Izraeli kundër Iranit/ Sa gjatë do të vazhdojnë të shkëmbejnë sulme?

Konflikti Izrael – Iran, siç po zhvillohet ende, edhe kur kanë kaluar 5 ditë nga nisja e operacionit “Rising Lion/ Ngritja e Luanit”. Nga njëra anë, në bilancin e frontit të luftës iraniano-izraelit, superioriteti ajror i padiskutueshëm i Forcave të Armatosura Izraelite po vihet në diskutim, ashtu siç po vihet edhe arsenali raketor i Iranit. Izraelitët, nga njëra anë, godasin sepse munden, me qëllim që të godasin instalime shumë specifike: ushtarake, energjetike, bërthamore, ndërsa iranianët, nga ana tjetër, godasin “verbërisht” sepse nuk kanë zgjidhje tjetër. Ata duan të shkaktojnë konfuzion në mbrojtjen ajrore izraelite.

Çfarë po ndodh me mbrojtjen ajrore izraelite?

Megjithatë, ndërsa hyjmë në ditën e 5-të të kësaj faze të re të konfliktit, dikush pyet veten se sa gjatë iranianët dhe izraelitët mund të vazhdojnë të shkëmbejnë zjarr kundër njëri-tjetrit me këtë ritëm. Luftimet mund të zgjasin me javë ose edhe me muaj, megjithëse alternativa e “javëve” mund të jetë më shumë e mundshme duke pasur parasysh rrethanat aktuale.

Izraelitët kanë vendosur, në thelb, tre objektiva: shkatërrimin e arsenalit bërthamor iranian, eliminimin e programit bërthamor iranian; dhe përmbysjen e mundshme e regjimit teokratik iranian, një përmbysje që mund të vijë nën peshën e efekteve që konflikti aktual do të ketë në aparatin shtetëror. Në kontekstin e pikës së tretë, izraelitët tani po shqyrtojnë madje edhe mundësinë e vrasjes së vetë udhëheqësit suprem iranian, Ajatollah Ali Khamenei. Por ky opsion deri më tani është bllokuar me veto nga vetë presidenti amerikan, Donald Trump, i cili nuk e ka dhënë miratimin e tij për këtë plan.

Kur iu kërkua të komentonte mbi këto skenare gjatë një interviste me “ABC News”, kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu argumentoi se eliminimi i 86-vjeçarit Khamenei nuk do ta përshkallëzonte më tej konfliktin, por përkundrazi do ta përfundonte. Por sërish, për ta kryer këtë operacion, u duhet dritë jeshile nga Uashingtoni. Administrata Netanyahu mund të veprojë kryesisht në mënyrë autonome, por mbetet në thelb e varur nga SHBA-ja. Nëse, për shembull, dëshiron të godasë objektet bërthamore iraniane në Fordow, që janë “të varrosura” thellë në mal, do të ketë nevojë për bombat hiper-shpërthyese të amerikanëve dhe bombarduesit strategjikë amerikanë “B-2”. Këto pajisje luftarake për momentin i ka vetëm Amerika.

Me fjalë të tjera, qëndrimi amerikan do të përcaktojë në thelb të ardhmen e konfliktit iraniano-izraelit.

Me ritmet aktuale, Irani dhe Izraeli mund të vazhdojnë të shkëmbejnë zjarr për javë të tëra, por me kalimin e kohës do të shterojnë rezervat e tyre dhe do të detyrohen që të mbyllin një proces jashtëzakonisht të kushtueshëm.

Izraeli ka qartësisht epërsinë në vijën e parë të konfliktit. Megjithatë, Irani ka provuar në të kaluarën se mund t’u bëjë ballë sulmeve jo për muaj, por edhe për vite me radhë. Lufta Iran-Irak, për shembull, zgjati pothuajse 8 vjet. Izraeli tani mund të jetë më i pajisur në armatime sesa Iraku i Sadamit dekada më parë, por nuk ndan një kufi me Iranin si Iraku, dhe për këtë arsye mundësia e operacioneve tokësore duhet të përjashtohet.

Megjithatë, të dhënat na çojnë përsëri te “faktori SHBA”, i cili pritet të jetë vendimtar në zhvillimet për sa i përket kohëzgjatjes dhe rezultatit të dyluftimeve.

Amerikanët mund të ndërhyjnë:

-diplomatikisht (duke detyruar rifillimin e bisedimeve mbi programin bërthamor të Teheranit)
-ushtarakisht (duke u dhënë izraelitëve bombat shpërthyese që u nevojiten për të goditur objektet bërthamore iraniane në Fordow)
-ushtarakisht dhe më pas diplomatikisht (“duke lejuar” sulmet izraelite që do ta dobësojnë më tej Teheranin dhe më pas “duke i ftuar” iranianët në bisedime).

Nëse më në fund japin dritën jeshile për vrasjen e Khameneit ose udhëheqësi 86-vjeçar iranian jep dorëheqjen, pyetja është se cila mund të jetë situata e trashëgimisë politike brenda Iranit.

A mund të kthehet 64-vjeçari Reza Pahlavi, djali i mërguar i Shahut të fundit, në Teheran me misionin e marrjes së frenave të politikës në vend? Një skenar i tillë vlerësohet si praktikisht shumë i vështirë duke pasur parasysh rrethanat e sotme. Nga ana tjetër, megjithatë, ekziston edhe precedenti i fundit i përmbysjes së Bashar al-Assad në Siri.

Megjithatë, të dhënat na çojnë përsëri te “faktori SHBA”, i cili pritet të jetë vendimtar në zhvillime. Çfarë do të bëjë Trump? Izraelitët do ta donin atë në anën e tyre, por sipas kushteve të tyre. Presidenti amerikan, megjithatë, duhet të marrë në konsideratë edhe kundërshtimet serioze të shprehura nga qarqet konservatore brenda SHBA-së. Elementë të njohur të MAGA-s (Make American Great Again), duke përfshirë personalitete të medias (Tucker Carlson), drejtues të lartë të administratës aktuale (J.D. Vance) dhe anëtarë të vetë familjes Trump (si djali presidencial Donald Trump Jr.), kanë bërë thirrje vazhdimisht për shkëputjen e SHBA-së nga tensionet në Lindjen e Mesme. Të paktën për një farë kohe.