Analiza/ Fundi apo triumfi për Erdoganin

Një muaj më herët se sa ishte planifikuar paraprakisht procesi zgjedhor që do të mbahej më 18 qershor, “Sulltani” Erdogan organizoi festat fetare dhe ato shkollore për të befasuar opozitën, e cila mbeti e papërgatitur për një konflikt të ashpër politik.

Në vazhdën e 100-vjetorit të këtij viti të themelimit të Republikës turke nën Kemal Ataturkun, Presidenti turk dëshiron me çdo kusht rizgjedhjen e tij në postin më të lartë të vendit.

Megjithatë, përveç fatit të Erdoganit, për analistët ndërkombëtarë, në zgjedhjet e këtij viti në Turqi ka shumë më tepër në lojë sesa zgjedhja e një presidenti dhe parlamenti, siç është roli i Turqisë si fuqi rajonale në Euroazi dhe Lindjen e Mesme, por edhe përfshirjen-indirekte të saj në luftën në Ukrainë dhe zgjerimin e NATO-s, duke i cilësuar si zgjedhjet më të rëndësishme në botë në vitin 2023.

Rritja e inflacionit, e cila shënoi në 85% në fund të vitit të kaluar në nivelin më të lartë të njëzet e pesë viteve, vlera e këmbimit lirës turke, por edhe këmbëngulja e “sulltanit” për receta ekonomike joefektive, si ulja e normave të interesit me synimin për uljen e inflacionit, kanë zgjeruar perimetrin e pakënaqësisë popullore në vendin fqinj, me presidentin turk përballë sfidës më të madhe politike të jetës së tij.

Me rritjen e çmimeve të produkteve ushqimore, shumë  po reduktojnë numrin e vakteve që hanë në ditë, Presidenti Erdogan rriti pensionet dhe pagat për nëpunësit civilë muajin e kaluar, ndërkohë që njoftoi një rritje të minimumit të pagës me 55%, raporton abcnews.al.

Vështirësia e rizgjedhjes së Presidentit Erdogan në sondazhet e ardhshme bazohet kryesisht në dështimin e pritshmërive që ai kultivoi brenda vendit, kur dekada e parë e sundimit të tij u shoqërua me hapa të mëdhenj në rritje, shfaqjen e një klase të re të mesme, dhe një valë investimesh të huaja, që u pasua në dhjetë vitet e fundit nga vendosja e një regjimi autoritar, kufizimi i shtypit të lirë dhe të drejtat dhe liritë individuale, një breshëri ndjekjesh dhe burgimesh.

Në këtë këndvështrim, edhe pse partia e tij, përkatësisht Partia për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP) mbetet në krye të preferencave politike, duke mbledhur 30% të votuesve turq në sondazhet e opinionit, popullariteti i Presidentit Erdogan megjithatë mbetet dukshëm në krahasim me liderin e opozitës zyrtare dhe kreu i Partisë Popullore Republikane (CHP), 72-vjeçari Kemal Kilindaroglou dhe kryetari 52-vjeçar i Stambollit dhe mendimtari i tij Ekrem Imamoglu.

Megjithatë, vlerësimi i presidentit turk u rrit në 47.6 për qind tetorin e kaluar në një sondazh të Metropoll nga rreth 39 për qind pikërisht një vit më parë, duke e renditur atë në mesin e fituesve nga trazirat globale të shkaktuara nga pushtimi rus i Ukrainës, raporton abcnews.al.

Përveç mungesës së një programi ekonomik të dokumentuar, por edhe miratimit të një retorike apeli të hapur ndaj audiencës elektorale të AKP-së (niveli i ulët arsimor dhe ekonomik, besimet sunite në shumicë), distocia konstatohet në shfaqjen e një personalitet dinamik, i aftë për të luftuar në arenën parazgjedhore me “makinën elektorale” të quajtur Rexhep Tajip Erdogan, në një kohë kur “zgjedhja e kandidatit nga aleanca opozitare mund të jetë çelësi i mundësive të tyre për fitore”.

Duke theksuar se Partia për Drejtësi dhe Zhvillim e Erdoganit bashkëqeveris me partinë nacionaliste të Bahtcelit (MİP), e cila ka pësuar rënie në sondazhet e fundit, gjë që shton ndjenjën se shumica e dy partnerëve qeverisës në parlament do të testohen fuqishëm në zgjedhjet e ardhshme në maj, pa përjashtuar mundësinë që koalicioni qeverisës të humbasë përfundimisht shumicën e organit parlamentar, pra Asamblesë Kombëtare.

Në mazhorancën e brishtë qeverisëse, e cila bazohet në 48 mandatet e partisë Bakhceli, humbja e qoftë edhe 1-2 mandateve është tashmë rrezik për presidentin turk.

Në fund të fundit, “në Turqi presim që presidenti të rizgjedhet, por ai do të përballet me një nga testet më të vështira të qeverisjes së tij 20-vjeçare dhe ka të ngjarë të humbasë shumicën në parlament”, siç parashikon Economist për vitin 2023.