Përkrahja për anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës (KE) kushtëzohet nga ndërmarrja e hapave konkretë të Francës dhe Gjermanisë drejt krijimit të Komunitetit të Komunave me shumicë serbe, gjë që qeveria e Kosovës deri dje e kishte refuzuar.

Ministria e Punëve të Jashtme tha pak ditë më parë se Kosova nuk është futur në agjendën e Komitetit të Ministrave të Këshillit të Evropës, si rezultat i ndërhyrjes së dy proceseve të pavarura dhe në të cilat Këshilli i Evropës përdoret si mjet presioni ndaj Kosovës që ta pranojë draft-statutin e Miroslav Lajçakut dhe ta dërgojë atë në Gjykatën Kushtetuese.

Në qarqet vëzhguese u vlerësua se Kosova është përballur me situata të ngjashme në të kaluarën dhe se në fund i ka pranuar kushtëzimet si në rastin e kthimit të tokave Manastirit të Deçanit. Dhe kështu ndodhi…dje Ministrja Donika Gërvalla u deklarua se qeveria është duke përgatitur një draft statut për asociacionin dhe deri ne fund të muajit do ta dërgojë për konsultimin e ligjshmërisë në Gjykatën Kushtetuese. Por për shkak të veprimeve të saj, qeveria e Kosovës ka humbur besimin e partnerëve, pajtohen analistët.

“Një humbje shumë e madhe diplomatike për Kosovën”. Një mundësi historike për të përmirësuar shtetësinë e Kosovës dhe një gabim katastrofik i kryeministrit Kurti që do të ketë pasoja dhe do të ndikojë edhe në të ardhmen. Kjo gjendje negative e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe BE-së, veçanërisht me Francën dhe Gjermaninë, nuk do të ndryshojë së shpejti. Kosova do t’i ndjejë pasojat dhe do të bllokohet dhe do të duhet shumë kohë për të përmirësuar këto marrëdhënie” – deklaroi analisti Arton Muhaxhiri duke shtuar: – Anëtarësimi i Kosovës në Këshillin e Evropës mund të përdoret edhe si presion ndaj Qeverisë së Prishtinës për të përmbushur obligimet e marra në marrëveshjet e mëparshme dhe jozyrtarisht dëgjohet se mund të jetë në rend dite vetëm në nëntor, ose derisa të plotësohen kushtet.

Pak ditë pasi kryeministri i Kosovës, Albin Kurti e cilësoi si “absurd” kërkesën e Gjermanisë dhe Francës për dërgimin e draft-statutit të Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe në Gjykatë Kushtetuese për shqyrtim dhe kështu e la Kosovën jashtë agjendës së seancës së Komitetit të Ministrave, ku do të votohej pro apo kundër anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës, Qeveria e Kosovës, të enjten, njoftoi se ka vendosur ta dërgojë një draft-statut për Asociacionin në Kushtetuese brenda majit. Vetëm pak ditë më parë autoritetet kosovare argumentuan se Berlini e Parisi kanë ngatërruar dy procese të pavarura, pra procesin e dialogut dhe procesin e anëtarësimit në Këshillin e Evropës dhe se ky kusht i ri “nuk përkon aspak me vlerat dhe parimet e KiE-së”, kurse tani Ministrja e Punëve të Jashtme të Kosovës, Donika Gërvalla, në letrën që e ka dërguar më 15 maj Këshillit të Evropës, ka potencuar se në Kushtetuese do ta dërgojnë një draft-statut të përgatitur nga vetë Qeveria dhe jo draft-statutin e Bashkimit Evropian, i cili iu prezantua palëve vitin e kaluar. Marrë për bazë këtë hap konkretë, Gërvalla në letër ka potencuar se “presim që Komiteti i Ministrave të ketë arsye shtesë ta ftojë Kosovën të bëhet anëtarja e 47-të e Këshillit të Evropës”.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, më 16 prill, në ditën kur Kosova kaloi testin e Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës, vlerësoi se “nuk është në rregull të flitet për Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe, pa e përdorur në të njëjtën fjali paraprakisht Marrëveshjen Bazike”.

