Forcat e Armatosura të Gjermanisë pasi njoftuan për zgjerimin e kapaciteteve operacionale në kuadër të Forcës së NATO-s (KFOR), konsideruan se ekziston potenciali i përshkallëzimit të konfliktit në pjesën veriore të territorit kosovar që banohet kryesisht nga serbë.

“Për Gjermaninë, siguria dhe stabiliteti në Ballkan janë një shtyllë e rëndësishme e stabilitetit në të gjithë Evropën. Kosova tashmë është zhvilluar pozitivisht në aspektin politik, por ka ende potencial për konflikt në veri të vendit” – thuhej njoftimin e ushtrisë gjermane.

Duke theksuar se mbi 200 ushtarë gjermanë janë dislokuar në Kosovë për të forcuar sigurinë dhe rendin publik pas thirrjes së NATO-s, në komunikatën e Bundeswehr nënvizohet ndër të tjera se Gjermania do të mbështesë edhe zhvillimin e mëtejshëm të Forcës së Sigurisë së Kosovës.

NATO shtoi numrin e ushtarëve për shkak të situatës së paqendrueshme. Rreth 1 mijë ushtarë të forcave aleate në kaudër të KFOR-it zbarkuan në vend për shkak të situatës së brishtë të sigurisë, posaçërisht pas zhvillimeve të fundit në pjesën veriore të Kosovës të banuar me shumicë serbe.

Tensionet në veri të Kosovës nisën më 26 maj 2023, kur kryetarët e rinj shqiptarë të katër komunave veriore – Mitrovicë e Veriut, Zveçan, Leposaviq dhe Zubin Potok – nën asistimin e Policisë së Kosovës, hynë në ndërtesat komunale mes kundërshtimit të serbëve lokalë që pastaj shpërtheu në dhunë duke lënduar rëndë mbi 100 pjesëtarë të misionit paqeruajtës të KFOR-it.

Vendimi i Këshillit të Ministrave i Bashkimit Evropian për ta kushtëzuar procesin integrues të Serbisë me normalizimin e raporteve me Kosovën, përkatësisht zbatimin e obligimeve që ka marrë nga Marrëveshja Bazë, nga njohësit e marrëdhënieve ndërkombëtare nuk po shihet si diçka që mund ta shtyjë Beogradin në zbatimin e detyrimeve, dhe po konsiderojnë se një gjë e tillë varet edhe nga faktorë të tjerë.

Të hënën, Këshilli i Ministrave i BE-së, në tekstin e ri të kornizës negociuese vendosi kusht për Serbinë zbatimin e Marrëveshjes Bazë.

“Serbia zbaton plotësisht obligimet që dalin nga marrëveshja në rrugën drejt normalizimit të raporteve mes Kosovës dhe Serbisë, sipas aneksit të zbatimit të saj, siç ishin pajtuar më 18 mars të vitit 2023”, thuhet në vendim.

Një veprim i tillë nga BE-ja, sipas ish-Ministrit të Integrimeve Evropiane, Bekim Çollaku, vendimi i Këshillit të Ministrave i BE-së, për të ndryshuar kornizën negociuese për anëtarësim e Serbisë, duke e kushtëzuar pranimin e saj me normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën është vetëm vazhdimësi e praktikës së deritanishme të BE-së, derisa shton se obligime duhet që të zbatojë edhe Kosova, atë çka e ka pranuar.

“Ky ndryshim ka të bëjë me kapitullin 35 të kornizës negociuese, në të cilin zbatimi i Marrëveshjes Bazike dhe aneksit të Ohrit të pranuar nga Albin Kurtit dhe Aleksandër Vuçiç-it, bëhet kusht formal për Serbinë në procesin e negociatave të anëtarësimit në BE” – deklaroi Çollaku

Mirëpo, eksperti i marrëdhënieve ndërkombëtare nënvizon se e njëjta marrëveshje bëhet obliguese për t’u zbatuar edhe për Kosovën dhe do bëhet pjesë e obligimeve në kuadër të grupit “special për normalizim” për shkak se Kosova ende nuk e ka marrë as statusin e vendit kandidat për anëtarësim në BE dhe rrjedhimisht është shumë larg mundësisë  për të hapur negociatat për anëtarësim.

