E lë pas edhe Shkupi, Tirana një nga qytetet më të shtrenjta për investitorët e huaj

Raporti “Qytetet dhe Rajonet Europiane të së Ardhmes 2025” nga FDI Intelligence analizon tendencat e Investimeve të Huaja Direkte (IHD) në Europë, duke identifikuar qytetet dhe rajonet më tërheqëse për investitorët.

Shkupi i Maqedonisë së Veriut është renditur si qyteti më efektiv sa u përket kostove midis qyteteve të mesme në Europë. Ky klasifikim tregon për një klimë biznesi të favorshme dhe kosto të ulëta operacionale për investitorët, duke e bërë atë një qendër tërheqëse për projekte të reja​.

Tirana gjendet në të njëjtën tabelë, por është në vend të tetë. Në përgjithësi, Shkupi ka një mjedis më tërheqës për investitorët ndërkombëtarë në krahasim me Tiranën, kryesisht për shkak të kostove më të ulëta dhe politikave më miqësore për biznesin.

Shkupi ka kosto më të ulëta të jetesës dhe operimit. Çmimet më të ulëta të qirave për bizneset dhe fuqia punëtore me kosto më konkurruese e bëjnë Shkupin më tërheqës për investime të huaja.

Shkupi ka investuar më shumë në zhvillimin e infrastrukturës urbane dhe industriale për të tërhequr investime të reja. Gjithashtu, qeveria maqedonase ka ofruar skema më të favorshme tatimore dhe stimuj për bizneset që investojnë në Shkup.

Sipas raportit, faktorët kryesorë që ndikojnë në cilësimin e një qyteti me kosto operimi të ulëta për bizneset janë:

– Kostoja e fuqisë punëtore – Paga mesatare në sektorë të ndryshëm dhe krahasimi me vende të tjera të Europës.

– Kostoja e pronave dhe qirave komerciale – Sa të përballueshme janë çmimet për hapësirat e biznesit, përfshirë zyra, magazina dhe qendra prodhimi.

– Taksat dhe lehtësitë fiskale – Përfshin normat tatimore për bizneset, përjashtimet tatimore për investimet e huaja dhe lehtësitë administrative.

– Kostoja e shërbimeve dhe infrastrukturës – Përfshin çmimin e energjisë, ujit, transportit dhe shërbimeve të tjera të nevojshme për operacionet e biznesit.

– Kostoja e transportit dhe logjistikës – Lidhja e qytetit me tregjet kryesore dhe shpenzimet për transport të mallrave.

– Produktiviteti dhe kualifikimi i fuqisë punëtore – Raporti mes kostos së punës dhe efikasitetit të saj në sektorë të ndryshëm.

– Kursi i këmbimit dhe stabiliteti ekonomik – Vendet me monedha të qëndrueshme dhe inflacion të ulët kanë avantazh më të madh për investimet afatgjata.

Leskovac, Serbi, është përfshirë gjithashtu ndër qytetet mikro me kosto efektive në Europë, duke reflektuar avantazhet e tij për investimet industriale dhe prodhimin me kosto të ulët.

Nga qytetet e tjera të Ballkanit Perëndimor, Kakanj, Bosnjë dhe Hercegovinë, është renditur ndër qytetet mikro më të mira për strategjinë e investimeve të huaja. Kjo tregon angazhimin e qeverisë lokale për të tërhequr investime dhe për të krijuar një klimë biznesi të favorshme.

Novi Sad, Serbi, është vlerësuar si një nga qytetet më miqësore për biznesin në kategorinë e qyteteve të vogla në Europë. Ky qytet ka tërhequr një numër të madh investimesh të huaja, veçanërisht në sektorët e teknologjisë dhe industrisë së shërbimeve.

Beogradi kryeson rajonin

Beogradi përmendet si një nga qytetet më të rëndësishme të Europës Juglindore për Investime të Huaja Direkte (IHD). Ai renditet në disa kategori, duke reflektuar rëndësinë e tij si një qendër ekonomike rajonale.

Beogradi është renditur si një nga 10 qytetet kryesore në kategorinë e potencialit ekonomik për qytetet e mëdha në Europë. Qyteti është përfshirë në listën e 10 qyteteve me kosto më efektive në Europë për qytetet e mëdha.

