Për herë të parë krah Putin dhe Kim/ Xi Jinping merr vëmendjen me grupin sfidues kundër rendit botëror që udhëhiqet nga SHBA-ja

Ndërsa të shtënat e topave jehonin në Sheshin Tiananmen, edhe para se grupi i parë i trupave të kalonte me hapa të shpejtë nëpër rrugën qendrore të Pekinit, u shpalos imazhi më i qëndrueshëm i ditës.

Presidenti i Kinës, Xi Jinping, e priti Kim Jong Un të Koresë së Veriut me një shtrëngim të gjatë duarsh, më pas kaloi për të përshëndetur Vladimir Putin të Rusisë dhe më pas eci drejt vendit të tij, i shoqëruar nga dy prej udhëheqësve më të sanksionuar në botë.

Ishte një teatër i pastër politik. Dhe ishte pikërisht ky takim – dhe jo armatimi – që duket se e ka bezdisur Presidentin e SHBA-së Donald Trump. Ndërsa filloi parada, Trump dërgoi një mesazh të ashpër në Truth Social, duke i akuzuar tre udhëheqësit për komplot kundër Amerikës.

Ky mund të ketë qenë reagimi që Presidenti kinez Xi kishte shpresuar, ndërsa e mbajti Putinin në të djathtë dhe Kim-in në të majtë gjatë gjithë paradës. Momenti mund të jetë hartuar edhe për të zemëruar një president amerikan, i cili ndoshta do të preferonte të ishte në qendër të vëmendjes së botës.

Udhëheqësi kinez ka tërhequr vëmendjen dhe po e përdor atë për të treguar fuqinë dhe ndikimin e tij mbi një aleancë të udhëhequr nga lindja – një grup sfidues i vendosur të kundërshtojë një rend botëror të udhëhequr nga SHBA-ja.

Është një mesazh i fortë nga Xi, ndërsa bota tronditet nga paparashikueshmëria e presidencës së Trump. Përveç Kim dhe Putin, kishte më shumë se 20 krerë të tjerë shtetesh të huaj. Vetëm më herët këtë javë, Xi gjithashtu dukej se po rivendoste marrëdhënien e tij të trazuar me kryeministrin indian Narendra Modi. Taksa prej 50% e Trump mbi importet indiane ka shkaktuar një shkrirje midis rivalëve të hershëm.

Spektakli i së mërkurës supozohej të kishte të bënte me përkujtimin e një fitoreje 80-vjeçare ndaj Japonisë. Por në të vërtetë kishte të bënte me drejtimin që po merr Kina – drejt majës, me Xi-në që luan rolin e një lideri global. Dhe në këmbët e tij ishte një ushtri që po ndërtohet për të rivalizuar Perëndimin.

Kina mban frenat tani

Kjo ishte hera e parë që Xi, Putin dhe Kim ishin parë së bashku dhe së bashku, ata u ngjitën në majë të Portës së Paqes Qiellore me pamje nga sheshi historik për të parë paradën. Simbolika ishte e vështirë të mos vihej re. Themeluesi i Kinës komuniste, Mao Ce Dun, kishte shpallur themelimin e republikës atje në vitin 1949 – dhe 10 vjet më vonë, ishte vendi ku ai priti gjyshin e Kim dhe udhëheqësin e atëhershëm sovjetik, Nikita Hrushov, për të parë një paradë ushtarake.

Kjo ishte hera e fundit që udhëheqësit e tre vendeve ishin bashkë. Ishte kulmi i Luftës së Ftohtë, Kina ishte e izoluar nga pjesa më e madhe e botës, ashtu si edhe Koreja e Veriut, dhe Bashkimi Sovjetik ishte më i fuqishmi dhe më i pasuri midis tyre. Tani, është Kina që mban frenat në këtë marrëdhënie. E armatosur me armë bërthamore, por ende e varfër, Koreja e Veriut ka nevojë për ndihmën e Pekinit. Dhe Putinit i duhet legjitimiteti që Xi sapo i dha.

Në të kaluarën, Xi dukej se mbante distancë nga Putini dhe Kim, dhe mbante publikisht një qëndrim neutral ndaj luftës në Ukrainë. Ai nuk e dënoi atë, por mohoi se Kina po ndihmonte Rusinë. Madje dukej sikur ai ishte në anë të skenës, ndërsa Rusia dhe Koreja e Veriut u afruan më shumë kohët e fundit. Kim ka dërguar trupa për të mbështetur pushtimin e Ukrainës nga Putini në këmbim të parave dhe teknologjisë. Por tani ai duket se po qëndron pranë dy fqinjëve të tij, edhe pse ata vazhdojnë të sulmojnë Kievin.

“Sot njerëzimi përballet përsëri me zgjedhjen midis paqes ose luftës, dialogut ose përballjes, fitores për të dyja palët ose shumës zero”, u tha Xi turmave që po ndiqnin paradën, së bashku me miliona të tjerë që po ndiqnin transmetimin e paradës në televizionin shtetëror në të gjithë vendin.

“Kina është një komb i madh që nuk frikësohet kurrë nga asnjë ngacmues”, deklaroi ai.