Sipas tij me Asociacionin duhet proceduar vetëm brenda pakos – pra brenda Marrëveshjes Bazike – jo duke e ndarë atë prej andej, sepse në vlerësimin e tij një gjë të tillë po e kërkonte Serbia.

Ndërkohë, ekzaktësisht një muaj më pas, Qeveria e Kosovës deklaroi se do dërgojë në Gjykatën Kushtetuese një draft-statut të Asociacionit deri në fund të muajit maj, kështu duke vepruar krejtësisht në shpërputhje me deklaratat paraprake të Kurtit.

Kryeministri duke e cilësuar si “absurd” kërkesën e Gjermanisë dhe Francës për dërgimin e draft-statutit të Asociacionit në Kushtetuese për shqyrtim e la Kosovën jashtë agjendës së seancës së Komitetit të Ministrave, ku do të votohej pro apo kundër anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës.

Ndërsa tani vetëm pak ditë pasi autoritetet kosovare argumentuan se Berlini e Parisi kanë ngatërruar dy procese të pavarura, pra procesin e dialogut dhe procesin e anëtarësimit në Këshillin e Evropës dhe se ky kusht i ri “nuk përkon aspak me vlerat dhe parimet e KiE-së”, Ministrja e Punëve të Jashtme të Kosovës, Donika Gërvalla, në letrën dërguar më 15 maj Këshillit të Evropës, potencoi se në Kushtetuese do dërgojnë një draft-statut të përgatitur nga vetë Qeveria dhe jo draft-statutin e Bashkimit Evropian, i cili iu prezantua palëve vitin e kaluar.

Marrë për bazë këtë hap konkretë Gërvalla në letër ka potencuar se “presim që Komiteti i Ministrave të ketë arsye shtesë ta ftojë Kosovën të bëhet anëtarja e 47-të e Këshillit të Evropës”.

Këtë manovër politike të Qeverisë së Kosovës lidhur me draft-statutin e Asociacionit, analisti politik, Agon Maliqi e ka cilësuar si një tallje me aleatët perëndimorë kurse ish-ministrja e Punëve të Jashtme të Kosovës, Meliza Haradinaj, veprimin e fundit të Qeverisë së Kosovës e ka cilësuar si gabim kardinal.

NTV. AL javë më parë kishte raportuar se dërgimi i draft-statutit të Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe është kusht për Kosovën që më pas edhe me 16-17 maj Komiteti i Ministrave, saktësisht qeveritë e shteteve anëtare të KiE-së ta pranojnë Kosovën shtet anëtar të organizatës, apo, siç është procedura, t’i bëjnë thirrje për anëtarësim.

Menjëherë më pas Gjermania dhe Franca kërkuan publikisht që Kosova të bëjë hapa konkret në raport me Asociacionin – të paktën dërgimin e draft-statutit të Asociacionit në Kushtetuese për shqyrtim – në rast se dëshiron anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës por kjo kërkesë u injorua pasi sipas Kurtit, qeveria i ka plotësuar të gjitha kushtet për anëtarësim në Këshillin e Evropës.

Emisari i Shteteve të Bashkuara të Amerikës për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, para largimit nga detyra, ka folur në lidhje me dialogun mes Kosovës dhe Serbisë dhe kontestin për Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe.

Escobar para gazetarëve ka sqaruar qartë pritshmëritë e SHBA-ve nga të dyja palët: Zbatimin e marrëveshjeve të arritura në Ohër.
“U ra dakord që të gjitha elementet e asaj marrëveshjeje të zbatoheshin menjëherë, duke kërkuar nga Kosova të formojë Asociacionin, dhe nga Serbia që të mos i bllokojë rrugën Kosovës në organizatat euroatlantike dhe ndërkombëtare,” theksoi Escobar.

Ai shprehu zhgënjimin e tij që të dyja palët kanë dështuar në respektimin e këtij angazhimi, por mbetet optimist se rikthimi i marrëveshjes në rrugën e duhur do të kontribuojë në pajtimin dhe marrëdhëniet e qëndrueshme mes dy shteteve.

