Bota
Studimi: I nxehti vrau mbi 61.000 persona në Evropë vitin e kaluar
Mbi 61.000 persona kanë vdekur në Evropë gjatë valës së nxehtësisë vitin e kaluar, u tha në një studim të publikuar më 10 korrik, përmes së cilit u bë thirrje që të bëhet më shumë për ta mbrojtur popullatën nga valët më vdekjeprurëse të të nxehtit në vitet në vijim.
Evropa, që është kontinenti që po përjeton ngrohjen më të shpejtë, më 2022 e regjistroi verën më të nxehtë në histori, dhe përderisa shtetet u goditën nga valët e të nxehtit, thatësira i dëmtoi të mbjellat dhe pati shpërthime të zjarreve.
Agjencia e statistikave e Bashkimit Evropian, Eurostat, kishte raportuar për një numër jashtëzakonisht të lartë të vdekjeve gjatë verës, por numri i vdekjeve të lidhura drejtpërdrejtë me motin e nxehtë nuk ishte saktësuar më parë.
Një ekip hulumtuesish analizuan të dhënat e temperaturave dhe vdekjeve nga viti 2015 deri më 2022. Të dhënat e analizuara u përkisnin 823 rajoneve në 35 shtete evropiane, ku jetojnë 543 milionë banorë.
Hulumtuesit nga Instituti i Barcelonës për Shëndet Botëror dhe Instituti francez për hulumtime shëndetësore, INSERM, përdorën modelet për të parashikuar vdekjet që u atribuohen temperaturave për çdo rajon në çdo javë të verës së vitit 2022.
Ata vlerësuan se 61.672 vdekje ishin të lidhura me të nxehtin mes 30 majit dhe 4 shtatorit të vitit të kaluar, sipas një studimi të publikuar në gazetën Nature Medicine.
Sipas studimit, vetëm vala e të nxehtit në javën e 18-24 korrikut shkaktoi mbi 11.600 viktima.
“Ky është numër shumë i lartë i vdekjeve”, tha Hicham Achebak, hulumtues në INSERM dhe bashkautor i studimit.
“Ne e dinim efektin e të nxehtit në vdekshmëri që pas vitit 2003, por me këtë analizë, ne kemi parë që ende duhet të bëhet shumë punë që të mbrohet popullata”, tha ai për AFP-në.
Mbi 70.000 vdekje shtesë u regjistruan më 2003 kur ndodhi një prej valëve më të këqija të të nxehtit në historinë evropiane.
Gratë mbi 80 vjeçe, më të rrezikuarat
Vitin e kaluar Franca regjistroi një rritje të madhe të temperaturave krahasuar me temperaturat mesatare të regjistruara në vitet paraprake. Rritja e temperaturave gjatë verës së vitit 2022 në Francë ishte prej 2.43 gradë Celsius, u tha në studim.
Zvicra ishte e dyta, pasi regjistroi një rritje temperaturash prej 2.30 gradë Celsius, pasuar nga Italia me 2.28 gradë Celsius dhe Hungaria me 2.13 gradë Celsius.
Sipas studimit, Italia regjistroi numrin më të lartë të vdekjeve të lidhura me të nxehtin, përkatësisht 18.010, pasuar nga Spanja me 11.324 dhe Gjermania me 8.173.
Shumica e viktimave ishin persona mbi moshën 80-vjeçare, u tha në studim.
Sipas analizimit të të dhënave, rreth 63 për qind e atyre që vdiqën nga i nxehti ishin gra. Sa i përket grupmoshës mbi 80 vjeç, niveli i vdekshmërisë te gratë ishte më i lartë për 27 për qind krahasuar me burrat.
Hulumtimet paraprake kanë treguar se Evropa po ngrohet dyfish më shpejt sesa mesatarja globale.
Përderisa bota është ngrohur në një mesatare prej pothuajse 1.2 gradë Celsius që nga mesi i viteve 1800, vitin e kaluar Evropa ishte 2.3 gradë Celcius më e nxehtë sesa në kohërat para-industriale.
Nëse nuk bëhet diçka për t’i mbrojtur njerëzit nga rritja e temperaturave, deri në vitin 2030 Evropa do të përballet me një mesatare prej më shumë se 68.000 vdekjesh çdo verë nga i nxehti, u vlerësua në këtë studim.
Deri në vitin 2040, do të ketë një mesatare vdekjesh të lidhura me nxehtësinë prej më shumë se 94.000, dhe deri më 2050, numri i vdekjeve mund të rritet deri në 120.000, thanë hulumtuesit.