Dhe parada ushtarake që pasoi kishte për qëllim ta tregonte këtë – ishte një shfaqje fuqie, precizioni dhe patriotizmi. Filloi me një përshëndetje me armë – 80 herë për të shënuar 80 vjetorin e fitores së Kinës ndaj Japonisë në Luftën e Dytë Botërore, duke i dhënë fund një pushtimi brutal. Tingulli u përhap në çdo cep të sheshit, ndërsa 50,000 spektatorë, disa prej tyre veteranë lufte, qëndruan në heshtje.

Kori ndoqi, çdo anëtar i vetëm dukej saktësisht i shpërndarë, ndërsa kamerat lëviznin sipër tyre. Ata kënduan në harmoni të përsosur: “Pa Partinë Komuniste, nuk ka Kinë moderne”. Çdo varg ishte i ndërprerë nga grushtet e ngritur.

Presidenti Xi përshkoi me makinë gjithë itinerarin e paradës për të inspektuar trupat e tij përpara se çdo njësi beteje të kalonte me radhë udhëheqësin e saj. Çdo sulm i përbashkët në pistë jehonte nëpër tribuna.

Tanket që gjëmonin ishin të parat në shfaqjen e armëve të reja të Kinës. Por ato dukeshin të vjetra në krahasim me ato që pasuan. Një raketë e re e aftë për të transportuar armë bërthamore që mund të lëshohet nga deti, toka dhe ajri, raketa hipersonike kundër anijeve dhe armë lazer për t’u mbrojtur nga sulmet me dronë. Kishte dronë të rinj nënujorë dhe ajrorë që mund të spiunojnë objektivat.

SHBA-të mund të kenë ende një avantazh, të përpunuar me kalimin e viteve dhe nëpërmjet përfshirjes së tyre në konflikte në të gjithë botën, por nuk ka dyshim se Kina po ndërton një ushtri për ta rivalizuar atë. Dhe shfaqja e forcës e së mërkurës ishte një deklaratë që synonte Uashingtonin dhe aleatët e tij, si dhe pjesën tjetër të botës – dhe madje edhe Putinin dhe Kim-in, të cilët e dinin rëndësinë e asaj që po shikonin.

“Ringjallja e madhe e kombit kinez është e pandalshme”, tha Xi në fjalimin e tij në një përpjekje për të forcuar krenarinë për kombin.

Perëndimi është i shqetësuar

Në një urë me pamje nga lumi Tonghui, turma njerëzish ishin mbledhur larg rrugës kryesore të paradës për të parë fluturimin ushtarak. Tridhjetëvjeçari Rong tha se e gjeti paradën duke lëvizur.

“Të vlerësojmë këtë moment është gjëja më themelore që mund të bëjmë. Ne besojmë se do ta rimarrim Tajvanin deri në vitin 2035”, deklaroi ai.

Kjo është retorika nga e cila kanë frikë shumë njerëz në ishullin vetëqeverisës të Tajvanit, të cilin Kina e beson si një provincë të shkëputur që një ditë do të bashkohet me atdheun. Xi nuk e ka përjashtuar përdorimin e forcës për të arritur këtë qëllim. Dhe armatimet që ai tregoi të mërkurën, shumica e të cilave theksonin aftësitë detare të Kinës, me siguri do t’i shqetësojnë udhëheqësit tajvanezë.

Kjo gjë shqetëson gjithashtu shumë vende perëndimore, veçanërisht në Evropë, të cilat ende po përpiqen të gjejnë mënyrën se si t’i japin fund luftës në Ukrainë. Shumë prej tyre munguan në paradë. Han Yongguang, 75 vjeç, hodhi poshtë çdo sugjerim se udhëheqësit perëndimorë e kishin shmangur paradën.

“Varet prej tyre nëse do të vijnë apo jo,” tha ai. “Ata e kanë zili zhvillimin e shpejtë të Kinës. Të them të drejtën, ata janë agresivë në zemër. Ne jemi plotësisht të përkushtuar ndaj prosperitetit të përbashkët të njerëzimit. Ne jemi të ndryshëm.”

Kjo paradë ka nxitur një valë nacionalizmi në një kohë kur Kina po përballet me sfida serioze të brendshme: një ekonomi të ngadaltë, një krizë të pasurive të paluajtshme, një popullsi në plakje, papunësi të lartë tek të rinjtë dhe qeveri vendore të zhytura në borxhe të thella.

Sado e sigurt që Kina duket në skenën botërore, Presidenti Xi duhet të gjejë një mënyrë për ta mbajtur klasën e mesme në lulëzim larg shqetësimit për të ardhmen e saj. Rritja ekonomike e Kinës dikur mendohej e pandalshme, por nuk është më kështu. Pra, kjo paradë – me gjithë retorikën rreth një armiku të vjetër, Japonisë – mund të jetë një shpërqendrim i mirëpritur.

Pas një shfaqjeje të gjatë të armëve të teknologjisë së fundit, përfshirë raketat bërthamore, parada përfundoi me mijëra pëllumba dhe tullumbace të lëshuara në qiellin mbi Pekin. Përkujtimi – këngët, marshimet, raketat, dronët, madje edhe “ujqërit robotë” – nuk kishte të bënte aq shumë me luftën e Kinës. Përkundrazi, bëhej fjalë për sa larg kishte arritur Kina – dhe si po e arrin SHBA-në dhe po e sfidon atë për supremaci./ BBC