Të enjten në Bruksel do të vazhdojnë takimet e kryenegociatorëve të Kosovës dhe Serbisë, Besnik Bislimi dhe Petar Petkoviq, që kanë të bëjnë me çështjen e dinarit serb.

Takimin e nesërm (e enjte) e ka konfirmuar për Telegrafin zëdhënësi i BE-së, Peter Stano.

“Nesër do të mbahet një takim tjetër i kryenegociatorëve”, ka thënë Stano, pa precizuar nëse do të ketë takim mes Bislimit dhe Petkoviqit, apo do të jenë takime të ndara me emisarin e BE-së në dialog, Miroslav Lajçk.

Ndryshe, i dërguari i posaçëm i Bashkimit Evropian për dialogun mes Kosovës dhe Serbisë, Miroslav Lajçak, ka thënë të martën se ka pasur javë intensive takimesh në Bruksel për të diskutuar mbi mundësitë e zgjidhjes të çështjes së dinarit.

“U ktheva në Bruksel për vazhdimin e përpjekjeve të Kosovës dhe Serbisë për të gjetur një rrugë në lidhje me ‘çështjen e dinarit’.” Ai ka thënë se diskutimet kanë qenë produktive dhe se beson se palët kanë arritur të kalojnë një pengesë të madhe.

Megjithatë, Lajçak thotë se ka ende dallime të mbetura dhe për këtë arsye është e domosdoshme vazhdimi i dialogut.

“Disa dallime mbeten dhe për këtë arsye do të pres sërish dy kryenegociatorët në Bruksel dhe pres që bisedimet tona të bazohen në ide shumë konkrete, të cilat do të na mundësonin të ecim përpara në interes të popullit,” ka shkruar ai në Facebook.

Lajçak ka shprehur optimizem për takimin e ardhshëm, duke pritur që të dyja palët të sjellin ide konkrete si bazë për diskutime të mëtejshme.

Ai thekson rëndësinë e gjetjes së një zgjidhjeje që do të shërbente në interesin më të mirë të qytetarëve të prekur nga këto vendime.

Presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiç, paralajmëroi “skenarë të paparashikueshëm dhe pasoja të mëdha” në marrëdhëniet midis Kosovës dhe Serbisë, dhe shprehu nevojën për “ndërmjetësim të besueshëm dhe mbështetje ndërkombëtare” nga Organizata e Kombeve e Bashkuara, për të parandaluar “inxhinierinë dinake etnike” ndaj serbëve të Kosovës.

“Është koha të kuptohet se nëse populli serb në Kosovë nuk mund të mbështetet te OKB-ja, si një arbitër objektiv dhe dikush që do të parandalojë inxhinierinë dinake etnike të Prishtinës, kam frikë se kjo do të sjellë mundësinë e skenarëve të paparashikueshëm me pasoja të mëdha” – tha presidenti serb.

Ai nuk ofroi detaje rreth paralajmërimeve për “skenarë të paparashikueshëm dhe pasoja të mëdha” në të ardhmen, por referenca misterioze vjen mes  tensioneve në kufirin Kosovë-Serbi që arritën kulmin pas sulmit paramilitar serb në fshatin Banjskë të Zveçanit – komunë e banuar me shumicë serbe – në veriun e Kosovës vjeshtën e vitit të kaluar.

Gjatë adresimit në seancën e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, ku u shqyrtua raporti gjashtëmujor të Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së, Antonio Guterres, për punën e misionit mbështetës në Kosovë (UNMIK), presidenti serb pretendoi se ndaj serbëve në pjesën veriore të Kosovës vazhdojnë “sulmet sistematike” të autoriteteve kosovare, por sërish pa ofruar asnjë provë.

Edhe pse anëtarët e Këshillit të Sigurimit janë të bashkuar në mbështetjen e dialogut të lehtësuar nga Bashkimi Evropian (BE) për normalizimin e marrëdhënieve Prishtinë-Beograd, ndarjet midis anëtarëve të përhershëm – Shtetet e Bashkuara, Rusia, Kina, Franca dhe Britania e Madhe – vazhdojnë ta karakterizojnë qasjen ndaj këtyre zhvillimeve.