Kjo do të thotë se ofron kosto konkurruese për bizneset, përfshirë qira të ulëta për zyra dhe kosto të favorshme të fuqisë punëtore.

Beogradi renditet mes 10 qyteteve më miqësore për biznesin në Europë, duke reflektuar përmirësimet në klimën e investimeve dhe mbështetjen për kompanitë e huaja.

Beogradi është një nga qendrat kryesore të teknologjisë në Ballkan, me shumë kompani të huaja që kanë zgjedhur të investojnë në këtë sektor. Qyteti po zhvillon projekte të mëdha infrastrukturore për të përmirësuar lidhjen me tregjet europiane.

Sektorët që po tërheqin investime në qytetet europiane

Raporti “Qytetet dhe Rajonet Europiane të së Ardhmes 2025” nga FDI Intelligence vlerëson se në vitin 2024, investimet në Europë u karakterizuan nga përqendrimi më i lartë në projekte të mëdha dhe strategjike, me disa sektorë që dominuan rritjen e kapitalit.

Sipas raportit, sektorët më të rëndësishëm për investime përfshijnë qendrat e të dhënave dhe gjysmëpërçuesit, të cilët panë një rritje rekord të kapitalit të investuar, si dhe energjinë e rinovueshme, pavarësisht një rënie të lehtë nga kulmi i viteve të pandemisë.

Investimet në qendrat e të dhënave arritën mbi 69 miliardë dollarë në 2024, trefishi krahasuar me vitin 2023, me kompani si Amazon, Microsoft dhe Google që kryesojnë tregun.

Ndërkohë, sektori farmaceutik u rikthye fuqishëm, me investime që tejkaluan 7 miliardë dollarë, duke e bërë atë një nga sektorët me rritjen më të madhe në Europë. Gjermania përfitoi më shumë nga ky sektor, me investime të mëdha nga Sanofi dhe Daiichi Sankyo.

Energjia e rinovueshme mbeti sektori më tërheqës për investimet e huaja në Europë, me projekte që arritën një vlerë totale mbi 80 miliardë dollarë në 2024. Teknologjitë kryesore përfshijnë energjinë diellore (40% e investimeve), energjinë e erës (31.2%) dhe hidrogjenin e gjelbër.

Ndërkohë, investimet në sektorin tradicional të naftës dhe gazit kanë rënë në nivelin më të ulët historik, duke reflektuar kalimin global drejt energjisë së pastër.

Në aspektin gjeografik, Mbretëria e Bashkuar, Italia dhe Spanja ishin ndër destinacionet kryesore të investimeve, falë projekteve të mëdha në cloud computing, Inteligjencë Artificiale dhe energjinë e rinovueshme. Investimet nga SHBA dhe Kina në Europë ishin në rritje, me SHBA që përbën afro një të tretën e totalit të investimeve.

Raporti konfirmon se Europa mbetet një qendër e rëndësishme për investime të huaja, me sektorët e teknologjisë, energjisë së pastër dhe farmaceutikës që udhëheqin rritjen. Suksesi i rajoneve dhe qyteteve të ndryshme do të varet nga aftësia e tyre për të ofruar infrastrukturë të zhvilluar, qasje të qëndrueshme në burimet e energjisë dhe mbështetje për inovacionin.

Ballkani, si mund të tërheqë më shumë investime

Raporti rekomandon se qytetet e Ballkanit Perëndimor duhet të përqendrohen në zhvillimin e infrastrukturës, krijimin e stimujve fiskalë, promovimin e industrive të teknologjisë dhe energjisë së pastër, si dhe përmirësimin e fuqisë punëtore të kualifikuar.

Përmes këtyre masave, ato mund të bëhen destinacione më konkurruese për investitorët e huaj dhe të integrohen më mirë në ekonominë europiane. Hapat kryesorë që rekomandohen janë:

1.Përmirësimi i infrastrukturës – Një nga faktorët kryesorë që ndikon në tërheqjen e investimeve të huaja është zhvillimi i infrastrukturës moderne. Qytetet si Debrecen (Hungari) dhe Wrocław(Poloni) kanë tërhequr investime të mëdha duke krijuar zona industriale të pajisura me rrugë të mira, energji të qëndrueshme dhe qasje të lehtë në tregjet europiane.

