Hashim Thaçi, hero lufte apo barrë politike? Sfida e së ardhmes së Kosovës pas zgjedhjeve!

Nga Liridona Beqiri

Çështja e mungesës së Thaçit në festimet e Ditës së pavarësisë së Kosovës dhe deklaratat e bëra nga Richard Grenell, nxjerr në pah dimensionin ndërkombëtar të kësaj çështjeje. Deklarata e Grenellit se Thaçi duhet të “festojë në Prishtinë, jo pas hekurave”, duke iu referuar Thaçit si “babai themelues i shtetësisë së Kosovës” e pozicionon qartë Thaçin si figurë kyçe në narrativën shtetndërtuese të Kosovës. Për aleatët e Kosovës, veçanërisht në SHBA dhe pjesë të Evropës, Thaçi mbetet figurë e domosdoshme e sovranitetit të Kosovës. Nga këtu, padyshim që vërejtjet e Grenellit për Thaçin se ishte “prapa hekurave” derisa Kosova feston pavarësinë e saj nënvizojnë kritikat e tij ndaj institucioneve ndërkombëtare, veçanërisht Gjykatës Speciale në Hagë. Komentet e diplomatit amerikan saktë sugjerojnë se ndjekja penale e ish-udhëheqjes së Kosovës mund të shihet si një njollë për drejtësinë ndërkombëtare, duke reflektuar ndoshta një zhgënjim më të gjerë mbi mospërputhjen ose njëanshmërinë e perceptuar në procedurat ligjore ndërkombëtare. Kjo reflekton një tension diplomatik ndërmjet drejtësisë ndërkombëtare dhe sovranitetit të Kosovës.

Duhet kujtuar që trashëgimia e Grenellit në Kosovë është një përzierje e diplomacisë pragmatike të fokusuar në progresin ekonomik, bashkëpunimin rajonal dhe angazhimin e drejtpërdrejtë me realitetet politike të rajonit. Lëvizje të guximshme shënuan mandatin e ti, shpesh të diskutueshme që u vlerësuan dhe u kritikuan për natyrën e tyre jokonvencionale. Por përpjekjet e Grenellit nënvizuan rëndësinë e angazhimit të fortë të SHBA-së në Ballkan, por gjithashtu theksuan kompleksitetin e zgjidhjes së konfliktit Kosovë-Serbi në një mënyrë që balanconte bashkëpunimin ekonomik dhe të drejtat sovrane. Në aspektin diplomatik, deklarata e Grenellit mund të interpretohet si një riafirmim i mbështetjes amerikane për Kosovën, duke tërhequr gjithashtu vëmendjen ndaj padrejtësive të perceptuara në procesin ligjor ndërkombëtar, duke theksuar gjithashtu ndarjet e thella në rajon, ku pavarësia e Kosovës mbetet një çështje e diskutueshme që vazhdon të formësojë peizazhin diplomatik. Thirrja e bërë nga Richard Grenell u mbështet fortë nga Edi Rama, një porosi që nuk ka të bëjë vetëm me lirinë e një individi por me mbrojtjen e vlerave që mbështesin idealet tona të përbashkëta të demokracisë dhe drejtësisë.
Duke e parë pamjen e përgjithshme diplomatike, tregon se shtetësia e Kosovës mbetet një çështje shumë përçarëse ndërkombëtarisht, me SHBA-në dhe pjesën më të madhe të Perëndimit që mbështesin sovranitetin e Kosovës, ndaj vendeve që e kundërshtojnë atë. Çështja e paraburgimit të Thaçit i shton një shtresë tjetër këtij kompleksiteti, pasi nuk është vetëm çështje juridike por edhe politike.

