Kush iu përkul Trumpit (për të shpëtuar mega-të ardhurat e tyre)

Federico Fubini

Këto ditë më bëjnë të mendoj për Czesław Miłosz, fituesin e çmimit Nobel për Letërsinë, kur ai rrëfen takimet e para menjëherë pas luftës, në të cilat emisarët sovjetikë u ilustruan shkrimtarëve polakë temat që do të diskutoheshin.

“Qëndrimi në dhomë ishte padyshim armiqësor”, shkruan Miłosz në Mendjen e robëruar të vitit 1951.

”Të gjithë e konsideronin realizmin socialist si një teori të imponuar artificialisht. Ndodhi që ndonjë trim të niste një sulm plot sarkazëm të mbuluar. Përgjigja e folësve çdo herë e pushtoi atë me argumente shumë më të mira të artikuluara, pesha e të cilave u rrit nga kërcënimet shumë specifike për karrierën dhe të ardhmen e rebelit”.

Gjendja shpirtërore

Miłosz vazhdon “Fytyrat në audiencë ishin mjaft të padepërtueshme”, megjithatë “mund të vihej re një vazhdimësi e shpejtë e disponimeve: zemërimi, frika, admirimi, ndjenja e mosbesimit. Më dukej sikur të isha pjesë e një shfaqeje hipnoze kolektive. Më pas ata njerëz mund të qeshnin e bënin shaka nëpër korridore, por fuzhnjën e kishin hedhur ngado që të shkonin, do e merrnin majën me vete.

Kthimi institucional

Ishte një botë ku disidentët u ekspozuan ndaj arrestimit, eliminimit, pushtimit të armatosur. Do të ishte absurde ta krahasonim me dy muajt e parë të kthimit të Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë.

Shtetet e Bashkuara janë dhe mbeten një demokraci.

Paralelizmi është vetëm në faktin se, tani si atëherë, ata që sapo kanë ardhur në pushtet po përpiqen të imponojnë një kthesë institucionale që shënjestron edhe ndërgjegjet.

Sepse – pavarësisht nëse ka precedent apo jo – nuk ka dyshim se Shtetet e Bashkuara po përballen me një krizë kushtetuese.

Orbanizimi i pushtetit

Prej muajsh në Corriere della Sera raportohet për shtrëngimet e Trump ose “konsulentit” të tij Elon Musk kundër Kongresit, dënimet e gjyqtarëve të injoruara dhe frikësimet ndaj tyre, shkarkimet (me sa duket) të paligjshme të dhjetëra mijëra zyrtarëve dhe krerëve të autoriteteve të ndryshme të pavarura.

Tani vjen edhe ideja e një mandati të tretë.

Trump me vetëdije po ndjek një orbanizim të përshpejtuar të pushtetit të tij. Por nëse arma sovjetike për të imponuar një ndryshim në Evropën Qendrore dhe Lindore ishte kërcënimi përmes forcës, ajo e Trumpit është përmes parasë.

Operacioni i tij zhvillohet në sfondin e një krize morale të kapitalizmit amerikan dhe nuk do të iahte e kuptueshme pa të.

Skadden Partners

Nuk e di nëse keni dëgjuar ndonjëherë për firmën ligjore të Nju Jorkut Paul, Weiss, Rifkind, Wharton & Garrison apo firmën tjetër ligjore amerikane Skadden, Arps, Slate, Meagher & Flom.

Seria e gjatë e emrave të partnerëve të parë tashmë duket se janë vënë aty për të dhënë një ide të rrjetit të marrëdhënieve dhe depërtimit të tyre në sistem.

Skadden ka pasur të ardhura prej 3.27 miliardë dollarë në 2023, duke e bërë atë firmën e pestë më të madhe ligjore në botë, me tarifat e konsulencës që shpesh kushtojnë 3 mijë dollarë në orë.

Secili partner i Skadden fitoi mesatarisht 5.4 milionë dollarë në vitin 2023, dhe secili prej avokatëve të tij – duke përfshirë punësimet e reja – fitoi 1.9 milionë dollarë.

