Ballkani mes fantazmave të së kaluarës dhe Europës

Nga Stavros Tzimas, Kathimerini

Rreth 24 orë para fillimit të takimit të liderëve të BE –së dhe Ballkanit Perëndimor,në Tiranë, ringjallja e tensionit etnik të serbëve dhe shqiptarëve në Kosovë nxorri në pah edhe njëherë vështirësitë e mëdha në rrugën për anëtarësimin në BE të vendeve të rajonit.

Presidenti serb Aleksandar Vuçiç tha se do të sabotonte samitin e Tiranës, ku së bashku me europianët do të marrin pjesë edhe liderët e vendeve kandidate të Ballkanit Perëndimor.

Më pas, në një takim me komisionerin për Zgjerim, Oliver Varchelli, ai tha se do ta rishqyrtojë dhe nëse do ta konsiderojë të dobishme për Serbinë, do të marrë pjesë në takim.

Mirëpo, në Beograd u përhap gjerësisht një ndjenjë se shpërthimi i Vuçiçit kishte për qëllim audiencën vendase. Në fund të fundit, një lëvizje që do ta izolonte më tej Serbinë nuk do të ishte e dobishme, kur në Tiranë do të shpërndahen gjysmë miliardë euro dhe do të shpallen vendimet për emigracionin.

Kështu në Tiranë, me ose pa Vuçiç, liderët europianë do të hapin dhuratat e Krishtlindjeve dhe do të shpërndajnë 500 milionë eurot e para për Ballkanin Perëndimor. Së bashku me paratë dhe përtej simbolikës që përfshin zgjedhjen e Tiranës për mbajtjen e samitit, pritet të dërgojnë një mesazh politik bindës se Europa nuk i ka harruar.

Brukseli ka bërë me dije në kryeqytetin shqiptar do të shpallet disbursimi i menjëhershëm i këstit të parë të një miliardë eurove të rënë dakord në tetor në Samitin në kuadër të procesit të Berlinit, si dhe instalimi i roaming në vendet kandidate.

Europianët duket se kanë mësuar mësimin e tyre nga debakli i vaksinës COVID-19. Ata zgjodhën që më ato kohë të vështira të mbanin dozat vetëm për “veten e tyre”, duke lënë Ballkanin në mëshirën e koronavirusit, ku Erdogan, Putin dhe kinezët nxituan të shpërndanin mijëra doza.

Në të njëjtën kohë, do të bëhet publike edhe një plan për ndalimin e flukseve të emigrantëve-refugjatëve në Ballkanin Perëndimor, të cilat po rriten në mënyrë alarmante.

Mesazh politik

Por a mjaftojnë paratë për energjinë elektrike për të ringjallur vizionin dhjetëvjeçar të njerëzve në Ballkanin Perëndimor për t’u bërë qytetarë europianë?

Nënkryetari i Komisionit, Margaritis Schinas, tha se takimi duhet të dërgojë një mesazh politik.

Por cili do të jetë?

“Është e rëndësishme që Ballkani të shohë përpjekjen e të gjithë lidervëve europianë që i sigurojnë një ombrellë për t’u mbrojtur duke mos përsëritur gabimin me vaksinat anti-covid”, theksoi ai.

Momenti i së vërtetës për marrëdhëniet  BE- Ballkan Perëndimor ka mbërritur. Në Tiranë dhe më pas në samitin e dhjetorit, liderëve europianë po u bëhet thirrje për të rikthyer besueshmërinë e humbur të Europës.

Sulmi barbar rus kundër bashkëbesimtarëve në Ukrainën fqinje e tregoi shumë qartë në sytë e Ballkanit rolin e Moskës. Rusia ka frikësuar shoqëritë, të cilat kanë kuptuar se revizionizmi i dhunshëm i Putinit ka vetëm gjak dhe lot për të ofruar. Frika nga agresioni rus po e çon plejadën ballkanike drejt Europës dhe ky është një fakt i ri gjeopolitik në rajonin më të gjerë.

Udhëheqësit e Perëndimit duket se e kuptojnë se duhet të jenë pjesë e Europës nëse nuk duan që lojtarët e tjerë gjeopolitikë, si Kina, Turqia, vendet e Gjirit, të mbushin boshllëkun e tyre në Ballkan.

“Nëse nuk na pranoni, do të hyjnë në lojë të tretët”, paralajmëroi kryeministri Edi Rama me rastin e takimit të së martës.

Megjithatë, çështja e zgjerimit nuk është e thjeshtë. Çështja kryesore për vendet kandidate është të lënë pas nacionalizmat gjakatarë të viteve ’90. Gjithsesi, situata nuk është aspak inkurajuese. Në Bosnje-Hercegovinë, serbët, kroatët dhe myslimanët ende ushqehen me urrejtjet etnike që i çuan në luftën e përgjakshme civile.