“Pra, ky vendim nuk është asgjë e re në qasjen e BE-së për zbatimin e të gjitha marrëveshjeve që arrihen ndërmjet dy palëve në kuadër të procesit të normalizimit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë të ndërmjetësuar nga BE-ja”.

Për më tepër, siç potencoi ai, duke e ditur se anëtarësimi eventual i Serbisë nuk është se mund të ndodhë brenda një periudhe relativisht të shpejtë, “atëherë nuk mund të pritet që kjo të ndikojë fare në përshpejtimin e dinamikës së zbatimit të obligimeve që dalin nga marrëveshja dhe aneksi”.

Ne lidhje me kete, Afrim Kasolli, studiues i filozofisë dhe analist politik, rikujtoi faktin që palët, në këtë rast Kosova dhe Serbia, ishin dakorduar për Marrëveshjen e Bazike të Brukselit dhe aneksin e zbatimit në Ohër, ato ishin pajtuar edhe që  Marrëveshja dhe zbatimi i saj përmes Aneksit të bëhen pjesë integrale e rrugëve të tyre përkatëse drejt BE-së, derisa përmend edhe mosnënshkrimin e marraëvshjes, ndonëse e kishin pranuar.

“Por kjo nuk e ka penguar BE-në as SHBA-në që ta konsideronte këtë marrëveshje si obligim ligjor ndërkombëtar për të dy vendet. Dhe në rasatin e Serbisë kjo ishte menduar pikërisht nëpërmjet ndryshimit të kornizës negociuese, përkatësisht kapitullit 35, në të cilin zbatimi i Marrëveshjes për rrugën drejt normalizimit të marrëdhënieve me Kosovën do të bëhet edhe kusht formal për Serbinë në procesin e negociatave të anëtarësimit në Union” – theksoi Kasolli.

Duke pasur parasysh bojkotin e vazhdueshëm që Serbia i ka bërë zbatimit të Marrëveshjes Bazë, sipas Kasollit, në këtë drejtim është edhe vendimi i BE-së për ta kushtëzuar në procesin integrues.

Por, se sa do të arrijë blloku evropian që ta detyrojë Serbinë përmes këtij vendimi t’i normalizojë marrëdhëniet me Kosovën, varet edhe nga faktorë të tjerë, “në radhë të parë sa do të tregohet unike vet BE-ja”.

“Sepse pikërisht mungesa e konsensusit të brendshëm ndërmjet shteteve anëtare te Unionit ka qenë në vazhdimisht burim i dobësisë së politikës jashtme të Brukselit” – deklaroi analisti I njohur.

Nëse ndodh një ndryshim i tillë, atëherë Kasolli thekson se ka implikime edhe për Kosovën.

“Sepse edhe nëse Kosova nuk i zbaton obligimet e saj sikur se ai për themelimin e Asociacionit do të ketë pasoja. Dhe po ashtu ajo nuk mund të mbrohet tani e tutje se mungesa e nënshkrimeve nuk e obligon atë të veprojë në pajtim me detyrimet që i ka marrë”, vlerëson Kasolli, duke shtuar se me këtë vendim, BE transmeton mesazhin se Marrëveshja Bazike për të cilën janë pajtuar dy vendet “është obligim që e kanë karshi Brukselit dhe jo vetëm ndaj njëra-tjetrës”.

Presidentit të Serbisë ende nuk i ka dalë zemërimi për atë që e konsideron një kurth të fuqive të mëdha dhe Kosovës në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara.

Aleksandër Vuçiç ka nisur që të fantazojë, siç duket, duke thurur skenarë të pakonfirmuar për mënyrën se si 4 heroinat, të cilat e vendosën në vështirësi, të jenë futur në sallë.