Sa i përket Paul Weiss, ajo pati një faturim të ardhurash prej 2.6 miliardë dollarë në 2024, 31% më shumë se një vit më parë, me fitime mesatare prej 7.5 milionë dollarësh nga secili partner dhe punësimin e avokatëve të rinj me paga bazë prej 20 milionë dollarësh në vit.

Klientët dhe këpucët e bardha

Këto dy firma janë firmat ligjore zemra e “këpucëve të bardha”: një përqendrim i klasit,  elitës, ekspertizës, rrjeteve dhe përzgjedhjes së ashpër përmes Shkollës Juridike të Harvardit.

Klientët e Paul Weiss përfshijnë vetëm emrat më të mëdhenj: Exxon Mobil, Citigroup, Nippon Steel, Sony.

Ndër klientët e Skadden janë fondi i kapitalit privat Blackstone dhe Walt Disney Company.

Kapitalizmi amerikan janë ata. Ata janë suksesi i tij, forca e ligjit dhe e atyre që dinë ta zbatojnë atë.

Të dy, Paul Weiss dhe Skadden u shkrinë nën kontrollin e Trump brenda vetëm pak ditësh.

Firma ligjore Anti-Trump

Si mundi të ndodhte kjo?

E nuk duhet harruar, Paul Weiss është aristokraci e pastër demokratike, duke numëruar në radhët e tij partnerët që dolën nga administratat e John Fitzgerald Kennedy, Barack Obama dhe madje edhe Joe Biden.

Ajo firmë ligjore i ka krijuar gjithmonë vështirësi e kokëçarje Trumpit: presidenti i saj Brad Karp ka mbledhur fonde për shumë kandidatë demokratë, përfshirë Kamala Harris, dhe gjatë presidencës së parë të Trump ai kishte mobilizuar shumë avokatë amerikanë për të sfiduar në gjykatë administratën që po largonte fëmijët emigrantë nga prindërit e tyre.

Një nga partnerët e Paul Weiss ka punuar pro bono (gratis) në rastet kundër autorëve të sulmit të 6 janarit në Capitol dhe ka punuar më parë në ekipin federal të hetimit për rolin e Rusisë në fushatën e Trump në 2016.

Skadden, nga ana e tij, ka përfaqësuar një individ privat kundër publicistit të krahut të djathtë Dinesh D’Souza dhe pretendimeve të tij të rreme për mashtrim të votuesve në lidhje me humbjen e Trumpit nga Biden në 2020.

Paul Weiss thyhet

Për të thyer Paul Weiss mjaftoi një urdhër ekzekutiv nga presidenti.

Për të përkulur Skadden, frika se edhe atij do t’i mbërrinte një i tillë.

Teksti për Paul Weiss bën thirrje për ngrirjen e çdo kontrate të qeverisë amerikane me firmën ligjore dhe kërkon ndërprerjen e kontratave qeveritare për çdo “entitet” që punëson avokatë nga ajo firmë ligjore (seksioni 3b).

Ai gjithashtu kërcënon të kufizojë aksesin e punonjësve të Paul Weiss në ndërtesat e qeverisë federale (ndoshta duke përfshirë edhe gjykatat) “kur një akses i tillë kërcënon sigurinë kombëtare ose është ndryshe në kundërshtim me interesat e Shteteve të Bashkuara” (seksioni 5).

Dekreti ad personam

Është një dekret i jashtëzakonshëm ad personam kundër një kompanie, padyshim antikushtetues.

Pak ditë më parë, presidenti kishte bërë të njëjtën gjë kundër një tjetër firme ligjore, Perkins Coie (me 1.2 miliardë të ardhura), e cila kishte reaguar në gjykatë dhe kishte arritur të marrë një pezullim.

Por Trump-it kjo nuk i bëri përshtypje dhe brenda pak orësh, në fakt, u përgjigj kundër Paul Weiss.

Nënshtrimi

Pjesa tjetër erdhi natyrshëm.

Urdhri ekzekutiv është i të premtes, 14 mars. Të nesërmen në mëngjes në orën 8:30, presidenti i Paul Weiss, Brad Karp, hyri në Zyrën Ovale dhe negocioi dorëzimin në duart e presidentit: kompania e tij u angazhua për të ofruar shërbime ligjore falas për administratën për 40 milionë dollarë dhe ra dakord – sipas Shtëpisë së Bardhë – të ndryshojë politikat e saj të personelit duke lënë mënjanë parimet “ diversitetit, barazisë dhe përfshirjes”.