Dinamika paszgjedhore në Kosovë, ka nxjerrë në pah tensione të rëndësishme ideologjike dhe politike mes Kurtit dhe trashëgimisë së Thaçit. Për Kurtin, disfata e fraksionit politik të Thaçit shënoi një spastrim politik të gardës së vjetër. Thaçi, PDK-ja e të cilit kishte dominuar politikën e Kosovës për vite me radhë, la një trashëgimi që Kurti dhe Vetëvendosje kërkuan ta çmontonin. Ngritja e Kurtit ishte një refuzim i elitës së vendosur që shumë kosovarë e fajësuan për keqmenaxhimin e burimeve dhe jetës politike të vendit pas pavarësisë. Fitorja e Kurtit, pra, nuk është vetëm një fitore politike – është gjithashtu një shkëputje simbolike nga sistemi i patronazhit të Thaçit. Thaçi, përkundër akuzave ndaj tij, vazhdon të mbetet heroi i luftës së përndritur, që luajti një rol thelbësor në luftën e Kosovës për pavarësi. Sfida për Kurtin, megjithatë, është se përderisa trashëgimia e Thaçit nuk mund të fshihet, ajo duhet të kontekstualizohet brenda nevojës më të gjerë për drejtësi dhe sundim të ligjit. E ndërsa Kurti kërkon të krijojë një narrativë të re politike për Kosovën – atë që thekson llogaridhënien, reformën dhe integrimin evropian – ai është kundër faktit që heronjtë kombëtarë nuk sfidohen lehtë, veçanërisht në një shoqëri ku kujtesa historike është e lidhur ngushtë me lirinë dhe sovranitetin e Kosovës.

Dëshira e cdo populli është për të parë heronjtë e luftës si individë të lirë që është e kuptueshme dhe e rrënjosur në respektin për sakrificat e tyre por vazhdimi i karrierës së tyre politike mund të jetë problematik. Padyshim që trashëgimitë e tyre duhet të nderohen, por dhe ndikimi i tyre në politikë duhet të shqyrtohet me kujdes në peshoren kundrejt unitetit kombëtar, drejtësisë dhe të ardhmes së kombit. E ardhmja e një vendi kërkon liderë që mund të kapërcejnë konfliktet e kaluara, të përqafojnë pajtimin dhe të marrin vendime bazuar në nevojat e një shoqërie moderne, në zhvillim – jo thjesht në peshën e heroizmit të kaluar.

Thaçi gjithmonë do festohet si heroi gjallë kombëtar –arkitekti kryesor të shtetësisë së Kosovës dhe rrugës së saj drejt pavarësisë. Roli i tij në UÇK dhe postet e mëvonshme udhëheqëse politike mbeten një simbol të lirisë së Kosovës të fituar me vështirësi. Megjithatë, sfida lind kur një hero lufte bëhet politikan. Derisa heronjtë mund të jenë qendror në mitologjinë themeluese të një kombi, veprimet e tyre në kontekstin e qeverisjes – veçanërisht kur ata përballen me akuza për krime lufte – komplikojnë aftësinë e tyre për të vazhduar si figura politike. Udhëheqja e Thaçit si president u shënua nga përpjekjet për të avancuar njohjen ndërkombëtare të Kosovës, por trashëgimia e tij si hero lufte gjithashtu e vendos atë nën një lloj tjetër shqyrtimi. Në politikë, veprimet duhet të gjykohen edhe për meritat e tyre në mirëqenien shumëdimensional të popullit, e jo gjithmonë thjesht mbi bazën e heroizmit të kaluar.

Sot, Kosova përballet me një të ardhme të ndërlikuar diplomatike pasi balancon borxhin e saj historik ndaj heronjve të luftës si Thaçi me nevojën për të ndërtuar një sistem politik më gjithëpërfshirës dhe largpamës. Gjyqi i tij në Hagë nuk është vetëm një çështje personale, por një test i përkushtimit të Kosovës ndaj sundimit të ligjit dhe pozitës së saj ndërkombëtare. Liderët e Kosovës duhet të vendosin nëse do të vazhdojnë ta përdorin trashëgiminë e Thaçit si mjet politik apo të largohen nga ajo trashëgimi në favor të një identiteti politik më të unifikuar dhe modern. A mund të mbahet peng ardhmja e Kosovës nga e kaluara, pavarësisht se sa heroike mund të jenë figurat e përfshira?! E ardhmja e Kosovës do të varet nga aftësia e saj për të balancuar aspiratat e saj me kërkesat e diplomacisë ndërkombëtare, duke nxitur një kulturë të brendshme politike që vlerëson unitetin mbi ndarjen dhe synimet afatgjata mbi përfitimet afatshkurtra.

