Florian Bieber nga Qendra e Studimeve të Evropës Juglindore në Universitetin e Grazit, në një përgjigje për platformën evropiane “Euractiv”, konsideroi se ndërmjetësuesit e rinj kanë një shans për të përmirësuar dinamikën e dialogut për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi, duke qenë se procesi ka ngecur në çështje krejt teknike.

Në kohën kur viti zgjedhor i gjen shumicën e përfaqësuesve të lartë në kërkim të mundësive të reja brenda apo jashtë Bashkimit Evropian (BE), largimi i protagonistëve kryesorë që aktualisht mbanjnë barrën më të rëndë në kuadër të dialogut – Josep Borrell dhe Mirosllav Lajçak – paraqet një shans të ri për vendet anëtare që ta rimendojnë qasjen, vlerësoi Bieber.

“Përderisa ndërmjetësuesit e rinj kanë një shans për të përmirësuar dinamikën, ekzistojnë më shumë probleme strukturore, sikurse është mungesa e një perspektive të besueshme drejt anëtarësimit në BE”, theksoi Bieber, derisa shtoi se për të dalë nga ngërçi “ata kanë nevojë për një qasje të re – angazhime të qëndrueshme e transparente” në kuadër të dialogut.

Pas ciklit zgjedhor për Parlamentin Evropian (PE) në qershor, pozitat kryesore të BE-së do të shpërndahen midis grupeve kryesore politike. Emri i kryeministres estoneze, Kaja Kallas, përmendet në korridoret diplomatike si kandidate e mundshme për pozitën e Përfaqësueses së Lartë të BE-së për Politikë të Jashtme dhe Siguri, aktualisht nën udhëheqjen e Borrellit.

Gjithashtu, ende nuk ekziston ndonjë emër i pasardhësit të Lajçakut në rolin e të dërguarit të posaçëm të BE-së për dialogun midis Kosovës dhe Serbisë, ndonëse javët e fundit u përmend emri i ish-presidentit slloven, Borut Pahor, si kandidat i mundshëm për të marrë përsipër procesin e dialogut.

“Marrëdhëniet midis dy shteteve të të njëjtit komb (Kosovë dhe Shqipëri), janë larg marrëdhënieve që priten dhe duhet të jenë”. Kështu ka vlerësuar ish-ambasadori i Shqipërisë në Organizatën e Kombeve të Bashkuara  Agim Nesho dhe fajin për këtë këto marrëdhënie, ia ka lënë kryeministrit shqiptar Edi Rama dhe presidentit serb Aleksandar Vuçiç.

“Mendoj që përgjegjësinë kryesore për këtë situatë e kanë marrëdhëniet që ka krijuar Rama me Vuçicin si dhe përfshirja e regjimit të Tiranës me projekte të rrezikshme për Ballkanin, që janë inicuar nga nacionalistët serbë, si ndryshimi i kufijve dhe Ballkani i Hapur”- ka thënë ish diplomati.

Sipas tij, Rama ka anashkaluar Kosovën për orekse të Serbisë, por projektet e tij i ka ndalur kryeministri i Kosovës Albin Kurti.

“Politikat anti-kombëtare të Ramës, që stabiliteti ballkanik mund të vendoset duke anashkaluar Kosovën dhe duke kënaqur oreksin nacionalist të Serbisë, kanë sjellë në këtë situatë. Për të qenë i dobishëm për skenarët e mësipërm, Rama e projekton veten sikur përfaqëson gjithë hapësirat shqiptare dhe si njeriu që influencon midis shqiptarëve, gjë që është ndaluar nga personaliteti i fortë i Albin Kurtit, i cili duke qenë sovranist nuk lejon lojëra politike në kurriz të çështjes shqiptare”, është shprehur më tej Nesho.

Ai gjithashtu parashikoi se “rotacioni politik në Shqipëri mund të sjellë menjëherë përmirësim dhe zhvillim të këtyre marrëdhënieve”.

Lidhur me marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Kosovës, ka komentuar së fundmi edhe ish-ministri i Jashtëm i Kosovës dhe njëherazi nënkryetari i Kuvendit, Enver Hoxhaj. Sipas tij, marrëdhëniet mes dy shteteve aktualisht janë zero. Ai ka akuzuar kryeministrin Kurti, se e ka kthyer qeverinë e tij në një platformë që i përçan shqiptarët, duke përmendur zgjedhjet e fundit në Maqedoninë e Veriut.