Skadden bëri një marrëveshje të ngjashme, por shërbimet ligjore falas të premtuara për qeverinë kapin një vlerë prej 100 milionë dollarësh.

Poshtërimi publik

Cilado qoftë merita, është nënshtrimi që ka rëndësi. Poshtërim publik. Dhe shembulli.

Ato firma të mëdha ligjore nuk do të mbrojnë çështjet kundër Trump ose qeverisë për një kohë të gjatë.

Brad Karp i Paul Weiss më vonë u ankua se asnjë firmë tjetër ligjore nuk kishte folur në mbrojtje të tij dhe se klientët tashmë po përgatiteshin ta braktisnin.

“Ka të ngjarë që grupi ynë nuk mund t’i mbijetonte një mosmarrëveshjeje të zgjatur me administratën”, tha ai.

Por gjithçka duhet parë në perspektivë.

Askush këtu nuk është në rrezik nga uria. Që kur u bë kryetar i Paul Weiss në vitin 2008, Karp ka grumbulluar disa qindra milionë dollarë dhe e gjithë kompania mund të kishte jetuar për disa vite me të ardhura prej disa qindra milionësh, dhe jo miliardash.

Gjithsesi do të kishin mbetur të gjithë të pasur, edhe pse pak më pak.

Videoja në TikTok

Kështu qëndron edhe me Skadden, ku vetëm një avokate 30 vjeçare e punësuar së fundmi u kërkoi drejtuesve të tërhiqeshin nga bindja e tyre.

Videoja e saj në TikTok është parë nga më shumë se 1 milion njerëz, por ajo, Rachel Cohen, tani është jashtë zyre. Ajo nuk punon më për Skadden.

“Firmat ligjore duhet të bashkohen për të dënuar këto veprime (nga Trump, red.)”, shkroi ajo, “por ata kanë frikë për një kombinim shkaqesh”.

E para: kur dikush është mësuar të jetojë me dhjetë apo 20 milionë dollarë në vit, zvogëlimi në tre gjeneron terror.

Më mirë të hiqet dorë nga parimet e një shoqërie të lirë dhe të hapur, edhe pse gënjeni veten nëse thoni se nuk është kështu.

Perkins Coie ka mbetur vetëm

Në të vërtetë, Trump tani ka sulmuar gjashtë firma të mëdha ligjore në këtë mënyrë dhe Komisionin Federal i Mundësive të Barabarta të Punësimit u ka shkruar 20  prej tyre duke u kërkuar atyre të justifikojnë politikat e personelit të punësuar.

Një tjetër shtrëngim për frikësim. Kjo zvogëlon numrin e avokatëve që guxojnë të ngrihen kundër qeverisë në gjykata.

Perkins Coie, e cila kundërshtoi urdhrin ekzekutiv të Trump në gjykatë, mbeti vetëm.

Kriza morale e kapitalizmit amerikan qëndron këtu: në preferencën e një interesi të caktuar (të mbështetur nga kontrata fitimprurëse) ndaj mbrojtjes kolektive të asaj që e bëri Amerikën, Amerikë.

Miliarda, jo parime

Kriza morale qëndron te Jeff Bezos – njeriu i dytë më i pasur në botë, themeluesi i Amazon – i cili ka lënë mënjanë të gjitha kritikat e kaluara ndaj presidentit, i ka paguar 40 milionë dollarë Melania Trump për një dokumentar mbi jetën e saj për Amazon Prime Video, i ka paguar miliona dollarë më shumë presidentit për të ritransmetuar episodet e vjetra të The Apprentice (ku Trump është protagonist) dhe ka ndaluar faqes së komenteve në Washington Post, gazetën të cilën e zotëron vetë Bezos – të merret me mbulimin e politikës.

Si t’i kërkosh Gazzetta dello Sport të mos komentojë për futbollin.

