Connect with us

Bota

Dy vende mund të mbrojnë të gjithë Evropën në vend të SHBA-së: Macron propozon mburojën bërthamore pan-evropiane

Mospërfillja mahnitëse për shqetësimet në rritje të Evropës për sigurinë nga Donald Trump dhe bashkëpunëtorët e tij ka sjellë përsëri në plan të parë një pyetje të vjetër dhe të diskutueshme: a duhet që Mbretëria e Bashkuar dhe Franca të bashkojnë aftësitë e tyre bërthamore dhe të krijojnë një mburojë bërthamore pan-evropiane për të penguar Rusinë e Vladimir Putinit, a duhet që SHBA ta zvogëlojë apo të tërheqë mbështetjen e saj?
Trump ende nuk ka kërcënuar në mënyrë eksplicite se do të tërheqë forcat bërthamore amerikane nga Evropa. Megjithatë, presidenti deklaroi javën e kaluar se ai dëshiron të përgjysmojë shpenzimet e mbrojtjes së SHBA-së, veçanërisht për armët bërthamore. Trump shpesh nënçmon NATO-n, e cila është çelësi për sigurinë evropiane. Vitin e kaluar, ai inkurajoi Rusinë që të “bëjë çfarë të dojë” ndaj vendeve anëtare që, sipas tij, shpenzojnë shumë pak për mbrojtjen.
Sekretari amerikan i Mbrojtjes Pete Hegseth paralajmëroi ministrat e mbrojtjes të NATO-s në Bruksel se mbrojtja e Evropës nuk është më një prioritet strategjik dhe hapi mundësinë e tërheqjes së trupave amerikane. Në një fjalim fyes në Konferencën e Sigurisë në Mynih, ai minimizoi kërcënimin që paraqet Rusia. “Amerikanët nuk do të jenë më naivë dhe do të lejojnë evropianët t’i shfrytëzojnë ata,” tha ai.
Këto sulme të paprecedentë ndaj marrëdhënieve SHBA-Evropë kanë ngritur frikën reale të një përçarjeje të dëmshme, ndoshta të përhershme, me Uashingtonin. Është në këtë kontekst të paqëndrueshëm që presidenti francez Emmanuel Macron ka thirrur një samit urgjent në Paris me liderët evropianë, përfshirë kryeministrin britanik Keir Starmer. Temat kryesore të takimit pritej të ishin e ardhmja e Ukrainës dhe mbrojtja e saj, si dhe “bisedimet e paqes” të ardhshme SHBA-Rusi nga të cilat Evropa ka të ngjarë të përjashtohet.
Megjithatë, një pyetje edhe më e madhe u ngrit gjatë samitit: si të organizohet mbrojtja kolektive evropiane në kontekstin e mbështetjes së reduktuar, jo të besueshme ose krejtësisht inekzistente nga SHBA, së bashku me kërcënimet e hapura bërthamore nga një Rusi e fuqizuar? Boris Pistorius, ministri gjerman i Mbrojtjes, parashikoi se Putini mund të sulmojë të paktën një vend të NATO-s në pesë vitet e ardhshme. Polonia dhe vendet baltike shprehin frikë të ngjashme.