“Këto parashikime bazohen në nivelin aktual të cenueshmërisë dhe në temperaturat që pritet të mbizotërojnë në të ardhmen”, tha Achebak.
“Nëse ne ndërmarrim masa efektive, ky nivel i cenueshmërisë mund të ulet”, shtoi ai.
Raquel Nunes, eksperte për shëndet dhe klimë në Universitetin Warwick të Mbretërisë së Bashkuar, nuk ka qenë e përfshirë në këtë studim. Ajo tha se ky studim “vë në pah nevojën urgjente për veprim për t’i mbrojtur popullatat e cenueshme nga ndikimet e valëve të nxehtësisë”.
Ndërkaq, Chloe Brimicombe, studiuese e klimës në Universitetin e Grazit në Austri tha se studimi “tregon se strategjitë e parandalimit të të nxehtit duhet të rishqyrtohen, duke pasur për bazë edhe aspektin gjinor”.
Bota
Joseph analizon aksidentin me helikopter në Iran: Presidenti Raisi ka vdekur, do ta fajësojnë Izraelin
Ish-piloti i helikopterit të Ushtrisë Amerikane, Edward Joseph, ka analizuar rrëzimin e helikopterit në të cilin ndodhej presidenti i Iranit Raisi me Ministrin e Jashtëm Abdollahian, për të cilin thotë se nëse ka vdekur do të fajësohet Izraeli.
“Së pari, nëse Raisi ka vdekur, lëvizja e parë do të jetë fajësimi i Izraelit. Natyrisht, kjo do ta paraqesë menjëherë regjimin me një pyetje të madhe: ‘çfarë do të bësh për këtë?’ Një përsëritje e breshërisë së paefektshme me dron/raketë të muajit të kaluar kundër Izraelit? Përshkallëzimi i mëtejshëm? Për çfarë qëllimi?”, pyet ai.
“Së dyti, le të kujtojmë të gjithë se helikopterët rrëzohen, shpesh, dhe veçanërisht në mot të keq. Unë theksova se:
a) Helikopterët janë në thelb më kompleks për të fluturuar se aeroplanët. Aeroplani dëshiron të fluturojë; helikopteri dëshiron të rrëzohet dhe piloti duhet të mbajë forcat kundërbalancuese në ekuilibër për të mbajtur helikopterin të fluturojë.
b) Fluturimi në mot të keq është më i rrezikshëm për helikopterët sesa aeroplanët. Në mënyrë tipike, helikopterët fluturojnë në nivele të ulëta, duke i vendosur helikopterët në afërsi me pengesa: kodra, male, linja elektrike.
c) Helikopterët janë shumë më kompleks mekanikisht se aeroplanët. Një dështim mekanik – i kombinuar me motin e keq – rrit menjëherë rrezikun e një përplasjeje katastrofike.
Së treti, i pyetur nga prezantuesi, unë rendita shembuj të paqëndrueshmërisë së brendshme në Iran: Sulmi terrorist i janarit në Kerman nga ISIS (jo Izraeli, siç u raportua në mënyrë të papërgjegjshme); shkëmbimi i sulmeve me Pakistanin; trazira mes Baloch; shtypje e egër ndaj protestuesve pas vdekjes së Mahsa Amini, ndër të tjera.
Si gjithë të tjerët, unë jam në pritje të raporteve të konfirmuara për vendndodhjen dhe gjendjen e Presidentit Raisi”, ka deklaruar Joseph.
Bota
Presidenti iranian Raisi dhe ministri i Jashtëm humbin jetën pas rrëzimit të helikopterit
Presidenti iranian Ebrahim Raisi ka humbur jetën bashkë me ministrin e jashtëm, Hossein Amir-Abdollahian pas rrëzimit të helikopterit. Lajmi është konfirmuar nga Irani zyrtar, përmes një postimi në platformën X të zv.presidentit iranian.
Raisi po shkonte për në qytetin e Tabrizit, në veriperëndim të Iranit, pasi u kthye nga një zonë kufitare Iran-Azerbajxhan, ku u takua me Presidentin e Azerbajxhanit Ilham Aliyev për të përuruar një digë në kufirin midis dy vendeve. Në qytetin e Tabrizit Raisi do të përuronte një rafineri, por helikopteri është rrëzuar dyshohet për shkak të kushteve të këqija të motit. Aksidenti ndodhi rreth orës 13:30 të 19 majit.
Sipas mediave, nuk ka asnjë të mbijetuar nga personat që ishin në bord. Përpos Presidentit dhe ministrit të Jashtëm, ka ndërruar jetë edhe guvernatori i Azerbajxhanit Lindor, Melek Rahmati, imam i Tabrizit Mohammad Ali Al Hashem, piloti, një bashkë-pilot, kreu i ekipit të mbrojtjes dhe një nga rojet.
