Ata që jetojnë prej vitesh nën tokë e deri tek lufta psikologjike ndaj Izraelit, njihuni me udhëheqësit e Hamasit

Izraeli besohet se ka vrarë një nga udhëheqësit kryesorë politikë të Hamasit në Liban dhe ka vendosur të japë miliona në kokat e të tjerëve. Megjithëse ka qenë prej kohësh politika e shërbimeve të inteligjencës izraelite që të mos konfirmojnë atentat jashtë vendit, mijëra njerëz u mblodhën për funeralin e Saleh al Arourit në Bejrut më 4 janar. Hamasi u themelua në vitin 1987 dhe lindi nga kryengritja e parë ose ‘intifada’ kundër pushtimit izraelit të Gazës dhe Bregut Perëndimor. Grupi e ndan udhëheqjen e tij midis atyre në Gaza dhe atyre në mërgim jashtë vendit – kryesisht në Katar, por edhe në Liban dhe Turqi.

Në përgjithësi ata brenda Gazës janë të përfshirë më drejtpërdrejt në luftën ushtarake kundër Izraelit – ndërsa byroja politike e Hamasit është e vendosur në Doha. “Për të mbijetuar si një entitet, në mes të kërcënimit të vrasjes, Hamasi vendosi të kishte një udhëheqje të brendshme dhe të jashtme,” thotë Dr Abdul Bashid Shaikh, pedagog i studimeve arabe dhe islame në Universitetin e Leeds.

“Në këtë mënyrë, nëse të gjithë udhëheqësit kryesorë do të zhdukeshin në Gaza, të paktën organizata mund të ripërtërihej organikisht.” Udhëheqësit në Gaza janë kryesisht të kufizuar në rrjetin e saj të gjerë të tuneleve nëntokësore, duke lëvizur vazhdimisht me një grup shumë të vogël të stafit të sigurisë për të shmangur zbulimin dhe vrasjen, shton ai.

Nga perspektiva izraelite, vrasja e liderëve të Hamasit brenda Gazës nuk “shkakton një krizë diplomatike” me vende të tilla si Katari që presin liderët e tij jashtë vendit, shton Dr Ahron Bregman, pedagog i lartë në konfliktin arabo-izraelit në King’s College në Londër.  Edhe pse nuk është një listë shteruese, këtu shohim liderët kryesorë të Hamasit brenda Gazës dhe më gjerë.

Ismail Haniyeh

Si një anëtar i shquar i lëvizjes që u bë Hamas në fund të viteve 1980, Ismail Haniyeh konsiderohet gjerësisht lideri i përgjithshëm i grupit. Ai u burgos në 1989 si pjesë e përgjigjes izraelite ndaj kryengritjes së parë palestineze dhe më pas kaloi kohë në ‘tokën e askujt’ midis Izraelit dhe Libanit në 1992. Pasi u kthye në Gaza, në vitin 1997 ai u vu në krye të zyrës së Ahmed Yassin – një nga themeluesit e Hamasit dhe udhëheqësi i tij shpirtëror – i cili u vra në një sulm me helikopter izraelit në 2004. Kjo e rriti ndikimin e tij dhe ai përfundimisht u zgjodh kryeministër palestinez nga presidenti i saj dhe lideri i grupit rival Fatah, Mahmoud Abbas, kur Hamasi fitoi shumicën e vendeve në zgjedhjet e vitit 2006. Një vit më vonë, megjithatë, shpërthyen luftimet midis Hamasit dhe Fatahut, duke e përzënë Fatahun nga Gaza dhe duke ndarë territoret palestineze midis brezit të kontrolluar nga Hamasi dhe Bregut Perëndimor të drejtuar nga Autoriteti Palestinez.

