Nga “zonja e hekurt” estoneze te portugezi i akuzuar për korrupsion, kush do të udhëheqë Evropën

Nga samiti i Brukselit i 27 dhe 28 qershorit nuk ka pasur surpriza për emërimet e tre pozitave të larta në institucionet evropiane.

Tre postet kryesore që u shfaqën ditët e mëparshme u konfirmuan dhe u siguruan nga krerët e qeverive të 27 vendeve anëtare: Ursula von der Leyen si presidente e Komisionit Evropian, António Costa në krye të Këshillit Evropian dhe Kaja Kallas si Komisionere e Lartë për Punët e Jashtme.

Për von der Leyen ky është konfirmim pas emërimit të të befasishëm pesë vjet më parë, kur ajo arriti të rrëzonte Manfred Weber të Partisë Popullore Evropiane. Për socialistin Kosta është një ringjallje, pas dorëheqjes së tij të shkaktuar nga akuzat për korrupsion në Portugali që përfshiu qeverinë e tij vitin e kaluar.

Kaja Kallas mbulon skeptrin e Punëve të Jashtme, në atë që konsiderohet periudha më delikate që nga themelimi i Komunitetit të vjetër Evropian, me kontinentin e vjetër të kapur mes luftës në Ukrainë , duke përfshirë rrezikun e “cenimit” të ushtrisë së Moskës në BE, zona e NATO-s dhe tensionet e luftës në Lindjen e Mesme, të cilat hedhin hijet e tyre katastrofike deri në kryeqytetet e BE-së.

Në rastin e von der Leyen, Giorgia Meloni abstenoi, në emër të një flirti (politik) mes të dyve, për dy të tjerët ajo votoi kundër. Krahas dallimeve politike, kryeministrja u godit nga përjashtimi i rëndë nga negociatat, pavarësisht se grupi i saj Reformist dhe Konservator mburrej me vendin e tretë për nga numri i mandateve të fituara në zgjedhjet evropiane. Një fyerje për të cilën mezi pret të hakmerret.

Ursula: vajza popullore që përpiqet të joshë majtas e djathtas

Në vitin 2019 ajo mbërriti e qetë mes emrave të mëdhenj të institucioneve evropiane, pas një karriere në Kristian Demokratët Gjermanë (CDU) në një moment krize për partinë pas lamtumirës së palëkundur të Angela Merkel. Ursula Von der Leyen (66 vjeç) mundi të shfrytëzonte në maksimum mundësinë e madhe që iu ofrua, kur çuditërisht pesë vjet më parë u preferua nga kolegu i saj i partisë Manfred Weber (kandidat zyrtar i PPE) për të udhëhequr Qeverinë evropiane të drejtuar nga popullorë, socialistë dhe liberalë. Pesë vjet ajo zbatoi politikat e Marrëveshjes së Gjelbër shumë të kontestuar dhe ishte në gjendje t’u shkelte syrin komponentëve të ndryshëm të Parlamentit Evropian, duke ditur se si të merrte votat e të Gjelbërve dhe të Majtës, herë pas here, si dhe e djathta ekstreme e ECR dhe Identiteti dhe Demokracia (migrantët).

Ajo u prek nga skandali për blerjen e vaksinave Pfizer gjatë pandemisë dhe mbajti frenat kur shpërtheu lufta në Ukrainë, duke e pozicionuar qartë Brukselin përkrah Kievit. Sondazhet kanë shpërblyer edhe një herë zgjedhjet e Partisë Popullore dhe tashmë ajo mund të mbështetet në një numër edhe më të madh deputetësh krahasuar me mandatin e kaluar. Pavarësisht se kishte flirtuar me Giorgia Meloni që në fillim, edhe këtë herë ajo zgjodhi të qeverisë së bashku me socialistët dhe demokratët dhe liberalët e Renew, dy grupet që refuzuan të përfshinin të djathtën ekstreme të udhëhequr nga Meloni, Orban dhe Le Pen. Detyra e saj do të jetë edhe një herë ndërmjetësimi midis shpirtrave të ndryshëm evropianë, duke mbledhur vota në varësi të rrethanave. Sfida e parë do të jetë që të konfirmohet nga Parlamenti Evropian gjatë seancës plenare të korrikut. Për ta arritur këtë, ndreqja e përçarjes me Melonin do të jetë një nga prioritetet.

I moderuari Antonio Costa

Socialisti Antonio Costa (63 vjeç) mbërrin në krye të Këshillit Europian, ku ulen 27 krerët e shteteve të BE-së, pasi ka mbajtur për tre mandate radhazi postin e kryeministrit të Portugalisë. Para se të drejtonte vendin e tij për gati një dekadë, ai ishte kryebashkiak i Lisbonës dhe ministër i Brendshëm, si dhe sekretar i përgjithshëm i Partisë Socialiste. Qëndrimi i tij në vendlindje u karakterizua nga disa reforma.

