Marrëveshja me Shqipërinë për emigratët/ Publikohet Raporti: Italisë i ka kushtuar 114 mijë Euro në ditë!

Marrëveshja mes Shqipërisë dhe Italisë për emigrantët nuk vetëm një nga më të komentuarat, por edhe një nga më të kushtuarat. Një raport i përbashkët i ActionAid dhe Universiteti i Batri, ka zbuluar detaje dhe ka hedhur dritë mbi shpenzimet e kryera për ndërtimin dhe funksionimin e qendrave të emigrantëve në Gjadër dhe Shëngjin. Sipas raportit bëhet fjalë për shifra marramendëse.

Midis tetorit dhe dhjetorit 2024, Prefektura e Romës i pagoi mbi 570,000 euro organit menaxhues Medihospes për vetëm pesë ditë funksionimi aktual, me një kosto prej 114,000 eurosh në ditë për të ndaluar 20 persona, të cilët u liruan më pas. Deri në mars 2025, 400 vende ishin krijuar në qendrat shqiptare, me një kosto totale që tejkalonte 74 milionë euro: secili vend kushtonte mbi 153,000 euro, krahasuar me afërsisht 21,000 euro për vend në objekte të ngjashme në Itali.

Raporti i plotë:

Platforma “Të ndaluarit” ofron të dhëna të reja, të pabotuara, nga 14 qendrat aktive të paraburgimit në Itali dhe Shqipëri.

Operacioni Albania është instrumenti më i kushtueshëm, çnjerëzor dhe i kotë në historinë e politikave italiane të migracionit. Prefektura e Romës i pagoi 570,000 euro agjencisë së menaxhimit Medihospes për pesë ditë operacionesh aktuale: 114,000 euro në ditë për të ndaluar 20 persona midis mesit të tetorit dhe fundit të dhjetorit 2024, të cilët u liruan të gjithë brenda disa orësh.   

ActionAid dhe UniBari kanë rindërtuar për herë të parë se sa miliona janë zotuar në të vërtetë për ngritjen e qendrave deri në mars 2025, pavarësisht se qendrat nuk janë përfunduar: të dhënat tani janë publike në platformën “ Trattenuti ”.   

Në Gjadër, deri në fund të marsit 2025, ishin krijuar 400 vende: vetëm për ndërtimin (duke përfshirë objektin jo-banesor në Shëngjin), u nënshkruan kontrata, me përdorim të gjerë të dhënies së drejtpërdrejtë, për 74.2 milionë euro. Ngritja e një vendi të lirë në Shqipëri kushtoi mbi 153,000 euro. Krahasimi me kostot e ndërtimit të objekteve të ngjashme në Itali është i zymtë: në vitin 2024, CTRA e Porto Empedocle (AG) kushtoi 1 milion euro për të krijuar 50 vende (pak mbi 21,000 euro për vend). 

Kapacitet i reduktuar i sistemit dhe vende bosh. Në fund të vitit 2024, ekzistonin 11 qendra ndalimi për riatdhesim (QND), për një kapacitet zyrtar prej 1,522 vendesh në sistemin e ndalimit për të huajt. Kësaj duhet t’i shtohen edhe 1,033 vendet e krijuara zyrtarisht në tre qendrat e ndalimit për azil (QND), duke e çuar kapacitetin total në 2,555. Megjithatë, për shkak të vonesave në ngritjen e objekteve, protestave të përsëritura dhe dëmtimeve të vazhdueshme të objekteve, sistemi funksionon me 46% të kapacitetit të tij zyrtar në fund të vitit 2024. “Duke pasur parasysh 263 vende bosh nga një total prej 1,164 të disponueshme “, shpjegon  Fabrizio Coresi, ekspert i migracionit për ActionAid  , ” përpjekja për të përdorur QND-në Gjader për të ndaluar popullsinë e huaj të parregullt të pranishme në Itali duket plotësisht e paarsyeshme dhe e palogjikshme.”  