Kjo e bëri Haniyeh-n “udhëheqës de fakto i Hamasit në Rripin e Gazës” midis 2007 dhe 2017, thotë Dr Shaikh, derisa ai u pasua nga Yahya Sinwar. Më pas ai u transferua në Katar për t’u bërë kreu i byrosë politike. Ai “zgjedh të vendoset në Doha pasi po i afrohet të 70-ave tani… dhe si rezultat i të qenit një bashkëbisedues politik midis Hamasit, Katarit, Iranit dhe fuqive të tjera ndërkombëtare,” shton Dr Shaikh.

Jahja Sinwar

 I mbiquajtur “fytyra e së keqes” dhe “kasapi i Khan Younis”, Yahya Sinwar ka qenë në krye të Hamasit në Gaza që nga viti 2017. Ai kaloi më shumë se 20 vjet në burg dhe u lirua për herë të fundit mes rreth 1000 palestinezëve të shkëmbyer me ushtarin e rrëmbyer izraelit Gilad Shalit.

Sinwar e përdori kohën e tij në burg për të “përsosur artin e luftës psikologjike” duke mësuar hebraisht dhe duke lexuar gazetat izraelite për të kuptuar më mirë armikun e tij, thotë Dr Shaikh. Dr Bregman pretendon se ai “i kuptoi izraelitët shumë më mirë se sa ata e kuptonin atë … prandaj aftësia e tij për t’i mashtruar dhe për t’i kapur në befasi më 7 tetor funksionoi”.

Në ditët e para të Hamasit, ai ishte i afërt me të dy bashkëthemeluesit Ahmed Yassin dhe Mahmoud al Zahar. Sipas raporteve izraelite, Sinwar tha se Yassin i dha atij një fetva (një vendim në ligjin islam) për të vrarë këdo që dyshohej se bashkëpunonte me izraelitët.

Pasi u lirua nga burgu, ai u vu në krye të degës së sigurisë së brendshme të Hamasit, Forca Majd, e cila kërkon dhe vret spiunët e dyshuar izraelitë. Sipas raportimeve, ai dikur u mburr për detyrimin e një anëtari të Hamasit të dyshuar për informimin e një fraksioni konkurrent që të “varroste të gjallë vëllanë e tij… duke i dhënë atij një lugë për të përfunduar punën”.

Në moshën 62-vjeçare ai është ndër krerët më të rinj të grupit dhe është një nga “trinitë e udhëheqësve të Hamasit në Gaza”, thotë Dr Shaikh.  Në krye të operacioneve dhe strategjisë ai është “organizatori i fundit” pas inkursionit të 7 tetorit, shton ai.

 Muhamed Deif

Mohammed Deif ka qenë kryekomandant i Brigadave Qassam, krahut ushtarak të Hamasit, që nga viti 2002. Ai ndihmoi në projektimin e rrjetit të tuneleve nëntokësore që kalonin nën Gaza dhe në Izrael, duke lejuar luftëtarët e Hamasit të hynin në territor. Deif kaloi disa vite në burg, pasi u akuzua për planifikim të bombave, rrëmbime dhe vrasje masive. Ai u arratis në vitin 2000 gjatë kryengritjes së dytë palestineze dhe ka qenë pothuajse i pagjurmueshëm që atëherë, me vetëm tre foto të njohura të tij. Izraeli tentoi ta vriste në vitin 2002, gjë që rezultoi në humbjen e një syri. Disa raporte thonë se ai humbi gjithashtu një këmbë, dorë dhe një pjesë të aftësisë së tij të të folurit. Një atentat i mëvonshëm në vitin 2014 vrau gruan dhe dy fëmijët e tij. Deif zgjodhi emrin e tij de guerre, që do të thotë ‘mysafir’ në arabisht, për të pasqyruar faktin se ai është vazhdimisht në lëvizje, shpesh duke qëndruar në shtëpitë e njerëzve të tjerë për mbrojtje.