Menjëherë u rrit paga minimale, koha e punës javore për zyrtarët publikë u ul në 35 orë, TVSH-ja për hotelet dhe restorantet u ul nga 23 për qind në 13%, duke vepruar si një forcë shtytëse për turizmin.

Ndër sukseset e tij është aftësia për të përgjysmuar deficitin buxhetor dhe ulja e papunësisë nën 10%. Megjithatë, kjo shifër e fundit fsheh përdorimin e vendeve të punës me pagesë të pakët, ku gjysma e kontratave të reja janë me afat të caktuar dhe shpërthimi i vendeve të pasigurta, ku punët jashtë orarit në shumë raste nuk paguheshin. Në nëntor 2023, Costa dha dorëheqjen nga posti i kryeministrit.

Ajo që e goditi ishte akuza për korrupsion ndaj disa anëtarëve të qeverisë së tij. Mes emrave të raportuar pas publikimit të një përgjimi telefonik, figuronte emri “António Costa”, gjë që çoi në supozimin e përfshirjes së kryeministrit. Më vonë u zbulua se akuzat kishin të bënin me një nga ministrat e tij, i cili ishte ai i Ekonomisë. Një gabim i bujshëm , i cili i kushtoi shtrenjtë ish-kryeministrit.

Costa aktualisht është në gjyq në gjykatat më të ulëta me akuza për shpifje dhe si pjesë e të ashtuquajturit Operacioni Influencer i lidhur me akuzat për korrupsion kundër qeverisë së tij. Përveç nënshtetësisë portugeze, ai ka edhe shtetësi indiane, pasi familja e tij ka prejardhje indiane, franceze dhe portugeze. Costa konsiderohet një ndërmjetës, i vlerësuar si nga krerët e qeverive të të gjitha shtresave politike ashtu edhe nga von der Leyen, e cila ka pasur marrëdhënie jo shumë të përzemërta me Charles Michel, deri tani në krye të Këshillit Evropian. Pas trazirave në shtëpi, Kosta synon të ngrihet sërish dhe të rifitojë besueshmërinë falë këtij roli.

Kaja: zonja e hekurt kundër Rusisë

Pasi u bë kryeministre e Estonisë në vitin 2021, Kaja Kallas (47 vjeç) mori trashëgiminë e babait të saj Siim Kallas, ish-kreu i bankës qendrore të Estonisë së pavarur, përmes të cilit ajo favorizoi kalimin e vendit të ish-BRSS në kapitalizëm.

Për të fituar nominimin si Komisionere e Lartë për Punët e Jashtme të BE-së, Kaja Kallas tregoi se është një politikane dhe diplomate shumë e vendosur. Një anëtar i Partisë Liberale të Reformës Estoneze, gjatë qeverisë së tij kishte paralajmëruar tashmë liderët evropianë për një sulm të mundshëm nga Vladimir Putin kundër Ukrainës përpara shkurtit të vitit 2022. Kur spekulimet u materializuan, ai bëri presion për të forcuar mbrojtjen e jashtme të BE-së, para së gjithash për të mbrojtur vendin e vogël (vetëm 1.2 milionë banorë) nga synimet e Moskës.

Në proporcion me forcat e saj, Estonia është bërë një nga donatorët kryesorë të Ukrainës. Ajo mori nofkën “Zonja e Hekurt” nga shtypi ndërkombëtar. Që në fillim ajo argumentoi se pushtimi i Vladimir Putinit duhet të mposhtet dhe se Ukraina duhet të fitojë. Shkurt: ndalimi i kompromiseve dhe negociatave. Frika është se objektivi i Moskës është të rifitojë kufijtë e vjetër të Bashkimit Sovjetik, blloku nga i cili Estonia vendosi të largohej vite më parë. Emërimi i saj si Komisionere e Lartë e BE-së synon të ofrojë garanci për vendet në kufi me Ukrainën dhe Rusinë në lidhje me angazhimin e Brukselit (dhe NATO-s) për t’i mbrojtur ato.

Shumë kanë frikë se kjo mund të rezultojë gjithashtu në vendosjen e drejtpërdrejtë të forcave mbrojtëse të BE-së kundër ushtrisë ruse. Një ide e vlerësuar nga presidenti francez Emmanuel Macron, që po lufton me një fushatë elektorale shumë të ndërlikuar, por që Italia ka refuzuar gjithmonë ta mbështesë me vendosmëri.