“Bënë një marrëveshje me anglezët dhe amerikanët dhe hynë. Dikush që ishte i ndërgjegjshëm nuk donte t’i lejonte të hynin dhe më pas erdhi një telefonatë. Mendoni se nga mund të vinte ajo telefonatë. Pastaj Vjosa gënjeu se ishin anëtare të kabinetit pasi nuk janë të tilla”, tha Vuçiç në Nju-Jork.

Prania e 4 grave të mbijetuara nga dhuna dhe torturat e forcave serbe në Kosovë bënë që presidenti serb shpesh të ulte kokën në ulësen e tij në shenjë turpi.

Kosova dhe Serbia nuk arritën ndonjë marrëveshje për çështjen e transferimit të mjeteve financiare në valutën dinar nga Serbia në Kosovë, gjatë rundit të fundit të dialogut të zhvilluar në Bruksel. Pas takimit trepalësh, kryenegociatori i Kosovës, Besnik Bislimi, tha se Serbia kishte “qëndrime shqetësuese” sa i përket çështjes së transferimit të mjeteve financiare në valutën dinar nga Serbia në Kosovë. Ndërkaq, kryenegociatori i Serbisë, Petar Petkoviq, tha se bisedimet, që zgjatën më shumë se shtatë orë, ishin “të vështira”

Pas takimit në Bruksel, Bislimi tha për gazetarët se ndërmjetësi evropian, Mirosllav Lajçak ka dalë me një propozim të ri rreth zgjidhjes së kësaj çështjeje

Ai tha se propozimi i Lajçakut synon që të përafrojë qëndrimet e palëve sa i përket çështjes së ndihmës financiare nga Serbia për serbët në Kosovë.

“Qëndrimi i palës serbe është që të gjitha strukturat ilegale të Serbisë duhet të financohen, të vazhdojnë të financohen deri në kohën kur të krijohet Asociacioni [i komunave me shumicë serbe], sepse sipas mendimit të tyre, qëllimi i Asociacionit nuk është që të sigurojë koordinim të mirë mes komunave, por të sigurojë legjitimizmin e pranisë së institucioneve serbe në Kosovë, që do t’i bënte ato institucione gjysmëserbe, por jo institucione të serbëve në Kosovë”, tha Bislimi.

Bislimi tha se kjo ide e Serbisë nuk gjeti mirëkuptimin as të Kosovës, e as të ndërmjetësit të dialogut, Mirosllav Lajçak.

Kosova dhe Serbia kanë arritur dy marrëveshje për Asociacionin – më 2013 dhe 2015 – por, Prishtina ende nuk ka ndërmarrë hapa drejt themelimit të tij. Por, Qeveria e Kosovës është shprehur kundër një asociacioni njëetnik.

“Sot për herë të parë, ne kemi parë haptazi, të dokumentuar nga Serbia, se si ata e shohin procesin e krijimit të Asociacionit. Përderisa për bashkësinë ndërkombëtare dhe Kosovën, Asociacioni është nënkuptuar si një mekanizëm që ndihmon komunat me shumicë serbe të koordinojnë ushtrimin e disa veprimeve të tyre, Serbia sot tregoi se e sheh si mekanizëm për legjitimimin e prezencës së strukturave ilegale të Serbisë në Kosovë”, tha Bislimi.

Bislimi tha se sa i përket idesë së krijimit të një entiteti të ri biznesor në veriun e Kosovës, të banuar me shumicë serbe, në mënyrë që ndihma financiare të shkojë te përfituesit, përmes konvertimit të Postës serbe, Serbia ka parë këtë ide si “ një lloj privatizim të postës” nga Kosova.

“Sigurisht, të gjitha këto propozime ishin shumë destruktive, prandaj Lajçak do të dalë me një propozim të ri dhe ne do të duhet të japim mendimet tona për këtë propozim në shtatë ditët e ardhshme”, tha Bislimi për gazetarët pas takimit trepalësh.