“Izraelitët kanë gjuajtur Deif për dekada, por dështuan,” thotë Dr Bregman. “Ai është i pakapshëm me një ndjenjë të lartë sigurie, por është gjithashtu shumë me fat që i mbijetoi kaq shumë përpjekjeve për jetën e tij.” Për Izraelin ai është “kreu i listës së vrasjeve”, krahas Sinwar, por për simpatizantët e tij ai është një “simbol i qëndrueshmërisë”, shton ai. Pavarësisht natyrës së tij “në hije”, siç i referohen shumë, ishte Deif ai që u shfaq në video pas 7 tetorit, i cili e shpalli atë “Operacioni Al Aksa Storm” dhe se “mjaft është mjaft”.

Marvan Issa

Marwan Issa është komandanti i dytë i Mohammed Deif si nënkryetar i Brigadave Qassam. Ai zëvendësoi Ahmed Jaabri në detyrë pasi u vra në një sulm ajror izraelit në 2012. Në moshën 59-vjeçare, ai është një nga udhëheqësit më të rinj të Hamasit dhe në mesin e atyre me bazë në Gaza. “Ai është shumë në anën operacionale të gjërave – përgjegjës për strategjinë dhe sulmet ushtarake ndaj Izraelit,” thotë Dr Shaikh. Si i tillë, Issa besohet të jetë një nga orkestruesit kryesorë të inkursionit të 7 tetorit. “Ai është në krye të listës së individëve që Izraeli kërkon të eliminojë për shkak të kërcënimit që ai paraqet për shtetin e tyre,” shton Dr Sheikh.

Ai kaloi pesë vjet në një burg izraelit pasi u ndalua për përfshirjen e tij me Hamasin gjatë intifadës së parë. Në vitin 1997, ai u arrestua përsëri, nga Autoriteti Palestinez, por u lirua gjatë kryengritjes së dytë. Issa i mbijetoi një atentati në vitin 2006, si dhe sulmeve ajrore në shtëpinë e tij në Gaza në 2014 dhe 2021. Pavarësisht pozicionit të tij të lartë, ai nuk ishte fotografuar deri në vitin 2011, kur bëri një paraqitje surprizë në një foto me të burgosur palestinezë të shkëmbyer. Ai u fotografua për herë të fundit në vitin 2015 në një konferencë të sigurisë të Hamasit në Gaza. Profili i tij i ulët është pjesë e “strategjisë psikologjike” të Hamasit, shton Dr Shaikh. “Ata janë të gatshëm të shfaqen publikisht vetëm për t’i bërë të ditur Izraelit se nuk i ka eliminuar.”

Muhamed Sinwar

Vëllai më i vogël i Yahya Sinwar, Mohammed, është gjithashtu në listën e më të kërkuarve të Izraelit, me një shpërblim prej 300,000 dollarësh. Në moshën 48-vjeçare, ai është figura më e re e lartë e Hamasit, pasi iu bashkua Brigadave Qassam në 1991. Ai u arrestua nga Autoriteti Palestinez gjatë një prej sulmeve të tij të udhëhequra nga SHBA dhe kaloi tre vjet në burg. Pasi u arratis, ai u bë i afërt me Mohammed Deif dhe zëvendësin e tij Marwan Issa në anën ushtarake të organizatës. Së bashku ata mendohet se kanë qenë pas disa sulmeve vdekjeprurëse vetëvrasëse në Izrael gjatë viteve 1990. Ai u bë kreu i Brigadës Khan Younis në Gazën jugore në vitin 2005 dhe ishte pjesë e grupit përgjegjës për rrëmbimin dhe mbajtjen e ushtarit izraelit Gilad Shalit vitin më pas. Në vitin 2014, ai u supozua gjerësisht se kishte vdekur – pasi Hamasi publikoi imazhe të asaj që dukej të ishte trupi i tij i lagur me gjak.

Por gjatë konfliktit aktual, ai është shfaqur në një video duke u përzënë përmes rrjetit të tuneleve të Gazës, ku ka të ngjarë të jetë fshehur nën tokë për 10 vitet e fundit. Dr Shaikh thotë: “Një njeri i supozuar gjerësisht i vdekur nga shumica e vëzhguesve perëndimorë në vitin 2014, duket se është mirë dhe me të vërtetë gjallë. Edhe një herë burimet e inteligjencës izraelite dhe perëndimore janë larguar nga Hamasi. Dhe ajo që e bën këtë histori edhe më të bujshme është se ai ka luajtur një rol masiv në organizimin e sulmeve të 7 tetorit.”

