Si do të ishte Europa në NATO, por pa përkrahjen e SHBA-së

Si do të dukej mbrojtja europiane pa ombrellën amerikane?Deri vonë, pyetja ishte e natyrës akademike. Por ajo merr një pamje realiste në atë masë sa të merren seriozisht sloganet gjeopolitike të Donald Trump, i cili po punon për t’u rikthyer në Shtëpinë e Bardhë me ambicien për të mos u kufizuar nga kontrollet dhe balancat e mandatit të parë.Kandidati republikan nuk e ka fshehur përbuzjen e tij për NATO-n.Madje thuhet se ai e ka manifestuar në mënyrën më karakteristike, duke i folur presidentes së Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, në Forumin e Davosit në vitin 2020: “Ju duhet të kuptoni se nëse Europa sulmohet, mos ejani për t’ju ndihmuar dhe mbështetur.

Meqë ra fjala, NATO ka “vdekur”, dhe ne do të ikim, do të dalim nga NATO. Meqë ra fjala, më keni borxh 400 miliardë dollarë, sepse ju gjermanët nuk keni paguar atë që duhet të kishit paguar për mbrojtjen”.E vërteta është se diçka të tillë deklaroi edhe Emmanuel Macron, në një intervistë shumë me Economist në 2019.Ai paralajmëroi atëherë se Europa nuk mund të mbështetet më tek SHBA për mbrojtjen e saj. Presidenti francez kishte folur tashmë në vitin 2017 për një “Evropë që mbron” dhe që duhet të “rikthejë sovranitetin e saj”, raporton abcnews.al.

Që atëherë, Parisi nuk e braktisi synimin e autonomisë strategjike për Europën, një ide që nuk ishte aq e popullarizuar në mesin e kontinentit të vjetër, veçanërisht në vendet e Europës Qendrore.Por tani ajo po bëhet gjithnjë e më tërheqëse në Bruksel për arsye të kuptueshme, të cilat u forcuan qartë pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia.Karakteristike ishte ndryshimi i doktrinës së politikës së jashtme të Gjermanisë, siç u shënua nga fjalimi historik i Scholz në Bundestag në mars 2022, ku parashikonte ndër të tjera forcimin e buxhetit gjerman për shpenzimet e mbrojtjes.

Ndërsa narrativa e separatizmit amerikan shpaloset  dhe pavarësisht nga forma që merr,  pikëpamja se Eiropa duhet të lëvizë në tre nivele po fiton terren:Të përmirësojë aftësitë e saj ushtarake dhe të investojë në industrinë e saj të mbrojtjesPër të ecë përpara me integrimin europian dhe për ta bëjë procesin e vendimmarrjes më efikasTë thellojë marrëdhëniet me qeveritë e vendeve si Kanadaja, Japonia dhe Australia.Në këtë kontekst, Franca konsiderohet e aftë për të luajtur një rol udhëheqës, pasi ka ushtrinë më të fortë europiane, ka zhvilluar një industri mbrojtëse qartësisht të matshme dhe ka aftësi bërthamore.

Rastësisht, zyrtarë si presidenti i Partisë Popullore Europiane Manfred Weber kanë shprehur qëndrimin se Europa duhet të forcojë fuqinë e saj parandaluese, duke theksuar se opsioni bërthamor është vendimtar në këtë drejtim, raporton abcnews.al.Koncepti i autonomisë strategjike të Europës nuk i kundërvihet frymës së aleancës euroatlantike, por projekti i përbashkët europian i mbrojtjes është plotësues i NATO-s dhe një klauzolë e mbrojtjes kolektive në BE nuk do të ishte realiste, siç ofrohet nga neni 5 në NATO.Donald Trump donte të tërhiqte SHBA-në nga NATO gjatë mandatit të tij të parë, por “u bind nga zyrtarë të lartë të administratës që të mos e bënte këtë”, sipas informacioneve që kanë dalë në dritë.

Por nuk është e sigurt se e njëjta gjë do të ndodhë edhe në mandatin e tij të dytë, në të cilin vlerësohet se tashmë do të rrethohet nga njerëzit e tij më radikalë. Kur amerikanët të shkojnë në votime në nëntor 2024, NATO do të ketë mbushur 75 vite.Nëse Trump emërohet përfundimisht dhe fiton rizgjedhjen, aleanca e mbrojtjes SHBA-Europë mund të menaxhojë krizën më të madhe me të cilën është përballur që nga nënshkrimi i Traktatit të Atlantikut të Veriut në prill 1949.Prandaj, në Kontinentin e Vjetër, diskutimet po intensifikohen me skenarin e largimit të SHBA nga Ukraina. Në një rast të tillë, Europa do të duhet të rrisë prodhimin e armëve dhe municioneve për të rimbushur furnizimet, raporton abcnews.al

Europa gjithashtu do të detyrohet të shtojë trajnimin ushtarak dhe të rrisë investimet në fusha të tilla si dronët dhe satelitët, përmes një kombinimi të burimeve dhe investimeve për ekonomitë e shkallës dhe përfitimet e efikasitetit. Dhe mund t’i duhet të ringjallë bashkëpunimin e saj të mbrojtjes me Mbretërinë e Bashkuar.Veçanërisht, kriza me Rusinë ka ofruar gjithsesi shembuj në këtë drejtim, pasi Europa aktualisht ofron pothuajse dyfishin e shumave, në total, më shumë se 85 miliardë euro,  të ndihmës ushtarake dhe ekonomike të SHBA për Ukrainën.Pra, si do të dukej mbrojtja europiane pa ombrellën amerikane? Ndoshta do të zbulojmë së shpejti nëse Donald Trump fiton zgjedhjet presidenciale dhe nëse ai ia del t’i kthejë qëllimet e tij në veprime.