Në Serbi po qëndron për një vizitë Drejtori për Ballkanin Perëndimor në Ministrinë e Jashtme të Gjermanisë, Michael Reiffenstuel.

Në kuadër të kësaj vizite, ai ka takuar drejtorin e Zyrës për Kosovën në qeverinë serbe, Petar Petkovic.

Sipas njoftimit për media nga kjo zyrë, thuhet se temë e diskutimit ka qenë edhe Kosova.

Petkoviç ka thene se qeveria e Albin Kurtit po ushtron “dhunë fizike dhe institucionale” ndaj serbëve “duke e bërë jetën në Kosovë të papërballueshme për ta”.

Ai tha se “kjo po çon në eksod të serbëve” nga Kosova, ndërsa përmendi edhe çështjen e dinarit të cilën e konsideroi si një prej çështjeve që po kontribuon në këtë drejtim.

“Të gjitha këto po çojnë në një katastrofë humanitare për një komb në zemër të Evropës, para syve të komunitetit ndërkombëtar, i cili nuk po tenton ta parandalojë këtë katastrofë përmes veprimeve konkrete” –  tha Petkoviç

Sipas komunikatës, dyshja ka biseduar edhe për çështjen e referendumit në veri për shkarkimin ose jo të kryetarëve të komunave veriore.

Petkovic këtë votim e quajti “farsë” dhe theksoi se procesi “tregoi qartë se Kurti kishte për qëllim ushtrimin e pushtetit në katër komunat” veriore.

Veç këtyre temave, në takim thuhet se u fol edhe për çështjen e mosthemelimit të Asociacionit, për çka Petkovic tha se po krijon probleme të reja.

Kosova kohët e fundit ka arritur sukses relativ politik. Më 17 prill, Asambleja Parlamentare e Këshillit të Europës (KiE) miratoi rekomandimin që Kosova të bëhet shteti i saj i 47-të anëtar, duke shkaktuar zemërim në Beograd.

Presidenti serb Aleksandër Vuçiç tha se “nëse Kosova anëtarësohet në KiE, Serbia është e gatshme të vë në pikëpyetje anëtarësimin e saj në Këshillin e Europës”.

Serbia gjithashtu ka kryer stërvitje masive ushtarake në kufijtë me Kosovën për te treguar zhgënjimin e saj të thellë me vendimin e organizatës për të drejtat e njeriut me qendër në Strasburg.

Vendimi i asamblesë së KiE është marrë pasi Kosova ia ka kthyer tokën Kishës Ortodokse Serbe që i përket Manastirit të Deçanit.

Organizatat ndërkombëtare kishin kërkuar që autoritetet kosovare ta ndërmarrin këtë hap.

Në dhjetor të vitit 2023, presidenti serb Vuçic deklaroi se “nuk mendoj se është e mundur që Marrëveshja e Ohrit të përfshihet në Kapitullin 35, sepse kjo do të thotë de facto mbyllje e derës (e BE-së) për Serbinë”.

Sipas një sondazhi të IPSOS të prillit 2022, numri i serbëve që kundërshtonin anëtarësimin në BE ishte më shumë se ata që ishin në favor të tij për herë të parë.

Ky sondazh zbuloi se shumica e serbëve mendojnë se BE po zvarritet kur bëhet fjalë për zgjerimin, me bllokun që nuk dëshiron të pranojë anëtarë të rinj.

Mungesa e besimit të serbëve në Bruksel duket se pasqyron disa të vërteta.

Një sondazh i fundit i marsit 2024 IPSOS/Euronews zbuloi se shumica e votuesve të BE-së janë kundër zgjerimit të mëtejshëm të unionit.

Marrëdhëniet midis Serbisë, BE-së dhe NATO-s kanë vuajtur në mes të pushtimit rus të Ukrainës, pasi Beogradi nuk i është bashkuar sanksioneve të BE-së kundër Moskës.

