Kriza energjetike, vendet e BE arrijnë marrëveshjen

Ministrat e Energjisë të Bashkimit Evropian ranë dakord të hënën për një kufi të çmimit të gazit, pas javësh bisedimesh mbi masën e urgjencës që ka ndarë opinionin në të gjithë bllokun ndërsa kërkon të zbusë krizën energjetike.

Kufiri është përpjekja më e fundit e 27 vendeve të BE-së për të ulur çmimet e gazit që kanë shtyrë faturat e energjisë të qytetarëve më të larta dhe kanë sjellë inflacion rekord këtë vit pasi Rusia ndërpreu shumicën e dërgesave të saj të gazit në Evropë.

Ministrat ranë dakord të vendosin një kufi nëse çmimet tejkalojnë 180 euro për megavat orë për tre ditë në kontratën e parë mujore të qendrës së gazit holandez Title Transfer Facility (TTF), e cila shërben si pikë referimi evropiane, treguan zyrtarët e BE-së dhe një dokument i parë nga Reuters.

Kufiri mund të aktivizohet duke filluar nga 15 shkurti 2023, tregoi dokumenti që detajon marrëveshjen përfundimtare. Marrëveshja do të miratohet zyrtarisht nga vendet me shkrim, pas së cilës mund të hyjë në fuqi.

Pasi të zbatohet, do të parandalonte çdo tregti për kontratat TTF të muajit të parë dhe të vitit të parë me një çmim më shumë se 35 euro/MWh mbi një nivel referencë bazuar në vlerësimet ekzistuese të çmimeve të gazit natyror të lëngshëm (LNG), i thanë Reuters dy zyrtarë të BE-së.

Gjermania votoi për të mbështetur marrëveshjen, pavarësisht se kishte ngritur shqetësime në lidhje me ndikimin e politikës në aftësinë e Evropës për të tërhequr furnizime me gaz në tregjet globale me çmime konkurruese, thanë tre zyrtarë të BE-së.

“Kjo ka të bëjë me të ardhmen tonë energjetike. Ka të bëjë me sigurinë energjetike. Ka të bëjë me atë se si ne kemi çmime të përballueshme,” tha të hënën ministri belg i Energjisë Tinne Van der Straeten.

Fillimisht, kufiri nuk do të zbatohet për tregtitë private të gazit jashtë bursave të energjisë, megjithëse kjo mund të rishikohet pasi të jetë në fuqi.

Tre zyrtarë thanë se Holanda dhe Austria abstenuan. Të dy i kishin rezistuar kufirit gjatë negociatave, nga frika se mund të prishte tregjet energjetike të Evropës dhe të rrezikonte sigurinë energjetike të Evropës.

Ministri holandez i energjisë Rob Jetten tha: “Pavarësisht progresit të dy javëve të fundit, mekanizmi i korrigjimit të tregut mbetet potencialisht i pasigurt.”

“Unë mbetem i shqetësuar për ndërprerjet e mëdha në tregun evropian të energjisë, për implikimet financiare dhe, mbi të gjitha, jam i shqetësuar për sigurinë evropiane të furnizimit”, shtoi ai.

Propozimi i BE-së ka tërhequr gjithashtu kundërshtimin e disa pjesëmarrësve të tregut, të cilët kanë thënë se mund të shkaktojë paqëndrueshmëri financiare.

Bursa Intercontinental, e cila pret tregtimin TTF në bursën e saj të Amsterdamit, javën e kaluar tha se mund të zhvendoste tregtimin e TTF jashtë BE-së nëse blloku kufizon çmimet.

Çmimi i gazit TTF në janar, pikë referimi evropian, ra gati 9% në 107.25 euro/MWh deri në orën 1640 GMT. Kontrata arriti një rekord prej 343 euro këtë shtator.

Marrëveshja pason muaj debati mbi idenë dhe dy takime të mëparshme urgjente që nuk arritën një marrëveshje midis vendeve që nuk ranë dakord nëse një kufi çmimi do të ndihmonte ose pengonte përpjekjet e Evropës për të frenuar krizën energjetike.

Afërsisht 15 vende, duke përfshirë Belgjikën, Greqinë dhe Poloninë, kishin kërkuar një kufi nën 200 euro/MWh – shumë më i ulët se kufiri prej 275 euro/MWh i propozuar fillimisht nga Komisioni Evropian muajin e kaluar.

Kryeministri i Polonisë tha se kufiri i çmimit do t’i jepte fund aftësisë së Rusisë dhe Gazpromit për të shtrembëruar tregun.

“Në takimet e fundit në Bruksel, koalicioni ynë i shumicës arriti të thyejë rezistencën – kryesisht nga Gjermania”, shkroi Mateusz Morawiecki në Twitter. “Kjo do të thotë fundi i manipulimit të tregut nga Rusia dhe kompania e saj Gazprom.”