2.Ulja e kostove të biznesit dhe ofrimi i stimujve tatimorë – Për të konkurruar me qytetet më të mëdha të Europës, qytetet e Ballkanit duhet të ofrojnë përfitime fiskale, taksa më të ulëta për bizneset dhe kosto konkurruese të fuqisë punëtore. Shkupi dhe Novi Sad tashmë kanë përparësi në këtë aspekt, por mund të ndjekin modele të suksesshme si Dublini, i cili tërheq kompani të mëdha për shkak të normave të ulëta tatimore​

3.Fokusimi në sektorët strategjikë – Raporti tregon se investimet janë përqendruar në sektorë të caktuar si teknologjia, energjia e rinovueshme dhe qendrat e të dhënave. Qytetet e Ballkanit duhet të ndjekin shembullin e Vilniusit dhe Bazelit, të cilët janë kthyer në qendra të mëdha për fintech dhe farmaceutikë, duke krijuar inkubatorë biznesi dhe programe mbështetëse për startup-et.​

4.Promovimi i arsimit dhe fuqisë punëtore të kualifikuar – Investitorët kërkojnë qytete me talent të kualifikuar në fusha si inxhinieria, teknologjia dhe shkencat e aplikuara. Debrecen dhe Wrocławkanë përmirësuar universitetet e tyre dhe kanë krijuar partneritete me kompani ndërkombëtare për të trajnuar fuqinë punëtore lokale, një strategji që mund të ndiqet edhe nga Tirana dhe Prishtina.​

5.Mbështetja për ekonominë e gjelbër dhe energjinë e rinovueshme – Ndërsa investimet në naftë dhe gaz po bien, sektori i energjisë së rinovueshme po rritet ndjeshëm. Qytetet e Ballkanit duhet të investojnë në projekte të energjisë diellore dhe të erës, duke marrë shembull nga qytete si Barcelona dhe Kopenhagën, të cilat kanë krijuar politika të qarta për të tërhequr investime në këtë sektor

6.Strategji të fuqishme për promovimin e investimeve – Qytetet që kanë strategji të qarta për promovimin e investimeve të huaja kanë pasur më shumë sukses. Paris Region dhe Irlanda e Veriut janë shembuj të mirë se si agjencitë e investimeve mund të tërheqin kapital duke bashkëpunuar me kompani të huaja dhe duke lehtësuar proceset burokratike​

Sektorët kryesorë të investimeve në Europë

– Qendrat e të dhënave dhe gjysmëpërçuesit – Ky sektor shënoi rritjen më të madhe në investime, me projekte që arritën 69 miliardë dollarë në 2024, trefishi krahasuar me vitin 2023. Kompanitë teknologjike si Amazon, Microsoft dhe Google kanë qenë ndër investitorët kryesorë në këtë sektor​

– Energjia e rinovueshme – Megjithëse pati një rënie nga viti 2022, ky sektor mbeti më i rëndësishmi për IHD në Europë, me investime që arritën 80 miliardë dollarë në 2024. Teknologjitë e preferuara përfshijnë energjinë diellore (40%), energjinë e erës (31.2%) dhe hidrogjenin e gjelbër​

– Industria farmaceutike – Ky sektor u rikthye fuqishëm pas pandemisë, me investime që tejkaluan 7 miliardë dollarë në vitin 2024. Gjermania përfitoi më shumë nga ky sektor, me kompani si Sanofi dhe Daiichi Sankyo që kryesojnë tregun​

– Sektori i teknologjisë dhe Inteligjencës Artificiale (AI) – Shtetet kryesore si Mbretëria e Bashkuar, Gjermania dhe Irlanda po tërheqin një numër të madh investimesh në teknologjinë cloud dhe AI duke i dhënë përparësi zhvillimit të qendrave të të dhënave​

– Turizmi dhe parqet tematike – Ky sektor shënoi rritje të ndjeshme, me kompani si “Walt Disney” që investoi 2.2 miliardë dollarë në zgjerimin e Disneyland Paris​

Qytetet që po kryesojnë në tërheqjen e investimeve

– Londra, Mbretëria e Bashkuar – Londra mbetet qyteti më tërheqës për IHD në Europë, me më shumë investime sesa çdo qytet tjetër në 2024. Kryeson në sektorët e teknologjisë, financave dhe infrastrukturës dixhitale​.

