Marko Prelec: Marrëveshja më e mirë që Kosova dhe Serbia mund të arrijnë

“Kryeministri i Kosovës Albin Kurti dhe presidenti serb Aleksandër Vuçiç u takuan ndaras me liderë të lartë evropianë në margjinat e Këshillit Evropian në Bruksel javën e kaluar për diskutime mbi një plan të ri SHBA-BE për normalizimin e marrëdhënieve të tyre. Megjithëse bisedimet dështuan, propozimi SHBA-BE, i cili do të kërkonte kompromis të ndërsjellë dhe premton përfitime të ndërsjella, ka të ngjarë të jetë marrëveshja më e mirë që do të arrijnë të dyja palët. Ata duhet ta përqafojnë atë dhe BE-ja duhet të mbajë palë në të, duke përdorur politikën e saj të zgjerimit dhe ndihmën e saj financiare si mjete” – Kështu është shprehur Marko Prelec, analist për Ballkanin nga Grupi Ndërkombëtar i Krizave

Plani i porsa propozuar i normalizimit (pak më i ndryshëm se plani i BE-së I muajit shkurt 2023, merret me dy mosmarrëveshjet kryesore. Ajo i kërkon Serbisë të njoh de facto Kosovën: të ndalojë së kundërshtuari vendimet e qeverive të tjera për ta njohur atë ose për ta pranuar atë si anëtare të organizatave ndërkombëtare, përfshirë OKB-në, kurse nga ana tjetër, Kosova duhet të përmbushë zotimet e mëparshme për t’i dhënë pakicës së saj serbe asociacionin

Përshkallëzimi i fundit ngre spektrin e një rikthimi në konflikt dhe kështu e bën më urgjent pranimin e këtij plani nga të dyja palët. Faji kryesor në intensifikimin e fundit të armiqësive qëndron në pretendimet e mbivendosura të Prishtinës dhe Beogradit ndaj komunave veriore. Shumë shpesh, politikat e Kurtit u kanë dhënë serbëve të Kosovës përshtypjen se qeveria në Prishtinë nuk ishte aleati i tyre, duke I bërë ata që me raste të kenë rezistuar deri edhe me dhunë” – Tregon Prelec

Skema e propozuar rishtazi dhe e prezantuar nga pesë të dërguarit evropianë dhe amerikanë në takime të veçanta me Kurtin dhe Vuçiçin, do t’i jepte fund situatës së paqëndrueshme dhe të prirur ndaj dhunës të Serbisë dhe Kosovës që pohojnë mbivendosjen e sovranitetit në veri të Kosovës.

“Serbët e veriut të Kosovës janë çelësi i suksesit apo dështimit të kësaj marrëveshjeje. Nëse institucionet vetëqeverisëse që do ofrohen për ta funksionojnë mirë dhe plotësojnë nevojat e tyre, komuniteti serb mund të lulëzojë” – theksoi analisti, duke shtuar se “Beogradi dhe Prishtina do të duhet të bashkëpunojnë në ofrimin e shkollimit, kujdesit mjekësor, një mjedisi të sigurt, vende pune dhe siguri sociale”

Sipas Prelec, “nëse të dyja palët dështojnë, marrëdhëniet mes fqinjëve do të mbeten të ngrira thellë, komuniteti serb i Kosovës do të vuajë dhe Kosova do të lëngojë në harresë ndërkombëtare për vitet në vijim. Rreziqet e dhunës së mëtejshme vdekjeprurëse – dhe ndoshta konfliktit të armatosur – do të vazhdojnë.”

Analisti për Ballkanin nga Grupi Ndërkombëtar i Krizave, thotë se BE-ja mund të premtojë shpërblime për zbatimin, siç është heqja e masave ndëshkuese që ka vendosur ndaj Kosovës dhe ta cojë përpara aplikimin për anëtarësimin e sa duke e shqyrtuar në Komisionin Evropian, kurse Serbia, në bisedimet e anëtarësimit, do të mirëpriste premtimet për investime nga shtetet anëtare.