Dy elefantë në ring dhe një botë e shkelur me këmbë

Nga Liridona Beqiri

Në një rivalitet i superfuqive në një botë shumëpolare, çfarë në të vërtetë paguan bota; nga deklaratat diplomatike zyrtare që mbetemi të përkushtuar ndaj paqes, stabilitetit dhe respektit të ndërsjellë, por gjithmonë përpara shpalljes së sanksioneve, çfarë është ajo që në fakt transmetohet?!

Diplomacia sot është një shfaqje dhe si çdo teatër i madh, ajo mbijeton me ironi. Në botën e diplomacisë, fjalët rrallëherë janë armë por ato shpesh janë pasqyra, maska ​​dhe ndonjëherë edhe fusha të minuara. Askund nuk është më e dukshme kjo se sa në komunikatat e vazhdueshme të formuluara me kujdes e të shkëmbyera midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës, ku çdo fjali është një lëvizje shahu dhe çdo shtrëngim duarsh fsheh një shtytje.
Ky shekull supozohej të ishte epoka e bashkëpunimit global, e ngritjes së bashku, e rindërtimit kolektiv.

Megjithatë, ndërsa temperatura gjeopolitike rritet midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës, bota e gjen veten sërish të kapur mes linjave të fajit të pushtetit, ideologjisë dhe kontrollit. Ajo që duket ështe që një Luftë e re e Ftohtë po afrohet , jo me raketa apo mure të Berlinit, por me gjysmëpërçues, barriera tregtare, ndalime teknologjike dhe izolim ideologjik.

Dy fuqitë e mëdha nuk flasin më në gjuhë të thjeshtë që do bota t’a kuptojë. Ata flasin me kod, optikë dhe paqe performuese e në ndërkohë secili i vetëdijshëm për skenën në të cilën janë duke qëndruar.

Rivaliteti modern i ftohtë midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës është bërë një akt balancues global, i kryer nën dritat e forumeve ndërkombëtare, por që ndihet në qoshet e qeta të dhomave të politikave dhe negociatave tregtare.
Të dyja fuqitë flasin për shmangien e një Lufte të re të Ftohtë, POR ndërtojnë mure tarifash.

Një Luftë e ftohtë që po nxehet, ndonëse nuk është një luftë tradicionale, rritet duke i bërë jehonë ndarjes, dyshimit dhe kufirit të shekullit ku në mes qëndron një rrjetë e ngatërruar sanksionesh, tarifash, akuzash dhe një garë për inteligjencën artificiale dhe supremacinë kuantike. E në këtë shekull n’a kujtohen parimet themelore që mbështesin Axhendën e Kombeve të Bashkuara për zhvillim të qëndrueshëm, qëllimi i sigurimit të paqes, prosperitetit dhe mirëqenies për të gjitha kombet dhe popujt anembanë botës. Axhenda me prioritetet e saj globale flet për thelbin e asaj që do të thotë të jetosh në një botë të lidhur, ku përparimi ynë kolektiv varet nga bashkëpunimi, mirëkuptimi i ndërsjellë dhe përgjegjësia e përbashkët. Axhenda e OKB-së, e menduar fillimisht si një plan për mbrojtjen globale, sot në shumë mënyra është bërë një axhendë e përcaktuar nga krizat politike, ekonomike, sociale dhe mjedisore.

Sot të dy kombet flasin për “shkëputje” por shkëputja nga bota nuk është një shfaqje fuqie, është hapi i parë drejt izolimit dhe ajo që humbet në këtë lojë gjeopolitike është besimi, jo vetëm mes dy superfuqive, por midis kombeve të detyruara të zgjedhin anët ose të rrezikojnë hakmarrjen. Vendet që përpiqen të qëndrojnë neutrale, e gjejnë veten të bllokuar në mes të listave të zeza ekonomike, perdeve të hekurta dixhitale dhe aleancave të sigurisë dhe bëhen një viktimë e konkurrencës që fare nuk e nisën.