Riatdhesimet në nivelin më të ulët historik që nga viti 2014. Justifikimi kryesor për ekzistencën e CPR-ve është se ato i bëjnë politikat e riatdhesimit më efektive. Megjithatë, përdorimi i paraburgimit vetëm sa rrit kostot ekonomike dhe njerëzore të riatdhesimeve dhe, pavarësisht se kërkon afate kohore më të gjata (deri në 18 muaj, duke filluar nga shtatori 2023), nuk ndikon në numrin e riatdhesimeve të kryera. Viti 2024 shënoi numrin më të ulët që nga viti 2014: vetëm 41.8% (2,576) e njerëzve që hynë në një qendër paraburgimi, nga një total prej 6,164, u riatdhesuan. Pavarësisht burimeve gjithnjë e në rritje të devijuara për paraburgim administrativ, edhe në vitin 2024, vetëm 10.4% e atyre që morën një urdhër largimi u riatdhesuan nga CPR-të italiane.   

Funksioni i Ri i Paraburgimit. Numri i azilkërkuesve në sistemin e paraburgimit është rritur vitet e fundit, duke arritur në mbi 45% të atyre të ndaluar në vitin 2024. Njëzet e një përqind e tyre nuk kishin marrë ende një urdhër largimi, por mbaheshin vetëm si azilkërkues. “Përdorimi i paraburgimit si mjet i politikës së azilit shënon një ndryshim të rëndësishëm paradigme, duke ngritur pyetje serioze në lidhje me objektivat e një instrumenti me një ndikim të tillë në të drejtat themelore të njerëzve”, vazhdon  Giuseppe Campesi i Universitetit të Barit . ” Këto pyetje janë reflektuar drejtpërdrejt në rritjen e ndjeshme të lirimeve për shkak të dështimit të autoriteteve gjyqësore për të vërtetuar ose zgjatur urdhrat e paraburgimit .  ” 

Kosto jashtë kontrollit. Në vitin 2024, kostoja e sistemit të paraburgimit ishte gati 96 milionë euro, më shumë se totali i shpenzuar në gjashtë vitet e mëparshme (pak më pak se 93 milionë euro). Për më tepër, midis kostove të ndryshme të pallogaritura, një shembull kryesor i shpërdorimit të burimeve është sa vijon: në Shqipëri, 528,000 euro u shpenzuan për akomodim dhe ushqim vetëm për personelin policor në vitin 2024 për pesë ditë funksionimi të qendrave.   

Investimi në sistemin e paraburgimit që nga viti 2017 vazhdon i pandërprerë, pavarësisht se është praktikisht i pamenaxhueshëm dhe strukturalisht i dhunshëm, shkelës i të drejtave themelore dhe patogjenik. Një sistem që midis vitit 2024 dhe muajve të parë të vitit 2025 ka rezultuar në tre vdekje, duke shtuar më shumë se 30 vdekje në paraburgimin administrativ në Itali. Për këtë arsye, ActionAid dhe Departamenti i Shkencave Politike në Universitetin e Barit kanë vendosur të përfshijnë në platformë, midis treguesve që lidhen me objektet individuale, një regjistër të ngjarjeve kryesore kritike (trazira, aksidente, vetëlëndim, etj.) që ndodhin atje. Kjo synon të nxjerrë në pah, përtej të dhënave, koston njerëzore të sistemit dhe të marrë në konsideratë efektet e politikave më të errëta të imigracionit tek njerëzit e detyruar t’i durojnë ato.

Marrëveshja me Italinë për emigrantët u nënshkrua në muajin nëntor të vitit të kaluar dhe më pas u ratifikua nga të dyja parlamentet ndërsa në vendin tokë u kërkua edhe një aprovim i gjykatës kushtetuese. Kapaciteti maksimal i numrit që do të presë qendra në Shqipëri nuk mund të jetë më shumë se 3 mijë emigrantë në muaj dhe në përfundim të procedurave të vlerësimit autoritetet italiane do të largojnë me shpenzimet e tyre refugjatët nga territori shqiptar. Afati maksimal i qëndrimit të emigrantëve në kampin e Gjadrit, do jetë 18 muaj, derisa vendet e tyre të origjinës të pranojnë kthimin.