Në lidhje me procesin e anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës dhe shqetësimet e ngritura rreth Asociacionit, Escobar u shpreh se SHBA-ja nuk ka të drejtë vote, por di se ka anëtarë të shqetësuar se disa prej kërkesave nuk janë përmbushur nga Kosova.

Ai përsëriti qëndrimin amerikan se Kosova duhet të jetë anëtare e plotë e Bashkimit Evropian, e NATO-s dhe e Kombeve të Bashkuara, dhe nënkuptoi rëndësinë e dëgjimit të partnerëve evropianë nga ana e Kosovës në këtë rrugëtim.

“Tani, është qëndrimi amerikan që Kosova duhet të jetë anëtare e plotë e Bashkimit Evropian, e NATO-s dhe e Kombeve të Bashkuara. Ne do të vazhdojmë të punojmë për këtë. Por ndërkohë, në rrugën evropiane, mendoj se është e rëndësishme që Kosova të dëgjojë partnerët e saj evropianë dhe të punojë me partnerët e tyre evropianë, ndërsa ne forcojmë kandidaturën e Kosovës për të gjitha strukturat euroatlantike”, pohoi ai.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka qenë në qendër të pyetjeve gjithashtu në lidhje me Asociacionin dhe anëtarësimin në Këshillin e Evropës, duke e përjashtuar të parin si pjesë të rrugës së Kosovës për në këtë institucion.

Escobar theksoi se këto janë shumë të lidhura, duke iu referuar zotimeve të qarta të Kosovës për trajtimin e minoriteteve dhe përfshirjen e Asociacionit.

“Epo, shiko, mendoj se janë shumë të lidhur. Dua të them, njëra është se Këshilli i Evropës ka të bëjë me trajtimin e minoriteteve, dhe Kosova ka bërë zotime të qarta për trajtimin e minoriteteve, dhe kjo përfshin asociacionin. Tani, ky është një angazhim i kahershëm dhe është i shkruar në Planin e Ahtisaarit; është shkruar në Marrëveshjen e Brukselit; dhe Ohrit. Dhe kështu jemi – luftojmë të kuptojmë pse Kosova nuk e përmbush detyrimin e saj ligjor, dhe nuk e ka bërë dhe nuk ka sinjalizuar në shumë mënyra se është e përkushtuar ta bëjë këtë. Dhe shqetësimi është se pas anëtarësimit do të sjellë vetëm vonesa më të mëdha, dhe kjo është – ky është besimi i disave”, shtoi Escobar.

Ai shtoi se diplomatët perëndimorë që kanë qenë në kontakt me Prishtinën përfaqësojnë plotësisht politikën e qeverisë kombëtare dhe se Kosova duhet të punojë ngushtë me partnerët evropianë dhe amerikanë për të përmbushur detyrimet ligjore ekzistuese.

“Tani, sa i përket mosmarrëveshjes me disa diplomatë perëndimorë, të gjithë diplomatët me të cilët është takuar përfaqësojnë plotësisht politikën e qeverisë kombëtare. Pra, Kurti do të dëgjojë të njëjtin mesazh nga të gjitha nivelet e qeverisë amerikane, italiane, franceze, gjermane. Pra, nuk është në të vërtetë – ne jemi vetëm lajmëtarët e një politike kombëtare. Kështu që unë do ta inkurajoja Kosovën që të punojë ngushtë me partnerët e saj evropianë dhe amerikanë për të gjetur një mënyrë për të ecur përpara në një detyrim ligjor ekzistues që do të duhet të bëhet gjithsesi. Pra, sa më shpejt ta bëjmë atë së bashku, aq më efektivë mund të jemi në ngritjen e një rasti për integrimin e vazhdueshëm të Kosovës dhe njohjet shtesë për Kosovën”, shprehet zyrtari amerikan.

Përfundimisht, Escobar e inkurajoi Kosovën të vepronte në mënyrë proaktive për të përshpejtuar procesin e integrimit evropian dhe për të shtuar njohjet ndërkombëtare të shtetit të Kosovës.

Postimi i plotë i Albin Kurtit:

Deklarata e Përbashkët e liderëve të BP6:

https://www.gov.me/…/joint-statement-from-the-leaders…

Pas letrës së dërguar nga Qeveria drejtuar Këshillit të Evropës, për t’i hapur rrugë anëtarësimit në KiE, Kosovës i është kthyer përgjigje.