Përsa i përket OpenBalkan, Hoxhaj ka thënë se ai e ka parë atë si një mundësi që shqiptarët në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut të  krijonin një kohezion ekonomik dhe shoqëror.

Kërkesa e Gjermanisë dhe Francës që draftstatuti i Asociacionit të dërgohet në Gjykatën Kushtetuese para anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës (KiE), tregoi për raportet e dobëta që aktualisht ka Kosova me shtetet aleate.

Një situatë jo të këndshme me këto shtete e tregoi edhe deklarata e kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, në konferencën e së mërkurës ku tha se “s’ka pritur që pengesat për anëtarësim në organizatën e Këshillit të Evropës (KiE), do t’u bëheshin nga shtetet demokratike”.

Megjithatë, për njohësit e çështjeve politike të cilët e kanë përcjellur punën e qeverisjes së kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, këto raporte me vendet aleate s’kanë qenë asnjëherë të mira gjatë kësaj udhëheqje.

Sipas tyre, për herë të parë janë dëgjuar deklarata nga personat që përfaqësojnë vende të tjera që s’ishin dëgjuar më herët, e për herë të parë Kosova po vazhon të jetë e sanksionuar nga Bashkimi Evropian.

Ligjëruesi i Shkencave Politike, Dritëro Arifi, për deklaratën e Kurtit në konferencë për media, tha se shpreh “frustrim” dhe “inat” ndaj aleatëve. Ai gjithashtu potencoi se politika e jashtme e Kosovës në përgjithësi për momentin s’është aspak e mirë.

“Aktualisht politikën e kryeministrit nuk po e shoh si politikë të mirë dhe të zgjuar. Ka mungesë të madhe të botëkuptimit të politikës së jashtme dhe kjo normalisht që është dëmtim i raporteve me aleatët kryesore” – deklaroi Arifi, I cili eshte shprehur se kushtezimi I Kosoves me asociacionin duhej te mos kishte ndodhur.

“Qeveria do të duhej të punonte intensivisht dhe jo të dale dhe të ankohet. Sjellja e kryeministrit tregon se ai e ka drejtimin e humbur në atë se çfarë po kërkon” – deklaroi Arifi

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ditë më parë ka njoftuar se ai dhe qeveria e tij nuk e pranojnë kushtin e tri shteteve më të fuqishme të BE-së, Francës, Gjermanisë dhe Italisë që në këmbim të pranimit në Këshillin e Evropës të formohet Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe në Kosovë.

Këtë vendim të kryeministrit e konsideron si të pritur dhe shumë të drejtë njohësi i marrëdhënieve Ndërkombëtare, Dr. Enver Bytyçi.

Në një prononcim ai ka thënë se këto tri këto shtete e kanë njohur Republikën e Kosovës shtet të pavarur e sovran dhe tani vendosin kushte në favor të zhbërjes së këtij shteti.

“Ose duhet të thonë se “Gabuam që e njohëm Kosovën”, ose duhet e duhej ta votonin Kosovën në Këshillin e Evropës. Rrugë të mesme nuk ka as për SHBA-të, të cilat qëndrojnë në të njëjtën linjë me këto tri shtete evropianë. Asociacioni nuk mund të ishte dhe nuk mund të jetë kusht për shumë arsye. Por kryesorja lidhet me faktin se këto vende, që sponsorizuan Marrëveshjen e Brukselit dhe ankesin e Ohrit, kanë heq dorë nga dokumentet, të cilat vetë i kanë hartuar dhe që Kosova i ka pranuar. Bazuar në këto marrëveshje nuk mund të nxirret një detyrim i njërës palë nga teksti i marrëveshjes e të imponohet për zbatim. Kjo është shkelje e aneksit të Ohrit të pranuar nga palët dh nga vetë këto vende. Tani duan të kundërtën”, ka deklaruar Bytyçi

Sipas profesorit, refuzimi i kushtit për pranim në KiE nga ana e Kurtit është i arsyeshëm, sepse nuk mund të pranosh të jesh pjesë e një organizate ndërkombëtare si Këshilli i Evropës në këmbim të shuarjes së shtetit.

“Asociacioni, siç e kanë projektuar Escobar, Lajçak, Borrell e të tjerë anti-kosovarë e pro-serbë, është minë me sahat në trupin e shtetësisë së Kosovës.

