Viktor Orbán , një mik i Presidentit të SHBA-së Donald Trump dhe Presidentit rus Vladimir Putin , ka shumë për t’u ankuar. Por kryeministri hungarez nuk gabon kur thekson se sapo kemi qenë dëshmitarë të momentit kur Trump kishte “ngrënë Presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen për mëngjes”. Në fund të fundit, drafti i marrëveshjes tregtare që Bashkimi Evropian ka arritur me Shtetet e Bashkuara vendos tarifa prej 15 përqind për shumicën e importeve evropiane në Amerikë, krahasuar me tarifa zero përqind për eksportet amerikane në Evropë. Pra, është e qartë se Trump fitoi, 15-0.
Kjo asimetri e madhe është shumë larg asaj që Evropa ka kërkuar: një ulje të ndërsjellë të tarifave në pothuajse zero. Për ta përkeqësuar situatën, marrëveshja kornizë përfshin gjithashtu blerje të detyruara të produkteve energjetike amerikane me vlerë 750 miliardë dollarë, investime evropiane në SHBA me vlerë 600 miliardë dollarë dhe porosi shtesë për pajisje ushtarake amerikane.
Sigurisht, BE-ja mund të argumentojë se tarifa prej 15 përqind është shumë më e ulët se 30 përqind që Trump donte të vendoste fillimisht. Për më tepër, blerjet e energjisë dhe angazhimet për investime të shkallës së lartpërmendur janë ende vetëm premtime të përgjithshme, pasi as KE-ja dhe as shtetet anëtare të BE-së nuk mund t’u diktojnë kompanive evropiane se çfarë të blejnë ose ku të investojnë. Evropianët gjithashtu mund të gjejnë njëfarë ngushëllim në faktin se draft-marrëveshja nuk është e njëjtë me kontratën e nënshkruar. Shumë detaje ende duhen përpunuar, dhe Trump nuk do të jetë shumë i interesuar për këtë.
Marrëveshja që BE-ja dhe SHBA-ja arritën përfundimisht është një katastrofë për Evropën, pasi konfirmon se motivi kryesor që e shtyn atë është frika e të mbeturit pa mburojën amerikane të sigurisë në kontekstin aktual gjeopolitik të rrezikshëm.
Megjithatë, nga këndvështrimi i tij, ky rezultat përfaqëson një rezultat të jashtëzakonshëm. Evropa në asnjë kontekst nuk mund të pretendojë se ka “fituar”. Në rastin më të mirë, ajo ka arritur të kufizojë dëmin. Von der Leyen mbërriti në Skoci ( ku u takua me Trump, red. ) e dobët dhe nervoze; ajo u kthye edhe më e dobët, por më e relaksuar.
BE-ja mund të kishte vepruar ndryshe, sepse nuk është as xhuxh ekonomik dhe as politik. Është një nga fuqitë kryesore tregtare në botë, partneri më i madh tregtar i Amerikës dhe furnizuesi i saj kryesor. Rreth 20 përqind e importeve amerikane vijnë nga Evropa, që është afërsisht i njëjti vëllim me ato që vijnë nga Kina. Dhe këto flukse tregtare ndikojnë në të gjitha fushat e aktivitetit ekonomik në Shtetet e Bashkuara. Ndryshe nga ajo që mbështetësit e gëzuar të Trump mund t’ju bëjnë të besoni, importet amerikane nga Evropa nuk kufizohen vetëm në mallrat luksoze dhe verën. Prodhimi industrial amerikan, për shembull, është shumë më i varur nga prodhimi evropian sesa anasjelltas.
Evropa mund të kishte luajtur shumë letra dhe të kishte forcuar më tej pozicionin e saj në koordinim me dy anëtarët e tjerë të Grupit të Shtatë që përballeshin me ngacmimin amerikan: Japoninë dhe Kanadanë. Dhe as ky nuk ishte fundi i opsioneve në dispozicion të BE-së. Një tjetër aset serioz është Instrumenti i saj Kundër-Shtrëngimit, i projektuar për situata në të cilat “një vend i tretë përpiqet të ushtrojë presion mbi BE-në ose anëtarët e saj duke marrë masa që do të ndikonin në tregti dhe investime”. Dhe kjo është pikërisht ajo që po ndodh tani.
Por von der Leyen injoroi që në fillim këshillat e ekspertëve në Komision dhe refuzoi të përdorte ACI-në edhe si një mjet pengues. Nëse do ta kishte bërë këtë, SHBA-të nuk do ta kishin marrë lehtë një kërcënim të tillë, duke pasur parasysh se tashmë janë thellësisht të përfshira në një luftë tregtare të kushtueshme me Kinën. Ndryshe nga Evropa, Kina i është përgjigjur çdo përshkallëzimi të SHBA-së me një kundër-përshkallëzim, duke krijuar një situatë që edhe ministri i financave i Trump e ka përshkruar si “të paqëndrueshme”. Nën presionin e tregut, Trump tashmë është tërhequr nga qëndrimi i tij i mëparshëm, siç von der Leyen e di mirë.
Por Evropa as nuk është përpjekur të krijojë një ekuilibër pushteti në marrëdhëniet e saj me Trumpin. Nëse do të kishte treguar gatishmëri për ta përshkallëzuar më tej situatën në mënyrën që po vepron Kina, Trumpi do të kishte qenë në një pozicion shumë më të dobët. Por Evropa jo vetëm që nuk ka vepruar si Kina, por është sjellë si Japonia, një tjetër partner i rëndësishëm tregtar i Amerikës që varet nga garancitë e saj të sigurisë.
Shumica e udhëheqësve evropianë duken plotësisht të mundur nga gjendja aktuale. Kompleksitetet e botës moderne janë, mund të thuhet, tepër të vështira për ta, kështu që ata ulin kokën dhe pranojnë çdo gjë që u kërkohet.
Marrëveshja që BE-ja dhe SHBA-ja arritën përfundimisht është një katastrofë për Evropën, pasi konfirmon se motivi përfundimtar që e shtyn atë është frika e të mbeturit pa mburojën amerikane të sigurisë në kontekstin aktual gjeopolitik të rrezikshëm. Kjo nënkupton se çdo formë e aleancës së zgjeruar transatlantike, sado poshtëruese për të, është më e pranueshme për Evropën sesa pavarësia e pasigurt nga SHBA-ja.
Parë nga kjo perspektivë, do të ishte thellësisht e padrejtë t’ia atribuojmë këtë rezultat zgjedhjeve të bëra nga vetë von der Leyen. Edhe ajo ishte e kufizuar nga dy vija të kuqe: mbrojtja e interesave gjermane me çdo kusht dhe shmangia e çdo përkeqësimi në marrëdhëniet me SHBA-në. Por, sapo të biesh dakord të arrish diçka “me çdo kusht”, nuk ka asnjë poshtërim që nuk je i përgatitur ta pranosh.
Ndërkohë, shumica e udhëheqësve të tjerë evropianë duken plotësisht të mundur nga gjendja aktuale. Kompleksitetet e botës moderne, me sa duket, janë shumë të vështira për ta dhe ata përkulin kokën para çdo gjëje që u kërkohet. Ata e kanë harruar paralajmërimin e Benjamin Franklin se “ata që do të hiqnin dorë nga pak liri për pak siguri nuk e meritojnë asnjërën dhe përfundojnë pa asnjërën”.
