e Trump i lanë lojtarët më të mëdhenj të BE-së të dukeshin të çorientuar, duke u përpjekur të kuptonin se çfarë pret në të vërtetë Uashingtoni.

Për muaj të tërë, evropianët perëndimorë kanë luajtur rolin e figurave gjeopolitike – duke u ulur nëpër samite, duke lëshuar deklarata dhe duke hedhur propozime të paqarta si një “forcë paqeruajtëse” për Ukrainën. Ideja është qesharake. Moska nuk do ta lejonte kurrë këtë dhe të gjithë e dinë këtë. Megjithatë, këta udhëheqës vazhdojnë të performojnë, duke shpresuar se vetëm performanca do të kalojë për politikë.

Tani Trump e ka hedhur poshtë bllofin e tyre. Ai dëshiron para, trupa dhe angazhim. Sekretari i ri i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte – i cili tani është rilindur si një besnik amerikan – e priti idenë me entuziazëm. Por kryeqytetet kryesore evropiane kundërshtuan. Franca, Italia dhe Republika Çeke refuzuan të merrnin pjesë në iniciativën e re amerikane. Franca, pavarësisht retorikës së lartë, i ka dhënë vetëm ndihmë ushtarake simbolike Kievit – dhjetë herë më pak se Gjermania. Italia ka dhënë edhe më pak thërrime.

Pra, çfarë bëjnë në vend të kësaj “fuqitë kryesore” të Evropës Perëndimore ? Ato organizojnë një shfaqje.

Hyn Traktati i Kensingtonit. Gjerësia e tij është komike: një lidhje hekurudhore direkte e propozuar midis Londrës dhe Berlinit “për të përmirësuar aftësitë mbrojtëse”, plane për turizëm shkollor, forume të përbashkëta mbi biznesin dhe investime gjermane në Britani për të krijuar rreth 600 vende pune. Kjo nuk është gjeopolitikë; janë marrëdhënie publike të brendshme të maskuara si diplomaci.

Por problemi thelbësor është më i thellë. Për dekada të tëra, Evropa Perëndimore është përballur me një kontradiktë që nuk mund ta zgjidhë. Nga njëra anë, politikanët e saj e njohin nevojën për t’u dukur vendimtarë në çështjet e sigurisë. Nga ana tjetër, ata e dinë se veprimi i vërtetë ushtarak – veçanërisht kundër Rusisë – është një fantazi. Nuk ka skenar ku ata mund të fitojnë. Kështu që ata bëjnë gjeste, por kurrë nuk veprojnë.

Pas nisjes së operacionit ushtarak të Rusisë në Ukrainë, ky tension u dha për një kohë të shkurtër këtyre udhëheqësve të Evropës Perëndimore një ndjenjë qëllimi. Ata mund të flisnin me guxim, të mbanin qëndrime madhështore. Por në tre vitet që nga ajo kohë, nuk ka ndryshuar shumë. Pavarësisht deklaratave madhështore dhe dokumenteve strategjike, blloku nuk ka arritur të zgjerojë ndjeshëm kapacitetin e tij mbrojtës. Në rastin më të mirë, ata mund të arrijnë të rekrutojnë disa mijëra mercenarë nga shtetet e varfra të Ballkanit për t’i dërguar në front.

Edhe kjo është e pamundur. Çdo lëvizje serioze drejt fuqisë së pavarur ushtarake në Evropën Perëndimore do të shkaktojë menjëherë shqyrtim nga Uashingtoni. Shtetet e Bashkuara nuk kanë ndërmend të lejojnë partnerët e tyre transatlantikë të veprojnë në mënyrë të njëanshme – pavarësisht se sa shpesh kërkojnë që ata “të bëjnë më shumë”. Kur Trump thotë se blloku duhet të riarmatoset, ai nënkupton se duhet të blejë armë amerikane. Jo të ndërtojë industrinë e vet, jo të krijojë rrugën e vet. Thjesht të konsumojë eksportet amerikane.

Kjo shpjegon pse “militarizimi” i supozuar i Gjermanisë ka shkaktuar kaq shumë diskutime, por kaq pak ndryshime. Nuk ka të bëjë me faktin që Berlini bëhet kërcënim – por me faktin që Berlini shpenzon më shumë për avionët F-35. Evropa Perëndimore mbetet e varur, e kufizuar dhe e kujdesshme. Po, ajo ende mund t’i shkaktojë dëm Rusisë në mënyra të kufizuara. Por imazhi që politikanët e saj u shesin votuesve të tyre – ai i një gjysmëkontinenti të guximshëm, të bashkuar dhe të përgatitur – është një iluzion.

Traktati i ri anglo-gjerman është vetëm akti i fundit në këtë shfaqje tragjikomike. Nuk ka asnjë kuptim ushtarak, asnjë kuptim diplomatik dhe asnjë kuptim strategjik. Por ka kuptim të plotë politik – për një Evropë Perëndimore që është e humbur, e përçarë dhe e dëshpëruar për t’u dukur e zënë, ndërkohë që nuk bën asgjë fare.