Qershori i këtij viti do të mbahet mend si një pikë kthese që shënoi vdekjen e qasjes së vjetër shumëpalëshe në kryerjen e çështjeve ndërkombëtare. Institucionet ekzistuese, veçanërisht ato të bazuara në idenë e “Perëndimit” – siç janë NATO dhe Grupi i Shtatë – nuk janë më relevante. Ndërsa Amerika sinjalizoi se mund të godiste objektet bërthamore të Iranit, ajo nuk u shqetësua të konsultohej më parë me anëtarët e tjerë të NATO-s. Krejt e kundërta: Presidenti Donald Trump u largua nga samiti i G7 në Kananaskis të Kanadasë, përpara se të mbaronte, në mënyrë që të lëshonte një komandë sulmi nga Uashingtoni.
Parëndësia e G7 dëshmon për gjendjen aktuale të marrëdhënieve ndërkombëtare. Është interesante që samiti i parë i këtij grupi, gjysmë shekulli më parë, u mblodh për të gjetur një zgjidhje për Lindjen e Mesme të paqëndrueshme, pasi Lufta e Yom Kippur në vitin 1973 vuri në pikëpyetje stabilitetin ekonomik dhe politik të “Perëndimit”. Në nëntor të vitit 1975, pjesëmarrësit e samitit u mblodhën në Rambuje, pranë Parisit, për të hartuar një alternativë ndaj opsionit të ndërhyrjes së drejtpërdrejtë ushtarake.
Aktorët e atij takimi ishin të dëshpëruar për të luftuar perceptimin e brishtësisë ekonomike dhe politike që në atë kohë kërcënonte rregullimet demokratike të vendeve të tyre. Dhe ndërsa tema kryesore e samitit vinte nga ajo që diskutuan ministrat e financave të Shteteve të Bashkuara , Britanisë së Madhe, Francës, Gjermanisë dhe Japonisë në takimet e rregullta, Italia u ftua gjithashtu në samit – jo sepse mund të ofronte burime të përdorshme në atë kohë, por sepse ndodhej në krizën më të thellë dhe demokracia ishte më e kërcënuara.
Ishte Henry Kissinger ai që, në vitin 1974, ofroi një alternativë ndaj opsionit ushtarak: fuqitë rajonale, kryesisht Arabia Saudite dhe Irani , duhet të përfshihen duke u dhënë atyre një nxitje për të depozituar fitimet e larta të fituara nga eksportet e naftës në bankat perëndimore. Këto petrodollarë do të duhej t’u jepeshin hua ekonomive të mëdha që po rriteshin në atë kohë – vendeve në Amerikën e Jugut, por edhe në Evropën Qendrore, atëherë nën kontrollin e Bashkimit Sovjetik – në mënyrë që përfundimisht të gjithë të lidheshin me para. Në këtë mënyrë, përmes financave, do të sigurohej që të gjithë së bashku të shmangnin konfrontimet e kushtueshme të dhunshme në të ardhmen.
Një arsyetim i tillë më vonë do të hidhej poshtë si një formë e neoliberalizmit të pakontrolluar, dhe udhëheqësit politikë, duke filluar nga Joe Biden dhe Vladimir Putin deri te Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, do të distancoheshin nga një koncept i tillë. Por, ndërsa të gjithë e sulmuan neoliberalizmin dhe bindjen që rezultoi prej tij se tregtia mund të sjellë paqe, pak ishin në gjendje të ofronin ndonjë alternativë koherente.
Nuk do të ishte e papërshtatshme që skeptikët të konsultoheshin me mitologjinë e lashtë, e cila e pozicionon perëndinë e tregtisë, Merkurin, si rival të perëndisë së luftës, Marsit. Vetëm Putini tregoi qëndrueshmëri intelektuale dhe pa se Marsi është ajo që merr kur refuzon Merkurin. Dhe ai vuri bast për faktin se perëndia e luftës do të jetë ai që do të çojë në lindjen e një Rusie të re.