Dr Bregman e përshkruan atë si një “ushtarak të rëndësishëm të Hamasit” dhe thotë se vrasja e tij do të ishte një “fitore e vogël izraelite” që mund të ndihmonte për ta çuar atë te vëllai i tij… “njeriu më i kërkuar në Gaza”.

Khaled Meshaal

Khaled Meshaal është një nga anëtarët themelues të Hamasit dhe në moshën 67-vjeçare, është ndër udhëheqësit e tij më të vjetër. I lindur në Bregun Perëndimor, familja e tij iku në Jordani pas Luftës Gjashtë Ditore, dhe më vonë ai kaloi kohë në Kuvajt dhe Siri, përpara se të transferohej në Katar. Ai ishte kreu i byrosë politike deri në vitin 2017, por është ende i vendosur në Doha, ku tani konsiderohet si një nga kryenegociatorët e grupit dhe ka udhëhequr diskutimet mbi pengjet e 7 tetorit. Dr Shaikh e përshkruan pozicionin e tij si “interesant”, pasi ka kaluar shumë më shumë kohë jashtë territoreve palestineze sesa brenda. Ai ishte i përfshirë në byronë politike si në Kuvajt ashtu edhe në Damask, ku ishte vendosur deri në luftën civile siriane. Meshaal u helmua nga agjentët e inteligjencës izraelite ndërsa jetonte ende në Jordani dhe pasi i mbijetoi dy atentateve të tjera konsiderohet si një “dëshmor i gjallë” nga simpatizuesit e tij. Dorëzimi i pushtetit te liderët në Gaza e bëri Meshaalin “të shtyrë mënjanë”, por ai mbetet një “figurë me ndikim”, thotë Dr Shaikh. Mosha dhe përfshirja e tij në mosmarrëveshje fraksionale mund të kenë qenë gjithashtu një faktor, shton ai.

 Mahmud Zahar

Duke iu afruar me shpejtësi të 80-ave, Mahmoud Zahar është më i moshuari nga udhëheqësit e Hamasit dhe një nga bashkëthemeluesit e tij origjinal. I lindur në Gaza në vitin 1945, ai shkoi në universitet në Kajro përpara se të kthehej në punë si kirurg. Ai u burgos nga Izraeli në 1988 menjëherë pas krijimit të lëvizjes dhe u lirua në 1992. Dr Shaikh e përshkruan atë si “islamistin më të ashpër” nga udhëheqësit e Hamasit. Për sa i përket karakterit, ai është “i pacipë, i sinqertë… ndonjëherë duket si një top i lirë”, shton ai. “Unë do ta përshkruaj atë si një islamist global. Ai tashmë ka thënë se Operacioni Al Aksa Storm është vetëm fillimi dhe ai dëshiron të shtrijë dominimin islamik në të gjithë botën. Në këtë kuptim ai po e paraqet veten si një vizionar”, citon Sky News.

Ai u zgjodh në Ministrinë e Punëve të Jashtme Palestineze nën kryesinë e Haniyeh kur Hamasi fitoi zgjedhjet e vitit 2006, përpara se të shkarkohej dhe grupi të merrte pushtetin me forcë në 2007. Më parë Zahar ka pohuar se Izraeli ka “legjitimuar” vrasjen e fëmijëve të Hamasit duke vrarë fëmijë palestinezë gjatë rrjedhës së konfliktit. Edhe pse më radikali, mosha e tij do të thotë se ai nuk ka gjasa të jetë një objektiv kryesor, thotë Dr Shaikh, dhe ai gjithashtu nuk ka gjasa të lëvizë jashtë vendit, siç kanë të tjerët që nuk janë të përfshirë drejtpërdrejt në operacionet e përditshme ushtarake, shton ai.