Bota
Misteri i zhdukjes së Presidentit të Iranit
Sipas televizionit shtetëror iranian, një nga helikopterët që mbante Ebrahim Raisi dhe ministrin e Jashtëm kreu një “ulje emergjente për shkak të kushteve të vështira të motit”. Është thirrur një mbledhje urgjente e Këshillit të Sigurimit
Irani, një helikopter me Presidentin Raisi u përfshi në një aksident
Mediat iraniane raportojnë se një mbledhje urgjente e Këshillit të Lartë të Sigurisë Kombëtare do të ishte thirrur në prani të liderit suprem, Ali Khamenei: një mundësi e mohuar, për momentin, nga gazeta Tehran Times. Zëdhënësi i qeverisë, Ali Bahadori Jahromi, tha se nënkryetari Mohammad Mokhber po udhëton për në Tabriz me anëtarët e tjerë të ekzekutivit. Presidenti amerikan Joe Biden është thirrur në Shtëpinë e Bardhë për një konferencë urgjente.
Vendi i aksidentit
Lajme kontradiktore
Fillimisht, agjencia iraniane Mehr (e cituar edhe nga Tass e Rusisë) tha se presidenti iranian Ebrahim Raisi nuk u lëndua dhe do të rifillonte udhëtimin e tij në tokë, por më pas e fshiu këtë përditësim. Ministri i Brendshëm vazhdon të thotë se nuk ka detaje dhe është në pritje të informacioneve të drejtpërdrejta nga shpëtimtarët, ndërsa një agjenci tjetër e regjimit, Fars, fton iranianët të luten për presidentin. Gazetat lokale, megjithatë, deri më tani kanë dhënë “rindërtime kontradiktore” të asaj që ndodhi dhe është e vështirë të gjesh konfirmim zyrtar.
Ajo që dihet deri tani
Raisi po udhëtonte në provincën iraniane të Azerbajxhanit Lindor, ku u takua me Presidentin e Azerbajxhanit Ilham Aliyev në orët e fundit për të përuruar një digë në kufirin midis dy vendeve. Aksidenti me sa duket ka ndodhur në afërsi të Jolfas, një qytet që ndodhet afër kufirit midis Iranit dhe Azerbajxhanit, rreth 600 km në veri-perëndim të kryeqytetit iranian, Teheranit.
Ministri i Brendshëm iranian, Ahmad Vahidi, tha se ekipet e shpëtimtarëve – të dyfishuar në krahasim me njëzet të vendosur fillimisht – janë në zonë dhe po përpiqen të arrijnë në pikën e saktë të aksidentit në “kushte të vështira të motit” për shkak të mjegullës. Në kërkime po përdoren edhe drone, si dhe janë dërguar edhe tetë autoambulanca. Sipas agjencisë Irna, Presidenti Raisi ishte së bashku me shtatë zyrtarë, duke përfshirë ministrin e Jashtëm Hossein Amirabdollahian dhe guvernatorin e Azerbajxhanit Lindor. Sipas rikonstruksioneve, ai po udhëtonte me një kolonë prej tre helikopterësh: njëri prej tyre ishte ai i përfshirë në “aksident”.
Kush është Raisi
Irani përdor helikopterë të shumtë, përfshirë për udhëtime zyrtare, por sanksionet ndërkombëtare e bëjnë të vështirë marrjen e pjesëve rezervë. Flota e saj ajrore ushtarake gjithashtu daton kryesisht para revolucionit islamik të vitit 1979.
Raisi, 63 vjeç, drejtoi gjyqësorin e vendit. Ai konsiderohet si një i mbrojtur i liderit suprem të Iranit Ayatollah Ali Khamenei dhe disa analistë kanë sugjeruar se ai mund të zëvendësojë liderin 85-vjeçar pas vdekjes ose dorëheqjes së tij.
Kush ishte në bord
Agjencia e lajmeve IRNA ka përmbledhur një listë të mundshme të pasagjerëve të helikopterit. Përveç presidentit Ebrahim Raisi, në bord ishin: Mohammad Ali Al Hashem, imam i Tabrizit; Hossein Amirabdollahian, Ministër i Jashtëm; Malik Rahmati, guvernator i Azerbajxhanit Lindor; piloti, një bashkë-pilot, kreu i ekipit të mbrojtjes dhe një nga rojet.