Vetëm Putini tregoi qëndrueshmëri intelektuale dhe pa se Marsi është ajo që merr kur refuzon Merkurin. Dhe ai vuri bast në faktin se zoti i luftës do të jetë ai që do të çojë në lindjen e një Rusie të re.
Një pjesë e problemit të gjetjes së një alternative qëndron në strukturën e pamjaftueshme institucionale të G7. Në fillim të shekullit, G7 nuk përfaqësonte më formatin më të përshtatshëm për koordinim global, dhe pas shpërthimit të krizës financiare në vitet 2007-2008, G20 nuk përfaqësonte më formatin më të përshtatshëm për koordinim global, dhe pas shpërthimit të krizës financiare në vitet 2007-2008, G20 u bë forumi kryesor i imponuar nga Grupi i 20-të. Megjithatë, megjithëse G20 ofroi një përgjigje fillestare efektive ndaj krizës në samitin e Londrës në prill 2009, ajo shpejt humbi potencialin e saj pasi SHBA-ja, Kina, Gjermania dhe vende të tjera filluan të debatonin mbi çështjet e tregtisë dhe të monedhës.
Një vit më vonë, pas pushtimit të Krimesë dhe sulmit ndaj Ukrainës lindore , Rusia u përjashtua nga G7 (e cila më parë, pas pranimit të saj në anëtarësim, u bë G8). Gjatë mandatit të tij të parë, Trump u ankua për një vendim të tillë, vetëm për t’u rikthyer në temë në samitin në Kananaskis. Por këmbëngulja e tij se Rusia është e nevojshme për të zgjidhur problemet ndërkombëtare është e çuditshme duke pasur parasysh faktin se është Rusia që ka shkaktuar shumë prej tyre, ose i ka bërë ato më keq sesa ishin – duke përfshirë mbështetjen e saj për diktaturat në Siri dhe Iran. Me shumë argumente të tjera, dikush mund të argumentojë se Kina duhet të hyjë në G7 (dhe ndoshta se formati i samitit duhet të shkurtohet duke zvogëluar praninë e Bashkimit Evropian në vetëm një përfaqësues).
Sidoqoftë, dinamikat e pranishme në Kananaskis kujtonin në mënyrë të pakëndshme ato në Rambuje gati 50 vjet më parë. Ndërsa Presidenti francez Emmanuel Macron donte të diskutonte një armëpushim, Trump, duke u larguar nga samiti, shpjegoi se kishte “diçka shumë më të madhe se kaq në mendje. Me qëllim apo jo, Emmanuel gjithmonë gabon diçka”. Marsi mori epërsinë ndaj Merkurit.
Por largimi nga forumi shumëpalësh për të shkuar në luftë ishte një veprim i pazakontë për dikë që gjithmonë ka këmbëngulur se po përpiqej të arrinte një marrëveshje që do të çonte në paqe. Premtimi i “Amerika e Para” – zvogëlimi i angazhimit global dhe refuzimi i “luftërave të përjetshme” – ishte ajo që tërhoqi shumë amerikanë drejt Trump. Për më tepër, vendimi për të goditur Iranin thuhet se është në kontrast me qëndrimin e tij të fundit në Lindjen e Mesme, kur ai vizitoi shtetet e Gjirit Persik dhe anashkaloi Izraelin, dhe u përqendrua në përfundimin e marrëveshjeve financiare dhe ekonomike.
Nga rreziku i përshkallëzimit të konfliktit ushtarak deri te pakënaqësia e thellë me gjendjen e demokracisë në vend, paralelet bashkëkohore me Rambujenë në vitin 1975 janë mbresëlënëse. Pyetja është nëse ka ndonjë njeri në ditët e sotme që do të ofronte një pasqyrë kissingeriane të gjërave. Skenari që një udhëheqës i tillë duhet të ndjekë është i qartë dhe nënkupton ndjekjen e rrugës së Mërkurit, jo të Marsit. Ky është momenti kur dikush në Evropë, Kinë ose Jugun Global duhet të ngrihet dhe të thotë: “Problemet tona janë shumë më të mëdha se kaq. Me qëllim apo jo, Donald gjithmonë gabon diçka.”