Në letër theksohet se “ekziston rrezik real që pa progres vendimtar të Asociacionit, aplikimi i Kosovës në Këshillin e Evropës nuk do të marrë mbështetjen e mjaftueshme nga shtetet anëtare”.

“Fatkeqësisht, hapat që ju propozoni nuk adresojnë nevojën urgjente për hapa vendimtarë drejt krijimit të Asociacionit dhe rrezikojnë të minojnë më tej Dialogun e lehtësuar nga BE-ja. Së pari, projekt-statuti i paraqitur nga Përfaqësuesi Special i BE-së për Dialogun, Miroslav Lajçak, nuk është thjesht ‘propozim zotërinjsh’. Është një model solid, i hartuar me kujdes me ndihmën e juristëve dhe ekspertëve evropianë, bazuar në praktikat më të mira ekzistuese në Evropë. Ai merr plotësisht parasysh të gjitha vijat tuaja të kuqe si dhe kornizën kushtetuese dhe ligjore të Kosovës. Si e tillë, gëzon mbështetjen tonë të plotë. Le të theksojmë edhe një herë se nuk duam një Kosovë jofunksionale”, thuhet mes të tjerash.

“Fatkeqësisht, hapat që ju propozoni nuk adresojnë nevojën urgjente për hapa vendimtarë drejt krijimit të A/CSMM-së dhe rrezikojnë të minojnë më tej Dialogun e lehtësuar nga BE-ja. Së pari, projekt-statuti i paraqitur nga Përfaqësuesi Special i BE-së për Dialogun, Miroslav Lajçak, nuk është thjesht një “propozim zotërinjsh”.

Është një model solid, i hartuar me kujdes me ndihmën e juristëve dhe ekspertëve evropianë, bazuar në praktikat më të mira ekzistuese në Evropë. Ai merr plotësisht parasysh të gjitha vijat tuaja të kuqe si dhe kornizën kushtetuese dhe ligjore të Kosovës. Si e tillë, ajo gëzon mbështetjen tonë të plotë. Le të theksojmë edhe një herë se ne nuk duam një Kosovë jofunksionale”, thuhet mes të tjerash.

A/CSMM nuk është në asnjë mënyrë e krahasueshme me Republikën Srpska. Së dyti, dorëzimi i këtij drafti tek ekspertët e Këshillit të Evropës nuk do të përbënte një hap të domosdoshëm vendimtar pasi opinioni i tyre nuk do të jetë ligjërisht i detyrueshëm. Kjo mund të arrihet vetëm duke e dërguar atë në Gjykatën Kushtetuese të Kosovës, në mënyrë që të jetë e pranueshme për Gjykatën. Siç u sqarua me Brukselin, nuk ka pengesa ligjore në Dialogun e lehtësuar nga BE-ja për marrjen e këtij hapi.

Së treti, propozimi juaj për përgatitjen e një drafti të ri në konsultim me kryetarët apo zëvendësit aktualë të komunave nuk është as i përshtatshëm dhe as i zbatueshëm për shkak të rrethanave aktuale në këto komuna.

Z. Kryeministër, le të jemi të qartë: Ekziston një rrezik real që pa progres vendimtar në A/CSMM, aplikimi i Kosovës në Këshillin e Evropës nuk do të marrë mbështetjen e mjaftueshme nga shtetet anëtare. Përparimi tani përgjatë linjave të sugjeruara nga Kuinti do të demonstronte përkushtimin tuaj ndaj të drejtave të pakicave, duke forcuar kështu pozitën e Kosovës dhe duke ri-energizuar Dialogun e lehtësuar nga BE-ja.

Kjo është mënyra e vetme për të siguruar suksesin e aplikimit tuaj. Veprimet dhe vendimet tuaja në këtë moment kritik do të jenë vendimtare për aspiratat e Kosovës për anëtarësim në Këshillin e Evropës. Topi është në fushën tuaj. Ne besojmë sinqerisht në udhëheqjen tuaj”, thuhet në këtë përgjigje.