Tarifat që ishin menduar si mjete presioni po kthehen në barriera strukturore afatgjata dhe e gjitha kjo në fakt nuk ka të bëjë vetëm me dy vende por me një botë të tërë që po shpërbëhet ngadalë.

Asnjë vend,pa marrë parasysh sa i fuqishëm nuk mund të lulëzojë në autarki. Ndërprerja e lidhjeve me qëllime të caktuara më së shumti thellon keqkuptimin. Ajo që dihet është që ekonomia botërore është një ekosistem dhe izolimi sjell stanjacion.

Kjo luftë e ftohtë mund të mos shpërthejë në luftë të hapur, por efektet e saj ndjehen edhe në shumë segmente që ngërthen dhe aleatët evropianë të cilët përballen me detyrën e pamundur për të balancuar bashkëpunimin e sigurisë me SHBA-në dhe mundësinë ekonomike me Kinën.

Lojrat tarifore janënjë ndryshim tektonik në rendin ekonomik global dhe pasgoditjet do të ndihen shumë përtej Pekinit dhe Uashingtonit, ato do të vërshojnë nëpër Evropë, përmes tregjeve tona, industrive tona dhe kohezionit tonë politik. Derisa dy superfuqitë armatizojnë tregtinë, ato gjithashtu gjykojnë ndikimin. Kina i drejtohet Evropës si një treg alternative ndërsa SHBA-të i bëjnë presion Evropës që të harmonizohet. Në këtë shtrëngim kërkohet përsëri të zgjedh, por kostoja e zgjedhjes mund të tejkalojë përfitimin e neutralitetit.

Maqedonia e Veriut në një kumar diplomatik: Ndërsa Maqedonia e Veriut ka një linjë të fortë pro-perëndimore dhe është anëtare e NATO-s, aplikimi i tarifave ndaj SHBA-së sjell një shtresë fërkimi. Për Maqedoninë e Veriut, kjo shënon një moment përcaktues në pozicionin e saj brenda ekonomisë globale, duke kujtuar realitetet ekonomike me të cilat përballemi në një botë gjithnjë e më të ndërlidhur. Në këtë kohë të pasigurisë ekonomike dhe tensioneve tregtare globale, Maqedonia e Veriut duhet t’i japë përparësi multilateralizmit dhe diplomacisë. Ajo që mbetet për t’u bërë është që duhet të përshtatet, të përshtatet dhe të veproj në mënyrë strategjike që të sigurojë qëndrueshmëri ekonomike, edhe kur kapemi mes forcave të fuqive më të mëdha.

Vendimi i administratës Trump për vendosjen e tarifave për mallrat e vendeve të huaja që hyjnë në ShBA, gjegjësisht Maqedonisë së Veriut me një përqindje që përafron atë me shtetet që në vazhdimësi përballen me barriera të larta tregtare, jep mesazhin që Maqedonia e Veriut duhet të fokusohet në forcimin e aleancave të saj rajonale, duke i dhënë përparësi integrimit në BE për të siguruar qëndrueshmëri ekonomike afatgjatë dhe patjetër si një mundësi për të rikalibruar pengesat e mundëshme.
Megjithatë, ndërsa mosmarrëveshjet tregtare dhe politikat proteksioniste bëhen më të shpeshta, një pyetje lind e madhe: a duhet të ketë fjalën e fundit për tarifat Organizata Ekonomike Botërore ose një organ i ngjashëm ndërkombëtar?
Në hartën e sotme gjeopolitike, konkurrenca e dy “elefantëve” përfshin oqeanet, monedhat, hapësirën kibernetike dhe ideologjinë ndërsa vendet më të vogla, ekonomitë në zhvillim janë ata që thithin pasojat.
Në kuptim global, bota ka mësuar të lexojë mes rreshtave nga ajo që thonë liderët botëror në ngjyrat diplomatike, sepse në këtë epokë buzëqeshjesh të ftohta, ajo që ka mbetur pa thënë shpesh thotë më shumë.

*Ditar i një shqiptareje nga Maqedonia e Veriut