SHPJEGIMI- Çfarë është “treni bullgar”, metoda me të cilën PD akuzon maxhorancën se ka vjedhur zgjedhjet

Që nga e hëna deri më sot, në Shqipëri nga Partia Demokratike po dëgjohet të përmendet çdo ditë e më shumë termi “treni bullgar”. Opozita nxjerr pamje nga fletët e votimit duke pretenduar se zgjedhjet parlamentare të 11 majit janë të manipuluara nga maxhoranca, duke përdorur pikërisht këtë metodë.

Çfarë është treni bullgar?

“Treni bullgar” është një metodë për manipulimin e zgjedhjeve, pra për të ndikuar në procesin zgjedhor duke blerë vota, duke i dhënë votuesit një fletë votimi të parapërgatitur para se të hyjë në qendrën e votimit, dhe votuesi më pas nxjerr fletën e zbrazët të votimit. Numri i dëshiruar shënohet më pas në fletën e zbrazët të votimit, e cila më pas i jepet votuesit tjetër. Kështu, një nga një “treni bullgar” vazhdon të lëvizë gjatë gjithë ditës së zgjedhjeve, duke mbushur kutitë. Kjo metodë manipulimi zgjedhjesh u quajt “treni bullgar” nga mediat në Sarajevë përpara zgjedhjeve të përgjithshme në Bosnjë dhe Hercegovinë në tetor 2010. Atë vit, duke përdorur këtë metodë, u blenë rreth 200,000 vota.

Për sqarim, i gjithë ky “shërbim” kryhet me pagesë.

Nuk është e qartë pse saktësisht kjo teknikë e blerjes së votave e përshkruar në shtypin boshnjak është quajtur “treni bullgar”, por lidhja e përgjithshme e blerjes së votave me Bullgarinë është e lehtë për t’u shpjeguar, pasi zgjedhjet e BE-së dhe ato kombëtare të Bullgarisë në vitin 2009 u shoqëruan me akuza për blerje votash.

Sipas vlerësimit që kanë bërë analistët e huaj, votuesit bullgarë që janë të gatshëm të shesin votën e tyre janë kryesisht nga komuniteti rom (pra shtresat e varfra të shoqërisë që janë të gatshëm të marrin para për të shitur vullnetin e tyre); por që po sipas analistëve, në Bullgari kjo shtresë kap rreth 200 000-350 000 persona që përkthehen në vota të shitura dhe të manipuluara.

Përdorimi i termit “treni bullgar” shkaktoi polemika në Bullgari, ku konsiderohet fyes por  e njëjta teknikë e manipulimit të votave njihet si “vargu indian” (mbiemri “indian” në këtë term i referohet amerikanëve vendas). Në një punim kërkimor mbi manipulimin e votave në zgjedhjet bullgare të botuar në vitin 2010, politologu bullgar Georgi Manolov shmang përdorimin e emrave të lidhur me vende ose etni specifike. Ai i referohet teknikave mashtruese si ‘tregti votash’ dhe procesit të përsëritur të manipulimit të votave thjesht si ‘treni’.

Një teknikë tjetër për të manipuluar votën në Bosnjë dhe Hercegovinë është përdorimi i “unazave me stilolapsa”. Në këto raste, anëtarët e komisionit zgjedhor, shtojnë një kryq tjetër në fletën e votimit për ta nxjerrë të pavlefshme. Stilolapsat nuk janë të dukshëm, por kanë formën e një unazë që mund të kamuflohet shumë lehtë për të mos u kapur nga kamera.

Ku u pretendua “treni bullgar”?

Rasti më i fundit ishte dje! Partia Demokratike nxorri video të disa fletëve të votimit, që sipas tyre mbanin ngjyra të ndryshme, duke pretenduar se ishte një shenjë që në zgjedhje ishte përdorur kjo metodë manipulimi. Por prova të tjera nuk ka pasur dhe opozita është mjaftuar me një video për të mbajtur në “këmbë” këtë pretendim. Po ashtu, pretendon se votuesëve u është ushtruar presion nga bandat kriminale për të votuar maxhorancën, por edhe për këtë pretendim nuk kanë publikuar fakte konkrete.