Serbia nuk është e përshtatshme për planin e zgjerimit të BE-së

Redaktori i Financial Times, Tony Barber, shkruan se asnjë vend nuk është anëtarësuar në Bashkimin Evropian që prej futjes së Kroacisë në vitin 2013, por për të gjykuar rekomandimet e Komisionit Evropian, ka vërtet një vrull të ri pas projektit të ngecur të zgjerimit të Unionit.Brukseli po propozon hapjen e bisedimeve me Ukrainën, Moldavinë dhe Bosnje-Hercegovinën dhe bërjen e Gjeorgjisë një kandidate për anëtarësim. Të gjithë anëtarë te mundshëm – duke përfshirë gjashtë shtete ballkanike, por ka shumë të ngjarë jo Turqinë.

Sipas tij, mesazhi i përgjithshëm është i qartë: zgjerimi i BE-së është i dëshirueshëm, madje i nevojshëm, për shkak të rreziqeve që përballet Evropa pas pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022. Një shembull i qartë është Serbia, kandidatja më e madhe në Ballkan për nga popullsia dhe territory, e cila po bën shumë pak për të zgjidhur mosmarrëveshjet me Kosovën. Politika e saj e jashtme është jo në përputhje me Bashkimin Europian, veçanërisht për shkak të afërsisë me Rusinë.

Serbia ka bërë përparim të kufizuar në trajtimin e korrupsionit dhe krimit të organizuar. Pavarësia e medias është e dobët. Mosmarrëveshja e Kosovës është një pengesë e madhe për hyrjen e Serbisë në BE. Por jo më pak serioze është çështja nëse presidenti, Aleksandar Vuçiç, dhe partia e tij Progresive Serbe janë të sinqertë në lidhje me dëshirën për t’u bashkuar me bllokun 27-vendesh. Një lexim më realist i politikave të Serbisë sugjeron se objektivi kryesor i elitës në pushtet është thjesht të qëndrojë në pushtet. Kjo duke kufizuar opozitën politike dhe duke kontrolluar gjyqësorin, aparatin e sigurisë, sektorin publik dhe median në mënyra që sfidojnë vlerat themelore të BE-së.

Ku kanë çuar këto politika? Në korrik, SHBA njoftoi sanksione ndaj Aleksandër Vulin, ish kreut të agjencisë së sigurisë shtetërore të Serbisë dhe aleat i Vuçiçit, për përfshirje të supozuar në krimin e organizuar ndërkombëtar, operacionet narkotike, lidhjet me Rusinë dhe “promovimin e narrativave etno-nacionaliste që nxisin paqëndrueshmërinë në Serbi dhe Rajoni”.

Moska dhe Beogradi pretendojnë të drejtën dhe detyrën për të “mbrojtur” rusët dhe serbët etnikë që jetojnë jashtë shtetit amë. Në Ukrainë, kjo shërben si justifikim i Putinit për aneksimin e tokave që ai i konsideron pjesë të “botës ruse”. Për Serbinë, kjo nënkupton që jo vetëm Kosova, por Mali i Zi dhe Republika Srpska, pjesa e banuar nga serbët e Bosnjës dhe Hercegovinës, duhet të jenë pjesë e një sfere politike të Serbisë së Madhe.

Qëllime të tilla janë krejtësisht të papajtueshme me anëtarësimin në BE, por problemi nuk ndalet me kaq. Vuçiç këtë muaj shpërndau parlamentin dhe shpalli zgjedhje të parakohshme, me qëllim zgjatjen e qeverisjes së partisë së tij. Por në Serbi procesi është në ngërç dhe duke humbur besueshmërinë – duke hedhur dyshime nëse këto plane do të zgjidhin problemin e kthimit demokratik dhe jostabilitetit rajonal në Ballkan.