Çfarë ndodh në rast të vdekjes së presidentit
Sipas ligjit iranian, në rast të vdekjes së papritur të presidentit, roli i tij plotësohet përkohësisht nga zëvendëspresidenti i parë, i cili aktualisht është Mohammad Mokhber, me pëlqimin paraprak të liderit suprem, Ali Khamenei. Megjithatë, brenda 50 ditëve, vendi duhet të shkojë në zgjedhje për të zgjedhur një president të ri.
Bota
Përplasje fatale mes dy anijeve në lumin Danub, humbin jetën dy persona, 5 të tjerë të zhdukur
Dy persona kanë vdekur dhe pesë janë zhdukur pas një përplasjeje me varkë në lumin Danub në Hungari. Policia hungareze mori një raport të shtunën vonë në mbrëmje se një burrë ishte gjetur i gjakosur nga koka në bregun e Danubit pranë qytetit të Veroce, rreth 50 kilometra në veri të kryeqytetit, Budapest. Trupat e një burri dhe një gruaje u zbuluan më vonë aty pranë.
Disa orë pasi policia filloi kërkimin e saj, ata zbuluan një varkë të dëmtuar në ujë, të cilën e tërhoqën në breg. Ata janë ende në kërkim të pesë të rriturve – tre burra dhe dy gra – të cilët besojnë se ishin në vark
Danubi në Veroce është afërsisht 460 metra i gjerë dhe është në qendër të një zone të quajtur Kthesa e Danubit, ku lumi bën një kthesë gjithëpërfshirëse, gati 90 gradë në jug. Zona është një destinacion popullor rekreativ dhe shëtitës me varkë dhe është në një rrugë që shpesh përdoret nga anijet e lundrimit midis Budapestit dhe kryeqytetit austriak, Vjenës, rreth 230 kilometra lart lumit.
Aksidenti vdekjeprurës vjen pesë vjet pasi të paktën 27 persona u vranë në Budapest kur një anije lundrimi në lumë u përplas me një anije turistike më të vogël, duke e fundosur atë brenda disa sekondash.
Bota
U plagos me armë zjarri, kryeministri i Sllovakisë del nga terapia intensive
Jeta e kryeministrit sllovak Robert Fico nuk është më në rrezik, pas atentatit me të cilin është përballur ditë më parë, ka thënë zëvendëskryeministri i Sllovakisë, Robert Kalinak të dielën.
“Ai nuk është më në rrezik për jetë, por gjendja e tj vazhdon të jetë serioze dhe duhet të jetë në kujdes intensiv”, ka thënë Kalinak, aleati më i ngushtë politik i Ficos.
Personi i akuzuar për tentim-vrasje të kryeministrit ka dalë të shtunën para gjykatës.
I akuzuari, i identifikuar nga mediat sllovake si Juraj Cintula, 71-vjeçar, e ka qëlluar me armë Ficon, pas një takimi qeveritar të mërkurën.
Cintula ka shtënë pesë herë me armë kundër Ficos, ndërsa e ka qëlluar katër herë – përfshirë goditjen në abdomen – teksa kryeministri ka qenë në afërsi të mbështetësve të tij, pas takimit qeveritar të zhvilluar në qytezën Handlova.
Fico është dërguar në spital me helikopter dhe i është nënshtruar një operimi për pesë orë, si dhe një operimi tjetër dyorësh të premten.
Fico është në pushtet prej kur partia e tij popullsite e qendrës, Smer, i ka fituar zgjedhjet e përgjithshme në vjeshtën e vitit të kaluar./REL
-
Horoskopi10 hours ago
Do keni shume dyshime mbi partnerin tuaj sot dhe do debatoni gjate gjithë kohës me te
-
Shkrime3 hours ago
Nesër do jetë ditë e vështirë, vuloset e ardhmja e Kosovës
-
Kosova5 hours ago
OKB i vë kapakun Vuçiçit, arrihet pajtueshmëria për tekstin e rezolutës për Srebrenicën
-
Politike10 hours ago
Rama: Ditën që Albini shpalli fushatën kundër qeverisë time, hëngri makarona me mua! Por ‘vëllau i vogël’ mbetet vëlla
-
Kosova9 hours ago
Eksperti amerikan zbulon pse Kurti nuk e bëri lëshimin e madh me Asociacionin
-
Kosova5 hours ago
Kosova sakrifikohet nga Orban për të mbajtur afër Serbinë
-
Bota10 hours ago
Misteri i zhdukjes së Presidentit të Iranit
-
Politike10 hours ago
Tabaku, si rrallë herë flet për jetën private: Ja si ma vodhi zemrën bashkëshorti, shoku im më i mirë