Zelensky pjesë e takimit Putin-Trump/ CNN zbulon planin e Shtëpisë së Bardhë

Një përplasje diplomatike shpërtheu të shtunën pasi Presidenti Donald Trump njoftoi se do të takohej me homologun e tij rus, Vladimir Putin, javën e ardhshme në Alaska, ndërsa udhëheqësit evropianë nxituan të kuptonin kushtet e takimit dhe të siguroheshin që Ukraina nuk po lihej jashtë diskutimeve rreth të ardhmes së saj.

Të shtunën në fshatrat angleze, zyrtarët evropianë ia paraqitën çështjen e tyre zëvendëspresidentit JD Vance në një takim të organizuar me nxitim. Udhëheqësit e disa vendeve evropiane thanë më pas se, ndërsa mbështesnin përpjekjet diplomatike të Trump, çdo bisedime paqeje duhet të paraprihet nga një armëpushim dhe vetë Ukraina duhet të përfshihet në mënyrë aktive.

Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky nuk u cilësua si pjesëmarrës në samitin e Alaskës, që do të zhvillohet të premten midis Trump dhe Putin. Megjithatë, Shtëpia e Bardhë nuk e ka përjashtuar plotësisht përfshirjen e Zelensky në disa takime, thanë për CNN dy burime të njohura me çështjen. Një zyrtar i Shtëpisë së Bardhë theksoi se çdo gjë që përfshin Zelensky ka të ngjarë të ndodhë pas takimit Trump-Putin.

Detajet e samitit janë ende në ndryshim e sipër. Një vendndodhje e saktë nuk është njoftuar ende. Një zyrtar i Shtëpisë së Bardhë tha se Trump mbeti “i hapur për një samit trepalësh me të dy udhëheqësit”, por se “Shtëpia e Bardhë po planifikon takimin dypalësh të kërkuar nga Presidenti Putin”. Që kur Trump zbuloi planet për t’u takuar me Putinin në një postim në mediat sociale të premten, ka pasur një përpjekje intensive diplomatike prapa skenave për të bindur aleatët e SHBA-së të mbështesin këtë plan.

Njoftimi i Trump nuk tha nëse ose kur Zelensky do të përfshihej në proces. Ndërkohë, Zelensky dhe udhëheqësit evropianë kanë theksuar se Ukraina duhet të jetë pjesë e çdo diskutimi për përfundimin e luftës. Në takimin e së shtunës të organizuar nga Vance në rezidencën madhështore të sekretarit të jashtëm britanik, zyrtarët evropianë paraqitën kushtet e tyre dhe kërkuan më shumë informacion nga zyrtarët amerikanë në lidhje me planin që Putin i paraqiti të mërkurën të dërguarit të SHBA-së, Steve Witkoff.

Ata theksuan një numër pikash, thanë zyrtarët perëndimorë: se Ukraina duhet të përfshihet në bisedime, se një armëpushim është në fuqi përpara se të ndërmerren hapa të tjerë dhe se nëse Ukraina bën lëshime territoriale, Rusia duhet të lëshojë edhe tokën që aktualisht ka pushtuar.

Një deklaratë më pas nga udhëheqësit e Francës, Italisë, Gjermanisë, Polonisë, Mbretërisë së Bashkuar, Bashkimit Evropian dhe Finlandës tha se grupi mirëpriti “punën e Presidentit Trump për të ndaluar vrasjet në Ukrainë, për t’i dhënë fund luftës agresioniste të Federatës Ruse dhe për të arritur paqe dhe siguri të drejtë dhe të qëndrueshme për Ukrainën”.

Volodymyr Zelensky të dielën tha se “e vlerëson dhe e mbështet plotësisht” deklaratën e përbashkët. Por, sipas zyrtarëve perëndimorë, ai përcaktoi kushtet e një plani paqeje që dukej se ndryshonte nga ai që Putini kishte paraqitur, në të cilin ai kërkon lëshime të rëndësishme territoriale.

“Ukraina ka lirinë e zgjedhjes mbi fatin e saj. Negociatat kuptimplote mund të zhvillohen vetëm në kontekstin e një armëpushimi ose reduktimit të armiqësive. Rruga drejt paqes në Ukrainë nuk mund të vendoset pa Ukrainën”, thuhej në deklaratën e përbashkët. “Ne mbetemi të përkushtuar ndaj parimit se kufijtë ndërkombëtarë nuk duhet të ndryshohen me forcë. Vija aktuale e kontaktit duhet të jetë pika fillestare e negociatave.”

Deklarata tha gjithashtu se çdo marrëveshje diplomatike për t’i dhënë fund luftës duhet të përfshijë “garanci të forta dhe të besueshme sigurie që i mundësojnë Ukrainës të mbrojë në mënyrë efektive sovranitetin dhe integritetin e saj territorial”.Kushtet përbënin një përpjekje nga udhëheqësit evropianë për të hartuar një përgjigje ndaj diplomacisë që po zhvillohej me shpejtësi, e cila u vu në lëvizje këtë javë me takimin e Witkoff në Moskë.

I pyetur nga gazetarët për detaje mbi konturet e një marrëveshjeje, Trump la të kuptohej të premten se ajo mund të përfshinte “disa shkëmbime territoresh”. Sipas kuptimit të evropianëve, Putini paraqiti një propozim që do të kërkonte që Ukraina të hiqte dorë nga i gjithë rajoni lindor i Donbasit, të cilin Rusia e pushton pjesërisht. Por konturet e sakta të planit mbetën disi të paqarta, edhe pas disa bisedave telefonike pasuese midis evropianëve dhe Sekretarit të Shtetit Marco Rubio dhe Witkoff.

Fati i dy rajoneve të tjera që kanë qenë në shënjestër të Moskës – Kherson dhe Zaporizhzhia, të cilat Rusia i pushton vetëm pjesërisht – nuk ishte i qartë. Zyrtarët thanë se as statusi i garancive të sigurisë së SHBA-së në të ardhmen. Kjo i ka bërë udhëheqësit evropianë, të cilët kanë shprehur shqetësim për mundësinë e lëshimit të territorit nga Ukraina, të nxitojnë të marrin më shumë detaje mbi atë që do të përfshijë një armëpushim.

Për të zbutur disa nga këto shqetësime, Vance thirri të shtunën takimin njëorësh me Sekretarin e Jashtëm të Mbretërisë së Bashkuar, David Lammy, dhe zyrtarë evropianë dhe ukrainasë për të paraqitur pikëpamjen e SHBA-së për negociatat, si dhe kuptimin e zyrtarëve amerikanë për qëndrimin e Rusisë. Witkoff mori pjesë në takim virtualisht.

Një zyrtar amerikan tha se është bërë “përparim i konsiderueshëm”, por është ende e paqartë nëse ka mbështetje nga evropianët apo ukrainasit përpara takimit kritik të së premtes. Pas takimit të së shtunës, Zelensky tha se besonte që SHBA-të po dëgjonin./CNN