Donald Trump do Groenlandën, Danimarka i hap shtegun presidentit amerikan

Danimarka ka thënë se është e hapur për dialog me Donald Trump mbi shqetësimet e tij legjitime për sigurinë, pasi presidenti i ardhshëm i SHBA-ve tha se ishte i gatshëm të përdorte tarifa ekonomike ose forcë ushtarake për të marrë kontrollin e Groenlandës, të administruar nga Danimarka.

Lars Løkke Rasmussen, ministri i Jashtëm i Danimarkës, i cili ka përvojë të madhe, insistoi se ai nuk e sheh këtë si një krizë politike, por shtoi se është në interesin e të gjithëve që të ulet temperatura e diskutimeve.

“Ne jemi të hapur për një dialog me amerikanët për mënyrën se si mund të bashkëpunojmë më ngushtë për të siguruar që ambiciet amerikane të realizohen”, tha ai.

Ai shtoi: “Kam edhe unë probleme me Donald Trump dhe e di se nuk duhet të thuash gjithçka që mendon me zë të lartë”.

Por ai theksoi se nuk e shihte mundësinë që Groenlanda të bëhej pjesë e SHBA-ve.

“Ne e njohim plotësisht që Groenlanda ka ambiciet e saj. Nëse ato realizohen, Groenlanda do të bëhet e pavarur, megjithatë, nuk ka asnjë ambicie për t’u bërë një shtet federal i Shteteve të Bashkuara`

Në të njëjtën kohë, ai vlerësoi ministrin e Jashtëm francez, Jean-Nowl Barrot, i cili tha për radion France Inter: “Nuk ka pyetje që BE-ja të lejojë kombet e tjera në botë, kushdo qofshin ata, të sulmojnë kufijtë e saj të sovranitetit.”

Barrot shtoi se, ndonëse nuk besonte se SHBA-ja “do të pushtonte” Groenlandën, “ne kemi hyrë në një epokë që po sheh kthimin e ligjit të më të fortit.”

Në Berlin, Steffen Hebestreit, zëdhënësi i qeverisë gjermane, tha në përgjigje të deklaratave të Trump se “si gjithmonë, parimi i fortë është… që kufijtë nuk duhet të lëvizen me forcë.”

Danimarka po përballet me një situatë të komplikuar për shkak të kërcënimeve gjithnjë e më të rënda nga Trump për të marrë kontrollin e ishullit për arsye gjeostrategjike të SHBA-së, por gjithashtu me kërkesat në rritje të klasës politike të Groenlandës për pavarësi të plotë nga Danimarka.

Në fjalimin e tij të Vitit të Ri, kryeministri iGroenlandës, Múte B Egede, tha se Grenlanda ishte gati të bënte hapin e madh në përpjekjen për të shpërthyer “zinxhirët e kolonializmit”.

Një akt për vetëqeverisje është miratuar tashmë që hap mundësinë për një referendum mbi pavarësinë, por duket e paqartë nëse fuqitë e mëdha, Rusia, SHBA dhe Kina, të cilat po rrethojnë rëndësinë gjeostrategjike tëGroenlandës dhe mineralet e saj kritike, do të kishin ndonjë kundërshtim ndaj mundësisë që ky vend dhe popullsia e tij prej 56 mijë banorësh të fitojnë pavarësi të plotë.

Zgjedhjet lokale pritet të mbahen në prill dhe mund të shndërrohen në një test të opinionit mbi të ardhmen kushtetuese të Groenlandës.

Djali i presidentit të zgjedhur, Donald Trump Jr, vizitoi shkurtimisht Groenlandën të martën, në një udhëtim që përkoi me thirrjen e babait të tij për që SHBA-ja të kontrollonte Groenlandën, dhe u kthye duke nxitur një atmosferë për ta shitur atë në Washington.

Ai tha: “Këta janë njerëz që ndjehen se janë shfrytëzuar. Ata nuk janë trajtuar drejt nga Danimarka. Ata po pengohen nga shfrytëzimi i burimeve të tyre natyrore, qoftë karboni, uraniumi, elementet e rralla, ari apo diamantet. Është një vend vërtet i shkëlqyer.”

Kryeministrja e Danimarkës, Mette Frederiksen, nuk e përjashtoi mundësinë e pavarësisë, duke thënë: “Nëse Grenlanda, një moment, merr një vendim të tillë, ne do ta adresojmë atë si qeveri daneze.” Ajo i bëri thirrje për qetësi, duke shtuar: “Nuk kam dyshime se jemi më të fortë së bashku.”

Ajo tha: “Ka shumë mbështetje ndër popullin eGroenlandës që Grenlanda nuk është për shitje dhe nuk do të jetë kurrë në të ardhmen.”

Në vitin 2019, ajo e quajti kërkesën e Trump që Grenlanda të shpallej për shitje “absurde”, por ka pasur një vendim kolektiv nga qeveria daneze për të mundësuar qetësimin e emocioneve.

Grenlanda ka qenë një koloni daneze deri në vitin 1953, por tani është një territor me vetëqeverisje i Danimarkës dhe në vitin 2009 arriti të fitonte të drejtën për të zhvilluar një referendum për pavarësinë.

Politikanët danezë shpresojnë se mund të shmanget një përballje me një takim mes zyrtarëve të lartë të Danimarkës dhe SHBA-së për të diskutuar çdo përditësim që mund të kërkohet për shumë marrëveshje sigurie që janë nënshkruar pas Luftës së Dytë Botërore.

SHBA ka një bazë ushtarake në Groenlandë, bazën hapësinore Pituffik (ish baza Thule), e cila është themeluar për herë të parë në vitin 1941. Ajo ofron sisteme të rëndësishme të paralajmërimit të hershëm që janë të nevojshme për të monitoruar aktivitetet ruse.

Bazat e tjera u braktisën në vitet 1970. Por, me shkrirjen e akullit përreth Groenlandës, mundësia që të hapen rrugë të reja tregtie ka transformuar rëndësinë e Arktikut.

Danimarka ka rritur shpenzimet e saj për NATO-n në më shumë se 2% të PBB-së dhe, në terma për frymë, është një nga kontribuesit më të mëdhenj të BE-së për Ukrainën.

Në një konferencë shtypi prej një ore të martën, Trump refuzoi të përjashtonte përdorimin e forcës ushtarake për të marrë Kanalin e Panamasë dhe Groenlandën dhe gjithashtu sugjeroi se kishte ndërmend të përdorte “forcën ekonomike” për të bërë Kanadanë pjesë të SHBA-së.

Grenlanda është ishulli më i madh në botë. Që nga viti 2009 ka të drejtën të mbajë një referendum për të vendosur nëse dëshiron të bëhet e pavarur.

Egede, një anëtar i partisë pro-pavarësisë Community of the People (IA), tha javën e kaluar se Groenlanda “nuk është për shitje dhe nuk do të jetë kurrë për shitje”.

Egede ishte i planifikuar të takohej me mbretin danez të mërkurën në orën 14:00 (orën 13:00 GMT) dhe pritej që kërcënimet dhe përpjekjet e Trump për Groenlandën të diskutoheshin.

Marrë nga Groenlanda