Orban aleati evropian i preferuar i Trump? Pse disa liderë i frikësohen…

Disa liderë evropianë mund të kenë frikë nga një rikthim i mundshëm i Donald Trump, por kryeministri hungarez Viktor Orban nuk mund të presë. Orban ka forcuar denoncimet e tij për politikat e BE-së për një sërë çështjesh, duke përfshirë migrimin dhe luftën në Ukrainë, duke e vendosur veten si aleatin e preferuar të kandidatit republikan për president në Evropë përpara zgjedhjeve amerikane.

Përpjekjet e liderit hungarez për të përfituar nga momenti u shfaqën plotësisht këtë javë, përpara një fjalimi që ai mbajti të mërkurën në Strasburg, Francë, duke paraqitur planet e tij në presidencën hungareze të Këshillit të Bashkimit Evropian.

“Ne do të hapim disa shishe shampanjë nëse Trump kthehet”, tha Orban të martën në një konferencë shtypi, teksa premtoi të “marrë Brukselin”.

Në debatin në Parlamentin Evropian të mërkurën, Orban paralajmëroi se konkurrueshmëria e BE-së mbetet pas Shteteve të Bashkuara dhe Kinës, bëri presion për kontrolle më të ashpra ndaj azilkërkuesve dhe tha se kishte ardhur në Strasburg për të bindur ligjvënësit se “Bashkimi Evropian duhet të ndryshojë”.

Që kur Hungaria mori presidencën e Këshillit të BE-së në korrik – me sloganin “Make Europen Great Again” – Orban ka mbështetur fushatën e rizgjedhjes së Trump, zemëroi liderët e BE-së duke vizituar presidentin rus Vladimir Putin në Moskë dhe u mburr për një krah të djathtë të ringjallur në të gjithë botën.

Orban “e sheh këtë kohë si një moment kyç”, sipas Daniel Hegedüs, një drejtor rajonal në institutin gjerman Marshall Fund – jo më pak sepse zgjedhjet në SHBA në nëntor mund të vendosin një president në Zyrën Ovale, i cili e ka lavdëruar Orbanin si “fantastik”.

Kryeministri hungarez po përpiqet “të shesë veten si një pëshpëritës i rëndësishëm i Trump, si një bashkëbisedues apo ndërlidhës vendimtar për presidentin e ardhshëm të SHBA-së”, tha Hegedüs.

“Ai po përpiqet të rrisë akoma ndikimin e tij ose thjesht dukshmërinë e tij në momentet e fundit [para zgjedhjeve] sepse ai e di shumë mirë se rezultati i nëntorit është gjithashtu në një farë mënyre një moment i ri për të. Ai vë bast gjithçka për Trumpin”, shtoi ai.

Gjatë fushatës, ish-presidenti amerikan ka vlerësuar Orbanin, i cili ka lidhje të forta me lëvizjen politike të Trump. “Nuk ka njeri që është më i mirë, më i zgjuar apo një udhëheqës më i mirë se Viktor Orban”, tha Trump – i cili shpesh ka përqafuar liderët autokratë botërorë.

Gjatë debatit presidencial të muajit të kaluar me kandidaten demokrate, nënpresidenten Kamala Harris, Trump përmendi mbështetjen nga Orban si shembullin kryesor se sa shumë ai respektohet nga liderët botërorë.

Orban, i cili krenohet si një ithtar i “demokracisë joliberale”, ka shfrytëzuar maksimalisht skenën e BE-së për t’u sinjalizuar kritikëve të tij, si dhe zjarrfikësve populistë të të njëjtit mendim në të dy anët e Atlantikut se e djathta është në ngjitje, referuar fitoreve nga partitë e ekstremit të djathtë në zgjedhjet e fundit evropiane.

Ai gjithashtu mund të përpiqet të fitojë pikë politike në shtëpi. “Ndodh shumë rrallë që kryeministri hungarez të ketë vërtet një ndikim në një skenë politike globale”, tha Hegedüs, “dhe ai përpiqet t’i shesë mesazhin e tij audiencës vendase, se Hungaria me të vërtetë po ia kalon peshën e saj Orbanit.”

Nëse Hungaria po luan një rol të jashtëzakonshëm në Evropë, kjo është kryesisht për shkak se Orban është bërë përçarësi kryesor i BE-së. Ndërsa kryeministrja italiane Giorgia Meloni është cilësuar si një shembull se si një lider i ekstremit të djathtë mund të funksionojë nga brenda institucionit, marka e Orbanit do të qëndrojë në rrugë, veçanërisht në mbështetjen evropiane për Ukrainën.

