Haiti pranë luftës civile, bandat e armatosura dhe trazirat pushtojnë kryeqytetin

Haiti është përfshirë nga trazirat gjatë 10 ditëve të fundit, pasi bandat e armatosura, të cilat tashmë kontrollojnë më shumë se 80% të kryeqytetit Port-au-Prince, janë rebeluar kundër qeverisë legjitime. Situata do të jetë në fokus të takimit të Komunitetit të Karaibeve që është planifikuar për 11 Mars.

Opozita politike mbështet gjithashtu shkarkimin e kryeministrit Ariel Henry. Megjithatë, ai propozon që shefi i policisë Guy Philippe të vihet përkohësisht në krye të vendit.

Haiti është vendi më i varfër në hemisferën perëndimore. Rreth 40% e më shumë se 10 milionë njerëzve të saj nuk kanë qasje në ujë të pastër dhe kanë nevojë për mbështetje humanitare, sipas OKB-së.

Çfarë po ndodh
– Më 1 mars, bandat e armatosura përfituan nga mungesa e kryeministrit Henry në vend për të sulmuar stacionet e policisë dhe aeroportin ndërkombëtar Port-au-Prince. Henry, i cili po viziton Kenian, ka organizuar që një forcë paqeruajtëse të dërgohet në ishull.

– Më 3 mars, bandat sulmuan burgun kryesor në Port-au-Prince dhe liruan disa qindra të burgosur. Të paktën 12 persona u vranë gjatë arratisjes.

– Qeveria e vendit ka vendosur të vendosë një gjendje të jashtëzakonshme dhe shtetrrethim në Port-au-Prince. Për shkak të trazirave dhe përplasjeve mes bandave dhe efektivëve të rendit, aeroporti dhe porti kryesor janë mbyllur. Shumë të shtëna kanë ndodhur në lagjen ku ndodhen zyrat e qeverisë.

– Avioni i kryeministrit që kthehej nëpërmjet SHBA-së nuk mundi të ulej në aeroportin Port-au-Prince për shkak të të shtënave me armë zjarri. Si rezultat, ai duhej të zbarkonte në Puerto Riko (territor i SHBA).

Shkaqet e përshkallëzimit
– Një krizë e rëndë politike në vendin e Karaibeve shpërtheu pas vrasjes së Presidentit Jovenel Moise në një sulm në rezidencën e tij më 7 korrik 2021.

– Në fund të gushtit 2021, Henry dhe përfaqësuesit e partive opozitare nënshkruan një marrëveshje për shtyrjen e zgjedhjeve presidenciale dhe parlamentare nga nëntori 2021 deri në fund të vitit 2022. Zgjedhjet më pas u shtynë edhe më tej.

– Para votimit, është futur një periudhë tranzicioni, gjatë së cilës vendi do të drejtohet nga një qeveri e unitetit kombëtar që drejtohet nga një kryeministër.

Ndikimi i bandave
– Udhëheqësi i një prej bandave të fuqishme të Haitit, Jimmy Cherizier, ka kërcënuar me luftë civile nëse kryeministri Henry mbetet në detyrë.

Sipas televizionit Telesur , bandat tani kontrollojnë më shumë se 80% të kryeqytetit, ndërkohë që po konsolidohen edhe në zona të tjera të vendit.

Plani i opozitës
– Opozita planifikon të rrëzojë kryeministrin aktual Ariel Henry dhe të krijojë një qeveri provizore për 18 muaj.

– Mendohet që qeveria e përkohshme të sigurojë lëvizjen e lirë të qytetarëve, mallrave dhe shërbimeve, si dhe të emërojë kryeministrin dhe të krijojë një kabinet të bazuar në konsensus.

– Plani është të vendosë ish-udhëheqësin rebel dhe shefin e policisë së Haitit, Guy Philippe, i cili ishte shumë i përfshirë në përmbysjen e Presidentit Jean-Bertrand Aristide në 2004. Philippe kandidoi për president në 2005, por mblodhi më pak se 1% të votave.

Reagimi ndërkombëtar
– Diplomatët nga SHBA dhe Gjermania janë larguar tashmë nga ishulli. Stafi i ambasadës amerikane u evakuua nga ushtria amerikane.

– Komuniteti i Karaibeve do të mbajë një takim të vendeve partnere për situatën në Haiti në Xhamajka më 11 mars.

– Sekretari amerikan i Shtetit Antony Blinken foli në telefon me kryeministrin Haitian Henry dhe i kërkoi atij që të përshpejtonte mbajtjen e zgjedhjeve të lira në ishull.