Marrëveshja e Parisit – Hyp se të vrava, zbrit se të vrava.

Për ekspertët e klimës, kjo nuk është befasi. Mandati i parë i Trump krijoi një precedent për skepticizmin klimatik, me hedhjen poshtë të ndryshimit të klimës si një “mashtrim” dhe tërheqjen nga Marrëveshja e Parisit. Mesazhi i tij është i thjeshtë: lëndët djegëse fosile qëndron mbi burimet e rinovueshme, rritja ekonomike e vendit të tij vendoset mbi përgjegjësinë mjedisore. Zgjedhjet e tij të kabinetit, duke përfshirë sekretarin e energjisë, Chris Ëright, na I bën tashmë të qartë se çrregullimi, shpimi dhe kthimi në “dominancën e energjisë (jo të rinovueshme)” janë e ardhmja. Dhe, pa asnjë dyshim tashni më – e ardhmja nuk është aq e qartë sa dukej dikur.

Në këtë lojë jo vetëm me tone zëri, por edhe me shifra të larta, ku politikat e Trump mund të vazhdojnë të zgjerojnë gjurmën e karbonit të SHBA-së, çfarë duhet të bëjë pjesa tjetër e botës? Në teatrin famoz të veprimeve klimatike, vëmendja po zhvendoset. Vendet e Indo-Paqësorit, motorët ekonomikë të shekullit të 21-të, tani duhet të vendosin veten në qendër të vëmendjes. Kjo nuk ka të bëjë vetëm me mbajtjen e llampadarëve ndezur ose rritjen e ekonomive të tyre – ka të bëjë me udhëheqjen, qëndrueshmërinë dhe lëvizjen përtej resë së rëndë të karbonit të Amerikës. Ndërsa slogani “stërvitje, fëmijë, stërvitje” i Trump jehon në të gjithë SHBA-në, Indo-Paqësori duhet të jetë rajoni që ripërcakton se si do të duket lidershipi i vërtetë i klimës.

Efekti Trump: Më shumë lëndë djegëse fosile, më pak angazhime globale

Kur Trump deklaron: “Amerika do të jetë edhe një herë një komb prodhues”, ai nuk po flet vetëm për fabrikat dhe vendet e punës; ai po flet për platformat e naftës dhe tubacionet e gazit. Përbuzja e tij për Marrëveshjen e Parisit bazohet në një dhe vetëm një arsye  të thjeshtë: pse të paguani për dëmtimin e klimës në botë kur mund t’i shisni botës energji të prodhuar vetë? Tregu i karburanteve fosile në SHBA – tashmë më i madhi në botë – do të rritet vetëm nën administrimin e tij, me synimin për të zhvendosur furnizues të tjerë të këtyre produkteve plot karbon, si Rusia. Kjo ka të bëjë me sigurinë energjetike, gjeopolitikën dhe – të mos harrojmë – marken e preferuar të Trump “ekseksionalizmi amerikan” .

Po bota, ca do të thotë bota? Në fakt, gjithë pjesa tjetër e globit nuk pret më që Amerika të udhëheqë. Globalizimi është në fund të tij, dhe rajonalizimi do të jetë kryefjala e të ardhmes.

Edhe nën mandatin e parë të Trump, SHBA-të panë një bum në energjinë e rinovueshme – e shkuan deri tek automjetet elektrike, me energji diellore dhe madje edhe me erë. Po, politikat e Trump synonin ta ngadalësonin këtë, por tregu ka folë tashmë. Energjia e rinovueshme është ku e ku më e lirë, më efikase dhe gjithnjë e më shumë e kërkuar nga konsumatorët dhe bizneset.