– Dublini, Irlandë – Radhitet i dyti në tërheqjen e investimeve, veçanërisht në sektorin e teknologjisë dhe menaxhimit të fondeve, falë taksave të ulëta për bizneset​.

– Frankfurti, Gjermani – Qyteti kryesor për financa dhe një qendër kryesore për investime në qendra të të dhënave dhe mikroelektronikë​.

– Barcelona, Spanjë – Ka tërhequr investime të mëdha në bioteknologji dhe farmaceutikë, me projekte të mëdha nga AstraZeneca​.

– Riga, Letoni – Qyteti u bë epiqendra e investimeve në pasuri të patundshme, me projektin e “Eagle Hills” që investoi 3.46 miliardë dollarë për zhvillimin e njësive rezidenciale dhe komerciale.​

Si po rriten qendrat e të dhënave në Europë

Sektori i qendrave të të dhënave në Europë po përjeton një zgjerim të shpejtë, me investime të përqendruara në qytete me infrastrukturë të zhvilluar dhe qasje të qëndrueshme në energji të pastër.

Ky trend pritet të vazhdojë në vitet e ardhshme duke e bërë këtë sektor një nga më të rëndësishmit për Investimet e Huaja Direkte.

Sipas raportit “Qytetet dhe Rajonet Europiane të së Ardhmes 2025” nga FDI Intelligence, sektori i qendrave të të dhënave ka përjetuar një rritje të jashtëzakonshme në Europë. Në vitin 2024, investimet në këtë sektor arritën 69 miliardë dollarë, trefishi krahasuar me vitin 2023​

Kërkesa për qendra të të dhënave është nxitur nga rritja e shërbimeve cloud, Inteligjencës Artificiale (AI) dhe përpunimit të të dhënave në kohë reale. Kompanitë si Amazon, Microsoft dhe Google kanë qenë ndër investitorët kryesorë, duke zgjeruar infrastrukturën e tyre në Europë për të përballuar nevojën në rritje për ruajtjen dhe përpunimin e të dhënave​.

Pse po investohet në qendrat e të dhënave?

Ka disa arsye kryesore pse qendrat e të dhënave po tërheqin kaq shumë investime:

Nevoja për më shumë kapacitete teknologjike – Përdorimi në rritje i AI, big data dhe internetit të gjërave (IoT) po kërkon infrastrukturë më të fuqishme për përpunimin e të dhënave.

Shtimi i kërkesës për shërbime cloud – Bizneset dhe qeveritë po kalojnë gjithnjë e më shumë në zgjidhje cloud për siguri më të lartë dhe përpunim më të shpejtë të informacionit.

Kërkesa për infrastrukturë të qëndrueshme – Qendrat e të dhënave po kërkojnë vende që ofrojnë energjinë e rinovueshme, për të përmbushur objektivat e neutralitetit karbonik.

Reduktimi i varësisë nga Azia dhe SHBA – Europa po investon në këtë sektor për të pasur autonomi më të madhe dixhitale dhe siguri kibernetike, duke ulur varësinë nga qendrat e të dhënave jashtë kontinentit​

Qytetet kryesore që po tërheqin investime

Investimet më të mëdha në qendrat e të dhënave janë përqendruar në qytete që ofrojnë infrastrukturë të mirë, energji të pastër dhe qasje të lehtë në tregjet europiane.

Londra, Mbretëria e Bashkuar – Qyteti kryesor për qendrat e të dhënave, me Amazon dhe Google që kanë investuar miliarda paund për zgjerimin e qendrave të tyre cloud​.

Frankfurti, Gjermani – Një nga qendrat më të rëndësishme të të dhënave në Europë, falë pozicionit strategjik dhe rregulloreve të forta për sigurinë e të dhënave.