Kryeqytetet perëndimore e shohin Serbinë si një burim potencial jostabiliteti në zemër të Europës.

Serbia dhe Kosova nuk i besojnë njëra-tjetrës. Të dy kanë frikë të bëjnë lëshime që mund të tradhtohen nga homologu i tyre.

Siguria e Kosovës garantohet me praninë e NATO-s dhe mbështetjen e BE-së për organizatat që promovojnë sundimin e ligjit.

Megjithatë, fantazma e paqëndrueshmërisë duket e madhe.

Brukseli i ka vënë Beogradit një dilemë: Ose ndaloni pengimin e futjes së Kosovës në organizatat kryesore ndërkombëtare ose aspiratat e Serbisë për në BE do të ngrihen

“Rruga e Serbisë drejt anëtarësimit në BE tani varet nga pëlqimi i saj i heshtur për anëtarësimin e Kosovës në organizatat ndërkombëtare, si OKB-ja dhe Këshilli i Europës” – komentoi mediumi ndërkombëtar Euronews.

Ministrat e Punëve të Jashtme të BE-së të mbledhur në Luksemburg më 22 prill ranë dakord te ndryshojnë një pjesë kyçe të dokumentit në lidhje me negociatat e Serbisë për t’u bashkuar me BE-në, i njohur si Kapitulli 35.

Ndryshimi do të thotë se Brukseli do ngrijë procesin e pranimit të Serbisë në bllok nëse nuk zbaton një nga marrëveshjet për normalizimin e marrëdhënieve të saj me Kosovën.

Kushti kryesor që Serbia duhet të përmbushë është se ajo duhet të ndalojë pengimin e përpjekjeve të Kosovës për t’u bashkuar me organizatat kryesore ndërkombëtare.

Kosova ka ndërmarrë hapa diplomatikë për t’u anëtarësuar në OKB, Këshillin e Europës, BE dhe NATO që nga shpallja e pavarësisë nga Serbia në vitin 2008.

Nga ana tjetër, Beogradi e kundërshton pavarësinë e Kosovës. Si anëtare e OKB-së, ajo ka frikë se pranimi i anëtarësimit të Kosovës në këto institucione do ta njohë në mënyrë implicite shtetësinë e saj.

Me arritjen e situatës në ngërç, ministrat e jashtëm të BE-së e shtuan të ashtuquajturën marrëveshje e Ohrit në Kapitullin 35, e cila synon t’i “normalizojë” marrëdhëniet e trazuara pothuajse prej dekadash mes  Serbisë dhe Kosovës.

Kjo marrëveshje e arritur ndërmjet Brukselit, Serbisë dhe Kosovës njohu autoritetin qeverisës të institucioneve kosovare.

Kjo është arsyeja pse ministrat e jashtëm të BE-së kanë vendosur dispozita në marrëveshjen e Ohrit, klauzola detyruese për Serbinë, si një lloj standardi “merre ose lëre”.

Serbia jo vetëm që do të duhet ta shmangë pengimin e aspiratave të Kosovës për t’u anëtarësuar në organizatat ndërkombëtare, por do t’i duhet te njohë edhe dokumentet zyrtare administrative të lëshuara nga administrata kosovare, si targat dhe pasaportat me simbolet shtetërore të Kosovës.

Çështje të tilla janë kundërshtuar sistematikisht nga qeveria serbe që nga lufta e vitit 1999 me NATO-n që imponoi ndarjen e Kosovës.

Kushtet e krijuara më 22 prill nga BE-ja krijojnë një bashkim pjesësh figura politike për Beogradin duke vënë lidershipin e tij politik dhe gjithë shoqërinë serbe përpara një dileme torturuese: ose të fillojë një proces të ngadalshëm dhe progresiv të njohjes së Kosovës ose duhet të harrojë ndonjë shpresë afatmesme për anëtarësim në BE.

Serbia deri më tani ka shmangur çdo hap që mund të identifikohet si njohje de facto e shtetësisë së Kosovës……….