Atë asociacion mund ta krijojnë vetë komunat me shumicë serbe bazuar në ligjin dhe kushtetutën e Kosovës, pa patur nevojë për ndonjë vendim të qeverisë apo të kryeministrit Kurti. Këtë e dinë francezët, gjermanët, italianët, amerikanët. Dhe derisa e dinë dhe këmbëngulin, atëherë ata kanë për qëllim ose kthimin e Kosovës nën sundimin serb, ose ndarjen e Kosovës. Në të dy rastet shteti i Kosovës zhbëhet. Pra, në këmbim të zhbërjes së shtetit nuk mund të pranohet anëtarësimi në KiE! Madje as në OKB” – ka theksuar profesori i njohur.

Kryetari i Forumit Civil Demokratik në Serbi, Zoran Vuletiç, në një intervistë për gazetën platformën “The Geopost”, duke folur lidhur me deklaratën e avokatit serb, Sead Spahoviç se Serbia nuk ka ushtri dhe nuk është e gatshme të futet në Kosovë, deklaroi se politikanët në Serbi e kanë të qartë se shteti serb “nuk ka ushtri që do të luftonte për Kosovën” dhe arsye shtesë është “fakti i përhershëm” që “Serbia i humbi të gjitha luftërat e viteve 1990”.

“Unë vetëm do të shtoja se një arsye më tepër për këtë është sepse është e qartë për të gjithë në Serbi se Serbia i humbi të gjitha luftërat e viteve 1990 dhe veçanërisht për të gjithë politikanët është njëlloj e qartë se Serbia e humbi Kosovën në luftën e vitit 1999 dhe se ky është një fakt i përhershëm” – deklaroi Vuletiç duke theksuar: –

“Në Serbi ka një dyfytyrësi politike në të dyja anët, pushtet dhe opozitë, që gënjejnë dhe manipulojnë popullin serb, në radhë të parë për t’i mbajtur peng, sikurse komunitetin serb në Kosovë, ashtu edhe qytetarët në Serbi”

Sipas tij gjithashtu, elita politike në Serbi përbëhet kryesisht nga njerëz që përjetuan disfatë politike, ekonomike, ushtarake dhe morale në vitet ’90.

Ai kritikoi edhe opozitën serbe që “nuk tha asnjë fjalë” për sulmin e vitit të kaluar në Banjskë të Zveçanit – komunë e banuar me shumicë serbe – në pjesën veriore të Kosovës, madje as pas thirrjeve të bashkësisë së organizuar ndërkombëtare që përgjegjësit për terrorizëm të dalin para drejtësisë.

Më herët, Zoran Vuletiç, në një intervistë për gazetën malazeze “Pobjeda” deklaroi se në mungesë të një grupi unik opozitar në politikën serbe që do ta pranonte realitetin në Kosovë sipas vijave të përcaktuara në vitit 2008, diplomatët perëndimorë tani janë të detyruar t’i referohen presidentit serb, Aleksandër Vuçiç, posaçërisht për zgjidhjen e çështjes së Kosovës.

Pritshmëria që Vuçiç do të kontribuojë në “normalizimin e marrëdhënieve” ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është konsideruar nga njohës të shumtë të politikave ballkanike si një ndër arsyet kryesore pse autoritetet aktuale në Serbi gëzojnë mbështetjen perëndimore. Por ka edhe një faktor tjetër që është skena politike në Serbi, ku mungon një opozitë e fortë pro-pavarësisë së Kosovës.

“Nëqoftëse do të ishte e kundërta, perëndimi do të kishte një bashkëbisedues tjetër në Serbi përveç Vuçiçit. Po pse është ai në këtë pozitë? Sepse nuk kemi një grup të vetëm parlamentar opozitar që do të pranonte planin perëndimor dhe realitetin në Kosovë dhe që do të kërkonte vendosjen e sanksioneve kundër Rusisë” – nënvizoi politikani liberal serb.

Në këtë drejtim, shumë analistë të huaj konsiderojnë që shpresat e bashkësisë perëndimore se perspektiva evropiane e Serbisë do ta shtynte Vuçiçin që ti përmbahet normave demokratike në vend dhe të frenohet në minimin që ai i bën vazhdueshëm shteteve fqinje, tashmë janë thyer. Serbia vazhdon të marshojë sipas një daulleje krejt tjetër nga pjesa tjetër e kontinentit evropian.