Erdhi Trump/ Bota shpreson më të mirën, por është e papërgatitur për më të keqen

Aleatët perëndimorë të SHBA-së duket se janë të përgatitur për kthimin e Donald Trump, ende duke shpresuar për më të mirën, por kryesisht të papërgatitur për atë që mund të rezultojë të jetë një e ardhme më e keqe, kaotike dhe çorientuese.

Nëse Rubio dhe departamenti i shtetit do të kenë ndikim në politikën e jashtme, pyetja në Evropë është nëse Trump do të varet më shumë nga shefja i stafit, Sue Wiles dhe këshilltari i tij për sigurinë kombëtare Mike Waltz.

Gjetja e sinjaleve mes gjithë kësaj zhurme, dallimi mes kërcënimeve që parashikojnë veprime në krahasim me rrëmujën e pazareve dhe gjetja e arsyetimit për vendimet e administratës, po i mban zgjuar natën diplomatët e huaj të hutuar në Uashington.

Trump është bërë më i sinqertë se paparashikueshmëria është “modus operandi” i tij. Ai i tha Wall Street Journal se ishte i kënaqur që presidenti i Kinës Xi Jinping “e respekton sepse ai e di se jam i çmendur”.

Fatkeqësisht, frika nga i çmenduri bie nëse ai, herë pas here nuk bën diçka vërtet të çmendur. Për këtë arsye, shumë presin që Trump të fillojë së shpejti duke u përpjekur të shqetësojë kundërshtarët dhe të provojë se qasja e tij “Amerika e para” është serioze.

Në ditën e parë, ai nuk mund të shpresojë të përfundojë luftën e Ukrainës në 24 orë, të fillojë dëbimet masive ose të vendosë tarifa 25% për të gjithë botën, por ai pritet të zbulojë se cilat vende të huaja janë në shënjestrën e tij, duke filluar nga Kanadaja, Kina dhe Meksika.

Diplomatët kanadezë ishin të habitur kur panë veten në vijën e frontit së bashku me Kinën. Ata kaluan pjesën më të madhe të javës që shkoi në Uashington duke u përpjekur të pëshpërisnin në veshin e senatorëve republikanë.

Pavarësisht ndarjeve të saj të brendshme, Kanadaja pretendon se ka tre nivele hakmarrjesh për 150 miliardë dollarë importe amerikane nëse Trump nis luftën e tij tregtare.
Presidentja e Meksikës, Claudia Sheinbaum, e cila u takua me ministrat e jashtëm të Amerikës Latine të Premten për të hartuar një strategji të përbashkët ndaj Trump, këmbëngul se vendi ka planet e saj nëse fillojnë deportimet masive nga SHBA.

Kina ka bërë raprezaljet e saj për një vit dhe kërkon aleatë.

Por në Evropë, ku armiqësia popullore ndaj Trumpit është më e madhe se kudo tjetër, parandjenja është e madhe. Ministri gjerman i ekonomisë Robert Habeck parashikon me zymtësi se tarifat e SHBA-së kundër BE-së do të bëhen për të dëmtuar industrinë gjermane. Edhe Friedrich Merz, i parashikuar gjerësisht se do të jetë kancelari i ardhshëm gjerman, argumenton se uniteti i BE-së është parakusht për të shfrytëzuar mundësitë për një marrëdhënie të suksesshme.

Në përgjithësi, diplomatët evropianë këmbëngulin se nuk janë duke “u kapur pas kashtës” kur thonë se politikat e administratës Trump mund të jenë më të nuancuara sesa retorika e tij. Në vitin 2016 Trump kërcënoi me tarifa 30% për Meksikën, por në fund ra dakord për rinegocimin e Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë të Amerikës së Veriut. BE-ja shmangu përfundimisht tarifat për makinat duke rënë dakord në vitin 2018 për të blerë më shumë gaz të lëngshëm amerikan dhe fasule soje. Marrëveshje të ngjashme do të hartohen edhe këtë herë.

Transkripti i seancës dëgjimore për konfirmimin nga Senati të Rubios jep shenja se SHBA nuk është gati të shkëputë urat. Dëshmia e tij i referohej vazhdimisht rolit global të Amerikës dhe rëndësisë së kultivimit të aleancave, madje duke pranuar preferencën për të bashkëpunuar me Meksikën për luftimin e karteleve të drogës.