Duke reflektuar mbi rrugëtimin e jashtëzakonshëm të evolucionit politik të Kosovës, dhe në veçanti, kontributin e paçmuar të një prej figurave më domethënëse të saj si Hashim Thaçi, duhet theksuar faktin që Kosova, e dalë nga hiri i luftës, kishte nevojë të madhe për lidership që mund t’a drejtonte atë drejt stabilitetit, demokracisë dhe prosperitetit. Thaçi një figurë qendrore e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës , jo vetëm që ndihmoi në udhëheqjen e luftës për lirinë , por duke kaluar nga fusha e betejës në arenën politike, dëshmoi vizion dhe qëndrueshmëri në ato ditë të para të pasluftës ku dhe lindën strukturat politike që do të mbështesnin të ardhmen e Kosovës. Një lider që bëri të njohur jo vetëm trashëgiminë e tij, por edhe mundësinë që ai i dha brezit të ri për të ecur përpara dhe për të marrë frenat e drejtimit. Ky padyshim ishte një hap i guximshëm dhe thelbësor për të siguruar që e ardhmja politike e Kosovës të mos përkufizohet vetëm nga hijet e së kaluarës, por nga shpresat dhe potenciali i të rinjve të saj. Një gjë e tillë, ndonëse shumë e nevojshme nuk po ndodh me Shqipërinë dhe Maqedonine e Veriut. Në të dyja vendet vazhdojmë të shohim elita politike të rrënjosura që po mbajnë pushtetin, përderisa në Kosovë ka një brez të ri që ngrihet në pozita udhëheqëse, të frymëzuar nga idealet e pavarësisë, demokracisë dhe krenarisë kombëtare. Ky ndërrim gjeneratash është, në shumë mënyra, rezultat i drejtpërdrejtë i mundësive që u ofrohen liderëve të rinj nga figura si z. Thaçi, duke fuqizuar një klasë të re politikanësh për të hartuar një rrugë përpara – atë që ndërtohet mbi trashëgiminë e atyre që luftuan për lirinë e Kosovës, por që shikon drejt së ardhmes me ide të reja dhe energji të përtërirë. Sot më shumë se kurrë cdo shqipfolës shpreh falenderimin dhe mirënjohjen ndaj Hashim Thacit për çlirimin dhe transformimin politik në ndërtimin e një Kosove jo vetëm të pavarur, por të fortë, të bashkuar dhe largpamëse.

Për të ecur përpara, Kosova ka nevojë për liderë që mund të pajtojnë të kaluarën e saj me të ardhmen e saj – liderë që nuk e shohin heroizmin e tyre të kaluar si mburojë nga përgjegjësia apo sfida politike, por si pjesë e një vizioni më të gjerë për paqe, drejtësi dhe prosperitet për të gjithë qytetarët. Në këtë kontekst, çështja e rolit të Hashim Thaçit në të ardhmen e Kosovës do të mbetet një temë përcaktuese dhe thellësisht e debatuar për vitet në vijim. Situata me Hashim Thaçin është një litar diplomatik për Kosovën. E ardhmja e Kosovës varet nga fakti nëse Kurti mund të ruajë stabilitetin e brendshëm, ndërkohë që lundron sfidat e diplomacisë ndërkombëtare, tensionet rajonale dhe trashëgiminë komplekse të lënë nga figura si Thaçi.

Rajonalisht, marrëdhënia e Kosovës me Serbinë mbetet çështja më delikate. Qeveria e re duhet të ketë një qasje të ekuilibruar, duke peshuar me kujdes dëshirën për sovranitet dhe njohje me realitetet e diplomacisë rajonale. Serbia, së bashku me vendet e tjera në rajon, ka të ngjarë të vazhdojnë të jenë lojtarët kyç në rrugëtimin e Kosovës dhe menaxhimi i këtyre marrëdhënieve do të kërkojë diplomaci dhe pragmatizëm. Kosova duhet të qëndrojë e palëkundur në ndjekjen e saj për një të ardhme paqësore, të begatë duke qenë e vetëdijshme për ndërlikimet e diplomacisë rajonale dhe globale që në mënyrë të pashmangshme do të formësojnë vitet në vijim.
Evolucioni politik i Kosovës do të varet nga aftësia e saj për të nderuar të kaluarën duke përqafuar të ardhmen. Heronjtë kombëtarë do të kenë gjithmonë një vend në historinë e Kosovës, por është thelbësore që liderët e rinj – të pangarkuar nga konfliktet dhe trashëgimitë e kaluara – të ecin përpara për të përcaktuar rrugën e ardhshme të vendit.

Duke i larguar heronjtë kombëtarë nga ndikimi i drejtpërdrejtë politik, Kosova ka mundësinë të ndërtojë një shtet demokratik që nderon historinë e saj, por nuk është i prangosur prej saj.