‘Serbët kanë ‘të drejtë’ të vra*sin, sepse ata janë rast i veçantë…’

Publicisti dhe politikani Veton Surroi shkruan se Serbia po gërmon gjithnjë e më thellë në gropën në të cilën ndodhet dhe nga e cila do të jetë gjithnjë e më e vështirë të dalë.

Për të shpjeguar gropën, ai ofron një fjalë të re që nuk është në fjalorin e gjuhës shqipe dhe ajo është “eksepsionalizëm”, e sjellë nga anglishtja dhe e përdorur në shqip ri ‘rast përjashtimor’ apo dhe ‘rast i veçantë’. Ekskluziviteti në këtë rast është shprehje e besimit kolektiv se një grup (kombi serb, shteti serb, institucionet e Serbisë) janë të një natyre të veçantë nga grupet e tjera të natyrës njerëzore dhe rezultat i këtij besimi është shpesh një ndjenjë epërsie.

Sipas tij, “Ekscesionalizmi” serb ka një histori të gjatë zhvillimi, por momenti i shndërrimit në besimin kolektiv të shumicës ishte vala e nacionalizmit të vulosur nga Sllobodan Millosheviçi, i cili deklaroi se populli serb nuk mund të jetë pakicë askund në Jugosllavi.

“Me këtë formulim, i cili u shndërrua në një besim kolektiv që kapërceu edhe dallimet mes qeverisë dhe opozitës në Serbi, u deklarua se serbët që nuk e lejojnë veten të jenë pakicë politike. Edhe kur ata janë pakicë numerike, janë ‘përjashtimorë, ‘të veçantë’ – eshte shprehur Surroi.

Në ish Jugosllavi,  nga pikëpamja e këtij besimi, serbët, si  “të jashtëzakonshëm”, kishin të drejtë të bënin luftë kundër kombeve të tjera dhe të vrisnin, për ta mbrojtur këtë përjashtim. Nga kjo pikëpamje supremacie, besimi në epërsinë e popullit serb ndaj popujve të tjerë, fatmirësisht tregoi se ishte një rrugë e shkurtër por dhe shumë e përgjakshme.

Në rastin e Banjskës, pra sulmit paraushtarak të drejtuar nga Milan Radoiçiç, dilema për Serbinë zyrtare është nëse mund të konsiderohet akt ilegal kur një serb rrëmben armët kundër qeverisë së Kosovës?

Apo, në kontekstin e normave të ligjeve evropiane (përfshirë ato në Serbi), a mund të konsiderohet shkelje e ligjit kur një serb organizon aksione të dhunshme kundër Kosovës (shqiptarëve)?

Kanë kaluar shtatë muaj nga sulmi në Banjskë dhe deri më tani Serbia me veprime ka deklaruar se ligjet zbatohen kundër çdo akti të dhunshëm, përveç nëse bëhet fjalë për akt të dhunshëm nga një shtetas serb, i cili detyron pjesëtarët e kombeve dhe vendeve të tjera të besojnë se ‘rasti përjashtimor’ serb ekziston dhe të tjerët duhet t’i nënshtrohen atij. Këtë e tregoi Serbia që në ditën e parë të sulmit nga njësitet paramilitare, duke shpallur ditë zie për pjesëtarët e rënë të formacionit paraushtarak që sulmoi Kosovën.

“Sot Kosova është një shoqëri që, përkundër të gjitha traumave të saj, po kalon në gjyqin e disa prej liderëve të UÇK-së. Kjo është arsyeja pse ‘rasti përjashtimor’ i të tjerëve – për shembull shqiptarëve dhe kroatëve – nuk përmend gjerësisht dhe thellë sa në rastin e Serbisë. Në Serbi, për fat të keq, ky ende nuk është vetëm një projekt shtetëror, por në një masë të madhe edhe një projekt social” – ka theksuar Veton Surroi.