Veç kësaj, vetë Bezos ka kontrata me qeverinë për 20 miliardë dollarë përmes grupit të tij hapësinor Blue Origin dhe përmes Amazon Web Services (furnizimi me cloud) dhe pak rëndësi ka që Amazon në 2024 kishte një xhiro prej 638 miliardë dollarësh: Bezos i do ato 20 gjithsesi, me çdo kusht politik dhe mbi reputacionin e tij personal.

Kriza e kapitalizmit

Kriza morale e kapitalizmit amerikan është pra edhe tek Mark Zuckerberk: jo vetëm sepse ai ka fshirë çdo filtër kundër dezinformatave nga rrjetet e tij sociale, për t’u lidhur me pushtetin e Trump.

Një libër i kohëve të fundit nga një ish-ekzekutiv i Facebook (“Njerëz të kujdesshëm” nga Sarah Wynn-Williams) dokumenton se si Zuckerberg dhe ekipi i tij ishin aq të vendosur për të depërtuar në tregun kinez sa i propozuan qeverisë së Pekinit “mundësinë për t’u dhënë atyre akses të veçantë në të dhënat e përdoruesve” për t’i lejuar ata të praktikonin mbikëqyrjen nga partia.

Është e kotë të flasim për Elon Musk dhe konfliktet e tij të interesit: vlerësimet e bursave të kompanive të këtyre kapitenëve të Big Tech tani janë aq të fryra dhe të pasigurta, saqë themeluesit janë gati të bëjnë çdo kompromis me pushtetin, vetëm për t’i mbështetur.

Shkurtimet në akademi

Po çfarë ndodh me universitetet e mëdha?

Ndër urdhrat e parë ekzekutivë të Trump është ai që shënjestroi Institutin Kombëtar të Shëndetësisë, duke kërcënuar të eliminojë qindra miliona dollarë në financimin e kërkimit mjekësor për secilën prej tyre.

Johns Hopkins, për shembull, do të humbasë më shumë se 200 milionë dollarë. Universiteti Columbia kishte humbur 400 dhe nxitoi të bënte një marrëveshje duke i dhënë kontrollin e të gjithë departamentit të studimeve të Lindjes së Mesme, Azisë Jugore dhe Afrikës një të emëruari nga qeveria.

Një tjetër akt nënshtrimi në këmbim të parave, ndërsa profesorë të ndryshëm më thonë se drejtues të tjerë fakultetesh në universitete të tjera të rëndësishme po e udhëzojnë stafin e fakultetit që të ecë me kujdes ndaj kritikave ndaj Shtëpisë së Bardhë: paratë janë në lojë.

Kështu që sot edhe institucionet e Ivy League janë më shumë nën vëzhgim, sepse kanë frikë se mos humbasin disa qindra milionë nga qeveria edhe pse kanë fonde (fondet e veta) prej disa miliardë apo dhjetëra miliardë nga të cilat kanë fituar jashtëzakonisht shumë vitet e fundit.

Pozicionet e avantazhit për t’u mbrojtur

Trump është një zhvillues i pasurive të patundshme në Nju Jork. Ai e njeh pangopjen tek njeriu, sepse e njeh atë në vetvete.

Ai e di se është një levë e fuqishme, në një Amerikë ku dekadat e kultit të tregut “të lirë” kanë dobësuar autoritetet e pavarura antitrust dhe kontrollin e tregut.

Ka shumë pozicione fitimprurëse dhe shumë njerëz që qëndrojnë zgjuar natën nga frika se mos i humbasin.

Në librin e tij mbi Poloninë që iu nënshtrua Moskës në periudhën e menjëhershme të pasluftës, Czesław Miłosz vëren «Nuk është për t’u habitur që një shkrimtar ose një piktor fillon të dyshojë në oportunizmin e të bërit rezistencë. Nëse do të ishin të sigurt se vepra e tyre në kundërshtim me linjën zyrtare ka vlerë të qëndrueshme në kohë, nuk do të hezitonin. Por shumica janë të bindur se do të ishin artistikisht të dobët”.

Po të kishte jetuar deri më sot, ndoshta Miłosz do të kishte shkruar të njëjtën gjë për disa besimtarë të kapitalizmit amerikan.