Ndërkaq, kryenegociatori i Serbisë, Petar Petkoviq, tha se rundi i ri i bisedimeve do të zhvillohet më 13 maj, duke shtuar se shpreson që të arrihet përparim “nëse është e mundur”.

“Bisedat kanë qenë të vështira dhe të tensionuara, por kanë qenë të drejtpërdrejta, gjë që është mirë. Si unë, ashtu edhe ekspertët patëm rastin të paraqesim propozimet tona për idetë e BE-së dhe për zgjidhjen e çështjes së dinarit, sepse [kryeministri i Kosovës, Albin] Kurti kërcënoi me atë vendim [ndalimin e përdorimit të dinarit] mbijetesën e popullit serb. Kjo duhet të zgjidhet urgjentisht, bëhet fjalë për ekzistencën e serbëve”, tha Petkoviq në fund të takimit.

Petkoviq akuzoi autoritetet në Prishtinë se synojnë të “dëbojnë” serbët nga Kosova.

“Bislimi disa herë tha që nuk i interesojnë serbët që duan ta lëshojnë Kosovën, por i interesojnë vetëm serbët që duan të integrohen në Kosovë”, tha Petkoviq.

Takimi mes Bislimit dhe kryenegociatorit të Serbisë, Petar Petkoviq, ishte i pesti që zhvillojnë në Bruksel për çështjen e dinarit, përdorimi i të cilit u ndalua në Kosovë në shkurt.

Për dallim nga takimet e mëparshme, i dërguari i posaçëm i Bashkimit Evropian, Mirosllav Lajçak, nuk mbajti fillimisht takime të ndara me Bislimin dhe Petkoviqin, duke u futur drejtpërdrejt në takim trepalësh me ta.

Me rregulloren e re të Bankës Qendrore të Kosovës (BQK), euroja u caktua si valuta e vetme në Kosovë për kryerjen e pagesave me para të gatshme nga 1 shkurti. Hyrja në fuqi e kësaj rregulloreje ka zemëruar Serbinë, e cila përmes buxhetit të saj shtetëror u dërgon ndihmë financiare serbëve që jetojnë në Kosovë.

Bashkësia ndërkombëtare i ka kërkuar Kosovës ta pezullojë rregulloren, në mënyrë që t’u jepet kohë qytetarëve që të përshtaten me praktikën e re.

Por, Qeveria e Kosovës ka ngulur këmbë se fjala është për një vendim të pavarur të BQK-së e jo për vendim politik.

Në takimet e deritashme në Bruksel për këtë çështje janë dhënë disa propozime për gjetjen e një zgjidhje sipas së cilës Serbia do të mund të bënte pagesa për shfrytëzuesit e ndihmës financiare në Kosovë.

Lajçak tha të martën, dy ditë para takimit të sotëm, se është duke punuar për të gjetur një zgjidhje për këtë çështje.

Në një përmbledhje të aktiviteteve të tij gjatë javës, ai theksoi se në takimet e fundit me kryenegociatorët kanë arritur ta “ngushtojnë hendekun” lidhur me këtë temë.

Megjithatë, takimi paraprak javën e kaluar në Bruksel, ku nuk pati fare takim trepalësh, përfundoi pa ndonjë rezultat.

Kryenegociatori i Kosovës, Besnik Bislimi, tha pas takimit të 18 prillit se pala serbe nuk kishte ardhur me ide se si të trajtohet propozimi fillestar i të dërguarit të BE-së.

“Ky takim mund të quhet si takim i kotë, pa rezultat, dhe ndoshta si sukses i politikës penguese të palës serbe”, tha Bislimi më 18 prill.

Ndërkohë, kryenegociatori i Serbisë, Petar Petkoviq, tha se Beogradi “bëri gjithçka për të gjetur një zgjidhje”./REL