Tensionet mes Budapestit dhe Brukselit po ziejnë në një kohë kur marrëdhëniet e Hungarisë me Shtetet e Bashkuara janë gjithashtu në një pikë të ulët. Hungaria është në thelb prapa ngecjes së një nisme të Grupit të Shtatë për të përdorur të ardhurat nga asetet e ngrira ruse për t’i dhënë Ukrainës një hua prej 50 miliardë dollarësh. Uashingtoni kishte kërkuar garanci që nuk mund të garantoheshin në BE, sepse ato janë penguar nga Hungaria mike e Moskës.

Orban dhe BE kanë qenë në mosmarrëveshje prej vitesh, por lëvizjet e tij për të ndaluar ndihmën për Kievin janë bërë famëkeqe në Bruksel dhe ai është përplasur me zyrtarët e BE-së për politikat e refugjatëve, një plan për të lehtësuar rregullat e vizave për rusët, akuzat për keqpërdorim e fondeve të BE-së dhe kufizimet e të drejtave politike në Hungari. Udhëheqësi hungarez ka tallur aleatët e BE-së deri në atë pikë sa të kërcënojë se do të nisë me autobus emigrantët në selinë e BE-së në Bruksel.

Zyrtarët e BE-së janë përpjekur t’i mohojnë Orbanit një platformë më të gjerë, duke refuzuar të shkojë në Budapest për takime joformale në korrik, siç do të ishte zakon pasi Hungaria mori presidencën, pas udhëtimit të tij të befasishëm botëror – me ndalesa në Ukrainë dhe Rusi – që ai e quajti “mision paqeje”. Orban është shkëputur nga liderët e tjerë të BE-së dhe NATO-s duke i bërë thirrje Ukrainës që të konsiderojë të bëjë lëshime ndaj Rusisë.

Në një kundërshtim jashtëzakonisht të zjarrtë në Parlament të mërkurën, Ursula von der Leyen, kreu i degës ekzekutive të BE-së, kritikoi Orbanin për lidhjet e tij të ngushta me Putinin. Ajo artikuloi një sërë ankesash ndaj Budapestit dhe e quajti lëvizjen e tij për të lehtësuar rregullat e vizave për shtetasit rusë një “rrezik sigurie” për të gjitha vendet e BE-së.

Presidenca e rradhës gjashtëmujore e këshillit zakonisht përfshin formimin e axhendës së bllokut dhe thirrjen e mbledhjeve. Vëzhguesit e BE-së kanë thënë se natyra e punës kufizon atë që mund të bëjë Hungaria, por për disa liderë evropianë, optika ishte edhe më e keqe nga sa prisnin.

Orban udhëtoi për në Ukrainë një ditë pasi Hungaria mori presidencën në korrik. Më pas ai shkoi në Moskë, duke shkaktuar reagimin e zyrtarëve të BE-së, të cilët thanë se nuk ishin informuar për udhëtimin. Ai vijoi një udhëtim në Kinë dhe më vonë në Mar-a-Lago.

Në Strasburg këtë javë, Orban u tha gazetarëve se qasja e Evropës ndaj luftës në Ukrainë ishte “marrëzi” sepse “nuk mund të fitosh në fushën e betejës”. Ai tha se dialogu është e vetmja rrugë përpara dhe se do të ishte në interesin evropian që të ketë diskutime me Rusinë për një armëpushim.

Nëse zgjidhet, Trump do të vepronte menjëherë “për të menaxhuar një paqe” midis Ukrainës dhe Rusisë, “kështu që ne si udhëheqës evropianë nuk kemi kohë për të humbur”, shtoi Orban.

Trump ka thënë vazhdimisht se ai mund të arrijë shpejt një marrëveshje me Putinin për t’i dhënë fund luftës. Zyrtarët ukrainas kanë shprehur skepticizëm dhe shqetësim se Trump do të avokonte që Ukraina t’i bënte lëshime territoriale Rusisë në negociata – gjë që Kievi ka qenë me kundër me vendosmëri. Washington Post raportoi më parë se Trump ka thënë privatisht se mund t’i japë fund luftës duke i bërë presion Ukrainës që të heqë dorë nga disa territore.

Orban sugjeroi që vendet individuale të BE-së duhet të vendosin nëse do të vazhdojnë të ofrojnë ndihmë për Ukrainën. “Ata që mendojnë se ajo që po bëjmë ne si Bashkimi Evropian është e mirë dhe strategjikisht e drejtë, le të mbështesin ukrainasit. Ata që nuk pajtohen me këtë, si Hungaria, nuk do të përfshihenKjo u përket qeverive kombëtare,” u tha ai gazetarëve.

Ai përdori gjithashtu fjalimin e tij të mërkurën për të bërë presion për kontrolle më të rrepta kufitare ndaj njerëzve që vijnë në bllokun 27-vendesh. Ai bëri thirrje për “pika të nxehta” jashtë BE-së për të përpunuar kërkesat për azil, një ide e kontraktimit të jashtëm që ka tërhequr mbështetje në disa vende, por kritika nga grupet e të drejtave.