Ky momentum, i cili u vu në lëvizje me Obamën dhe i vazhduar pavarësisht retorikës së Trump, nuk zhbëhet më. E për ta vërtetuar këtë mjaft të shikojmë Aktin e Reduktimit të Inflacionit (IRA), miratuar nën administratën Biden në vitin 2022. (Të mos harrojmë, është administrate e SHBA-ve, e  Trump!). Me 270 miliardë dollarë stimuj, ai e ktheu balancën përsëri drejt energjisë së pastër, duke i bërë energjinë diellore dhe të erës edhe më konkurruese. Njësoj edhe ivestimet amerikane në të gjithë globin, përfshirë këtu Shqipërinë. Suksesi i IRA-s është dëshmi se edhe në një Amerikë të drejtuar nga mbrojtës të karburanteve fosile, energjia e pastër do ta gjejë një mënyrë.

Ndërsa retorika e tij është agresive, fakti mbetet se 215 miliardë dollarë investime janë bërë tashmë në projektet e energjisë së rinovueshme deri në mesin e vitit 2024. Duket se ndërkohë që marrveshja e parisit në ShBA, bëhet si retorikë e ditës së parë të presidentëve “hyp se të vrava, zbrit se të vrava”,  makina elektrike e investimeve është larguar nga stacioni dhe madje politikat jo të gjelbra të Trumpit mund të kenë vështirësi për të vënë frenuar këtë Tesla.

E përsëri, edhe pse pa asnjë retorikë agresive, pa ikur nga përgjegjësitë e Marrveshjes së Parisit, SHBA theu rekordet e prodhimit të naftës gjatë presidencës Biden pasi pushtimi rus i Ukrainës ndërpreu flukset tregtare.

Trump, përkundër mbështetjes për industrinë e naftës, si një avokat I shkëlqyer I këtyre bizneseve, ndoshta nuk I ka bërë ose thjesht nuk I shpreh llogartë në afatgjatë. Një tendencë afatgjatë do të jetë që investimet dhe kërkesa në burimet e energjisë të rinovueshme do të vazhdojnë të rriten, duke bërë që çdo përpjekje për të inkurajuar një rikthim të naftës të jetë vetëm një pengesë për zhvillimin e teknologjive të pastra. Tashmë investitorët ia kanë parë lezetin investimeve të pasta edhe në afatshkurtër edhe në afatmesëm. Afatgjatë është vetëm ndikimi në planet nga ndryshimet klimatike.
E ku qëndron klecka?

Indo-Paqësori: Pararoja e re globale e klimës

Ndërsa Trump mund të frenojë përparimin në SHBA, në politikat e gjelbra, vendet që janë më të cenueshme ndaj ndryshimeve klimatike – India, Japonia, Koreja e Jugut dhe të tjerët – po bashkohen për të ecur përpara me zhvillimin e energjisë së rinovueshme, pavarësisht se çfarë ndodh në Uashington. Ata tashmë përbëjnë pjesën e luanit në rritjen ekonomike të botës dhe udhëheqja e tyre në energjinë e pastër do të përcaktojë gjeneratën e ardhshme të veprimit klimatik.

India, për shembull, ka rritur kapacitetin e saj diellor, Japonia po fokusohet në hidrogjenin si lëndë djegëse e pastër dhe Koreja e Jugut po investon në energjinë e erës në det të hapur. Dhe ne, ne sapo firmosëm një marrëveshje me Italinë dhe Emiratet e Bashkuara, për energjinë e rinovueshme, që me thënë të drejtën ende nuk e dimë se cilën lloj energjie të rinovueshme përmban kjo marrëveshje.

Ndërsa SHBA-ja kundërshton rolin e saj në marrëveshjet globale të klimës, gjithë vendet e tjera po formojnë një vizion të ri për energjinë që balancon rritjen me qëndrueshmërinë. Të gjitha vendet tashmë janë në momentin kur po rrisin burimet e tyre të rinovueshme të energjisë – diellin, erën dhe hidrogjenin e gjelbër – ndërkohë që trajtojnë industritë e vështira për t’u pakësuar si çeliku dhe çimentoja.

Ndërsa drama klimatike na shpaloset si gjithnjë këto vitet e fundit në ditën e parë presidenciale, le të kujtojmë se bota nuk ka pritur kurrë që një person të vendosë për fatin e saj. Ata që u munduan ta bënin këtë nëpër mijëvjecarë, ose i cmendi ose i kryqëzoi.