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Mark Rutte u ka bërë thirrje të 32 anëtarëve të rrisin shpenzimet e mbrojtjes. Shumë vende, përfshirë Britaninë, duken të gatshme për ta bërë këtë. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, i zhgënjyer nga ajo që në Kiev perceptohet si tradhti amerikane, tha në konferencën e Mynihut se ishte koha për të krijuar një “ushtri evropiane”. Kjo ide është mbrojtur prej kohësh nga Macron, i cili është një mbështetës i pasionuar i një mbrojtjeje më të fortë, të integruar dhe më të pavarur evropiane, me varësi të reduktuar nga SHBA.
Është Macron ai që po udhëheq debatin për një mburojë bërthamore pan-evropiane. Ai e përsëriti këtë ide në një fjalim në Ecole de Guerre në Paris në vitin 2020, kur ai propozoi “një dialog strategjik me partnerët tanë evropianë mbi rolin e parandalimit bërthamor francez në sigurinë kolektive”. Ai e përsëriti ofertën në vitin 2022 dhe përsëri vitin e kaluar.
Franca nuk propozon të vendosë arsenalin e saj të pavarur bërthamor, ose “force de frappe”, i cili numëron rreth 290 koka luftarake dhe operon jashtë strukturës komanduese të NATO-s, nën kontrollin e vendeve të tjera ose të BE-së. Macron, si paraardhësit e tij, thekson se ka një “dimension evropian” në strategjinë bërthamore të Francës. Për shembull, nëse Berlini do të përballej me asgjësimin bërthamor, Parisi do ta perceptonte atë si një kërcënim të drejtpërdrejtë për veten.
“Udhëheqësit francezë kanë tre shqetësime kryesore”, sipas një analize të Institutit Ndërkombëtar për Studime Strategjike (IISS).
“Së pari, ekziston një rrezik i lartë që Trump të tërhiqet nga NATO ose të paktën të zvogëlojë ndjeshëm forcat konvencionale të SHBA në Evropë.” Së dyti, ai gjithashtu mund të zvogëlojë numrin e armëve bërthamore amerikane të vendosura aktualisht në Evropë, megjithëse aktualisht ka pak prova për të mbështetur këtë mundësi. Së treti, dhe më e rëndësishmja, një president amerikan që nuk i pëlqen ose refuzon shumë vende evropiane, nuk ka gjasa të rrezikojë jetët amerikane për Evropën. Ky argument ka qarkulluar në Francë që nga koha e gjeneralit Charles de Gaulle, i cili krijoi forcën de frappe (parandalues bërthamor), duke pretenduar se nëse do të lindte një konflikt, SHBA do të përdorte armë bërthamore për të mbrojtur Bostonin, Bostonin, por jo Bologun.
Debati bërthamor në Evropë
Propozimi i Macron ngre një sërë pyetjesh komplekse: kush do të kishte autoritetin për të përdorur armë bërthamore të “evropianizuara”? Kush do ta financonte modernizimin dhe zgjerimin e tij? A do ta përkeqësonte më tej situatën një lëvizje e tillë, duke përshpejtuar tërheqjen amerikane?
Gjermania, e cila do të ishte një partner kyç në këtë projekt, ka pikëpamje të ndara. Kancelari Olaf Scholz dhe të Gjelbërit janë ashpër kundër, ashtu si e majta franceze dhe e djathta ekstreme. Megjithatë, Friedrich Merz, kancelari i mundshëm i ardhshëm, thuhet se është i interesuar. Manfred Weber, një konservator kryesor gjerman, i tha Guardian vitin e kaluar se pasiguria që rrethonte Trump nënkuptonte se ishte koha për të konsideruar seriozisht ofertën e Macron. Ai bëri thirrje gjithashtu për një “kapitull të ri” në bashkëpunim me Mbretërinë e Bashkuar.
Britania – një faktor kyç?
Roli britanik në këtë projekt është gjithashtu një çështje debati. Christian Lindner, një tjetër politikan i lartë gjerman, pyeti se në çfarë kushtesh politike dhe financiare Parisi dhe Londra do të ishin të gatshëm të zgjeronin aftësitë e tyre bërthamore për të mirën e sigurisë kolektive.
Studimi i IISS thekson se Britania dhe Franca janë “partnerë natyralë” në forcimin e parandalimit bërthamor evropian. Arsenalet e tyre së bashku numërojnë rreth 520 koka luftarake, që është numerikisht ekuivalente me forcën aktuale bërthamore të Kinës. Ky fakt mund të dërgojë një mesazh më të fortë për Rusinë.
Megjithatë, zhvillimi i një ombrellë të përbashkët bërthamore britaniko-franceze do të ishte politikisht sfidues për Keir Starmer. Kjo do të ngrinte pyetje në lidhje me kontrollin sovran, i cili do të provokonte rezistencë nga e djathta euroskeptike. Brenda Partisë Laburiste, shumë do ta shihnin këtë si një përshkallëzim të kërcënimit bërthamor. Putini sigurisht që do ta shihte atë si një provokim dhe Trump mund të kishte një reagim të ngjashëm.
Megjithatë, siç thekson analisti Joseph de Weck në Internationale Politik Quarterly, kohët po ndryshojnë me shpejtësi. Qeveritë duhet të gjejnë urgjentisht zgjidhje për krizën e thelluar të sigurisë evropiane. “Evropianët mund të mos kenë më luksin për të integruar gradualisht strukturat e tyre të sigurisë”, shkroi De Weck. Zgjerimi i garancive bërthamore britanike dhe franceze për të gjithë Evropën, përfshirë Ukrainën, është një ide, koha e së cilës ka ardhur.
Related Topics:
Advertisement