Madrid, Spanjë – Një destinacion i ri për qendrat e të dhënave, me kompani si Microsoft që kanë investuar 2.1 miliardë dollarë në ndërtimin e një kampusi të ri të të dhënave​.

Dublini, Irlandë – Për shkak të politikave fiskale të favorshme dhe aksesit në energji të gjelbër, Irlanda është bërë një qendër kryesore për investime në këtë sektor.

Aragon, Spanjë dhe Blyth, Angli – Zona të reja të identifikuara për zgjerimin e qendrave të të dhënave për të shmangur mbingarkesën në qytetet kryesore si Londra dhe Frankfurti.

Gjysmëpërçuesit, një sektor strategjik për Europën

Industria e gjysmëpërçuesve në Europë po përjeton një bum investimesh për shkak të strategjisë së BE-së për të rritur pavarësinë teknologjike.

Ky sektor është jetik për zhvillimin e teknologjisë së avancuar në automobilistikë, elektronikë dhe pajisje të Inteligjencës Artificiale (AI). Investimet janë nxitur nga nevoja për të reduktuar varësinë nga Azia dhe SHBA për furnizimin me mikroçipë.

Gjermania, Italia dhe Polonia janë destinacionet kryesore të investimeve, falë kapaciteteve ekzistuese prodhuese, politikave mbështetëse dhe kërkesës së lartë për mikroçipë në industri të ndryshme.

Sipas raportit, sektori i gjysmëpërçuesve është bërë një nga më të rëndësishmit për Europën, duke tërhequr miliarda euro në Investime të Huaja Direkte (IHD).

Investimet janë të përqendruara në ndërtimin e fabrikave të reja për prodhimin e mikroçipëve dhe për zhvillimin e teknologjive të avancuara në këtë sektor​.

Pse po investohet në gjysmëpërçues?

Investitorët e huaj po drejtojnë kapitalin e tyre në këtë sektor për disa arsye kryesore:

Reduktimi i varësisë nga Azia – Europa synon të zvogëlojë varësinë nga prodhuesit aziatikë të mikroçipëve, si Tajvani dhe Koreja e Jugut, duke zhvilluar kapacitete të brendshme prodhuese.

Mbështetja e BE-së për industrinë e çipave – Programi “European Chips Act” është krijuar për të rritur investimet në këtë sektor, duke ofruar miliarda euro në subvencione për ndërtimin e fabrikave të reja.​

Kërkesa e lartë për çipa në sektorin automobilistik dhe teknologjinë AI – Industria e automobilave dhe teknologjia AI po kërkojnë gjithnjë e më shumë mikroçipë, duke e bërë këtë sektor strategjik për të ardhmen e Europës.

Siguria e zinxhirit të furnizimit – Qeveritë europiane po kërkojnë të krijojnë furnizim të qëndrueshëm me çipa, duke parandaluar krizat e ngjashme me mungesën globale të gjysmëpërçuesve që ndodhi pas pandemisë​

Qytetet kryesore që po tërheqin investime

Investimet më të mëdha në sektorin e gjysmëpërçuesve janë përqendruar në qytetet dhe rajonet me infrastrukturë të avancuar, mbështetje qeveritare dhe burime të kualifikuara njerëzore.

Hamburg, Gjermani – Ky qytet është bërë një qendër kryesore për industrinë e mikroelektronikës në Europë. Kompania holandeze Nexperia investoi 200 milionë dollarë në fabrikën e saj në Hamburg për zhvillimin e teknologjive të reja në gjysmëpërçues.​

Dresden, Gjermani – I njohur si “Lugina e Silicon-it e Europës”, Dresden ka tërhequr investime të mëdha nga prodhuesit e çipave falë përvojës së gjatë në industrinë mikroelektronike.

Milano, Itali – Italia ka shënuar vitin më të mirë në investime në këtë sektor, me projekte të mëdha nga kompani ndërkombëtare​

Wrocław, Poloni – E njohur si një qendër teknologjike në Europën Qendrore, ky qytet po tërheq investime për prodhimin e mikroçipëve dhe zhvillimin e infrastrukturës për AI dhe teknologjinë cloud.​/ Monitor.al