Për Ukrainën ai tha se qëndrimi zyrtar i administratës ishte se “lufta duhej të përfundonte” dhe kjo kërkonte lëshime territoriale nga të dyja palët. Por përpara se të fillonte një armëpushim, Ukraina duhej të ishte në një pozicion të fortë negocimi, tha Rubio, duke shtuar se ajo që Vladimir Putin kishte bërë duke pushtuar Ukrainën ishte “e papranueshme”.

“Qëllimi i Putinit tani është të ketë fuqi maksimale në mënyrë që ai në thelb të mund të imponojë neutralitet në Ukrainë, të fuqizohet dhe të rikthehet dhe ta bëjë këtë përsëri pas 4 ose 5 vjetësh. Dhe ky nuk është një rezultat që mendoj se secili prej nesh do ta pranonte”.

I pyetur nëse Ukraina duhej të ofronte neutralitet ushtarak, ai refuzoi ta pranonte, duke thënë: “Edhe nëse konflikti do të përfundonte, Ukraina duhet të ketë aftësinë për të mbrojtur veten”.

Një zyrtar britanik komentoi: “Kjo nuk tingëllon si një Ukrainë neutrale e mbetur pa garanci sigurie”.

Sa i përket NATO-s, Rubio tha se ai i qëndronte aktit të vitit 2023 që ndalon presidentin amerikan të tërhiqet nga NATO pa miratimin e Senatit. Në përgjithësi, kërkesa e tij që Europa të kontribuojë më shumë në mbrojtjen e saj është refreni krejtësisht i njohur i çdo politikani amerikan gjatë dy dekadave të fundit.

Vetëm një herë ai la të kuptohet për një riformulim më të madh të sigurisë kur pyeti: “A duhet të jetë roli i Shteteve të Bashkuara dhe NATO-s në shekullin 21-të roli kryesor i mbrojtjes apo si një ndalesë ndaj agresionit, me vendet në rajon që të marrin më shumë nga kjo përgjegjësi duke kontribuar më shumë?”

Rubio, i njohur si një skifter kundër Kinës këmbënguli se nuk besonte se Pekini dëshironte konflikt ushtarak duke thënë: “Kinezët në thelb kanë arritur në përfundimin se Amerika është një lloj fuqie e lodhur dhe e madhe në rënie. Se ata janë në një rrugë gjatë 20 apo 30 viteve të ardhshme për të na zëvendësuar natyrshëm, pavarësisht se çfarë ndodh. Dhe unë mendoj se preferenca e tyre është që të mos kenë asnjë konflikt tregtar dhe/ose të armatosur përkohësisht, sepse mendoj se ata mund të ndërpresin atë që ata besojnë se është një progres i natyrshëm.”

Për kërkimin e aleancave kundër Kinës në Indo-Paqësor ai tha: “Do të ishte gabim të hysh me një mentalitet të luftës së ftohtë për të kërkuar që vendet të zgjedhin anë”. Ai e përcaktoi konfliktin me Kinën në drejtim të bërjes së ekonomisë amerikane dhe të aleatëve të saj, më pak të varur nga Kina.

Ai nuk mbrojti një tërheqje të thjeshtë nga Lindja e Mesme, duke refuzuar braktisjen e kurdëve sirianë tek turqit, një pozicion që do të jetë i mirëpritur në Evropë.

Rubio tha se administrata Trump do të ishte më pro-izraelitja në histori, por kundërshtoi kthimin e Izraelit në kontrollin e Gazës: “Pyetja e vërtetë për palestinezët është se kush do të qeverisë në Gaza në një afat të shkurtër dhe kush do të qeverisë përfundimisht? A do të jetë Autoriteti Palestinez apo ndonjë entitet tjetër? Sepse duhet të jetë dikush.”

Por a kanë rëndësi pikëpamjet e Rubios?

Ish-kryeministri australian, Malcolm Turnbull paralajmëron se në administratën e re amerikane do të ketë vetëm një vendimmarrës: Donald Trump.

Turnbull këshillon që teksa urdhrat ekzekutivë do të dalin nga Shtëpia e Bardhë javën e ardhshme, shumë prej tyre armiqësore ndaj aleatëve të Amerikës, testi i parë do të jetë përballja me bullizmin. Më pas ai duhet bindur se ka një bazë të përbashkët, sepse ka vetëm një pyetje, komerciale dhe politike, që Trump e bën ndonjëherë: “Çfarë fitoj unë nga kjo?” ©Marrë tha The Guardian