Serbët dhe shqiptarët jetojnë së bashku në veri të Kosovës, por me tensione që mund të ndizen nga momenti në moment. Bullgaria kërcënon të bllokojë në çdo hap drejt BE-së. Kush do ta zgjidhë këtë?

Europianët dhe amerikanët po nxisin kundërshtarët për kompromise të ndërsjella, por rezultatet e deritanishme janë mjaft të dobëta. Nuk janë të paktë ata që besojnë se integrimi i vendeve kandidate të Ballkanit Perëndimor mund të vazhdojë vetëm me një vendim të guximshëm politik.

Në këtë drejtim, ata marrin shembullin e Bullgarisë dhe Rumanisë, të cilat u anëtarësuan në BE pa përmbushur kriteret teknike në vitin 2007 me një formulë prej dy vitesh mbikëqyrje të rreptë.

Presioni tani për shkak të agresionit rus është i madh.

Sido që të jetë, rruga do të jetë e gjatë. Hapi i parë mund të jetë vetëm goditja e krimit të organizuar, i cili vazhdon të mbysë institucionet dhe të “thithë” pasurinë e vendeve kandidate.

Sigurisht, çdo vendim për të ardhmen e Ballkanit Perëndimor, nëse do të ketë, nuk do të merret në Tiranë por në samitin e dhjetorit, ndoshta më vonë.

Në çdo rast, do të dërgojë një mesazh të fortë politik se Europa i do shoqëritë ballkanike në gjirin e saj dhe po punon vërtet që ato të jenë pjesë e saj. Kjo është ajo që njerëzit e rajonit presin të dëgjojnë të martën.

Kyriakos Mitsotakis do të vizitojë një ditë pas takimit fshatrat e minoritetit grek në jug. Ai është kryeministri i dytë në detyrë i Greqisë që viziton qendrat e helenizmit në Shqipëri.

Pas vizitës nga babai i tij, në vitin 1991, i shoqëruar nga ministri i atëhershëm i shtetit Mikis Theodorakis dhe Dora Bakojanis. Në atë kohë, qytetet dhe fshatrat e minoritetit ishin plot jetë, sot fshatrat janë bosh.

Kryeministri do të vizitojë Derviçan, edhe Himarën.

Sa afër anëtarësimit në BE. janë vendet kandidate të Ballkanit Perëndimor

Shqipëria

Negociatat nisën pas dritës jeshile të dhënë në Samitin e qershorit. Megjithatë, vendi po “lundron” në korrupsion dhe probleme të mëdha politike. Krimi i organizuar, prodhimi dhe trafiku i drogës, e ka bërë Shqipërinë një “dele të zezë” në sytë e europianëve.

Kosova

Këtu gjërat janë edhe më të vështira. Prishtina deklaron se do të paraqesë kërkesë për marrjen e statusit të vendit kandidat për anëtarësimin në BE dhe në kuadër të samitit të Tiranës ka rënë dakord me serbët për çështjen e targave në veri të Kosovës. Megjithatë, përtej marrëveshjes me Beogradin, pesë vende të BE-së nuk e njohin as si shtet.

Mali i Zi

Negociatat kanë filluar prej disa kohësh dhe të gjitha fondet janë hapur. Megjithatë, asnjë nuk është mbyllur. Një parakusht kryesor është mbyllja e kapitujve 23 dhe 24, të cilët kanë të bëjnë me luftën kundër krimit të organizuar, korrupsionit dhe sundimit të ligjit.

Problemet e zgjatura politike, me konflikte të brendshme në Serbi, Rusi dhe Kinë, po ngadalëson procesin.

Serbia

Natyrisht, Serbia duhet të arrijë fillimisht në destinacionin europian.

Por fati i saj do të varet nëse do të pranojë t’i mbyllë plagën Kosovës. Tani ajo që do të ketë rëndësi do të jetë qëndrimi i saj ndaj Rusisë dhe refuzimi i saj për të anashkaluar sanksionet perëndimore.

Maqedonia e Veriut

Edhe pse në takimin e qershorit, europianët hapën negociatat për anëtarësim, ajo është nën pengun e Bullgarisë. Sofja, për të hequr veton, kërkon ndryshimin e kushtetutës dhe përfshirje të një pakice bullgare në Maqedoninë e Veriut, raporton abcnews.al.

Bosnja dhe Hercegovina

Vendi tashmë ka një marrëveshje asocimi dhe stabilizimi me BE-në. Komisioni i ka propozuar që t’i jepet statusi i vendit kandidat për anëtarësim. Diplomacia në Sarajevë e konsideron diçka pozitive dhënien e një statusi të tillë në mënyrë që të përmbyset atmosfera e frustrimit që dominon popullsinë dhe intensifikon përçarjen.

Konsiderohet si burimi më i rrezikshëm i konfliktit në Ballkan.