‘Nëse nuk do të isha olimpist, do të isha shqiptar’

•Unë kam lindur në tetor 1971 në Himarë, Shqipëri, gjatë regjimit totalitar të Enver Hoxhës. Vite të vështira. Shtypja, përjashtimi, frika dhe sërish shtypja. Vendi ishte zhytur në varfëri, fëmijët duhej të lavdëronin “Baba” Enverin, propagandë pafund, burgosje, spastrime të vazhdueshme, ndërsa kishat dhe xhamitë u rrënuan për t’u bërë magazina e stalla. Heshtja mbuloi gjithçka. Në moshën 6 vjeç u largova për të jetuar me prindërit e mi në Tiranë. Babai im, Viktori, ishte ekonomist dhe punonte si kontabilist në një kompani shtetërore, pasi të gjithë ishin në Shqipëri gjatë periudhës së Hoxhës. Nëna ime, Elefteria, punonte çdo ditë në furrën e lagjes.

• Gjyshja ime, Eleni, ishte edhe nënë edhe baba për mua. Kjo grua e imët, e palodhur dhe dinamike, ishte për shumë vite universiteti im. Çdo verë kisha mall të kthehesha në Himarë. Ajo u kujdes për mua me dashuri dhe dashuri, më dha dëshirën e saj dhe më ushqeu me fjalët e saj të mençura. Kisha një dobësi të madhe për të dhe e doja shumë. Kemi kaluar shumë momente të bukura dhe të lumtura së bashku. Ai ishte njeriu që bëri gjithçka për të ruajtur gjithçka greke tek unë. Prandaj të gjithë flisnim gjuhën greke, dëgjova histori për atdheun. Mësuam të notonim në ujërat e thella blu të Himarës përballë ishujve grekë, ndërsa gjyshja ime nxitonte të më kujtonte gjithmonë: Pirro, ne jemi grekë, mos e harro kurrë këtë. Gjyshin tim, Gjonin, fatkeqësisht nuk e kam takuar kurrë sepse e vranë italianët. Një mbrëmje dimri të vitit 1940 e gjetën trupin e tij të pajetë në fund të një pusi.

• Që nga fëmijëria ruaj shumë fort në kujtesën time një fjali të prindërve: “Mos fol”. Jetonim në një kohë kur ishim krejtësisht të shkëputur nga bota e jashtme, nuk mund të shpreheshe lehtë, ndërkohë që regjimi kërkonte vazhdimisht të zhdukte në çdo mënyrë minoritetin grek të Shqipërisë. Shumë herë, në fakt, keni pasur nevojë për leje të posaçme nga autoritetet lokale për të lëvizur dhe nga fshati. Mbaj mend një shok klase që një ditë refuzoi të recitonte një poezi për Hoxhën duke thënë: “Jo, nuk dua. Prindërit e mi nuk e duan Hoxhën, por as unë nuk e dua”. Nuk i pamë më kurrë. Nëse thoshe se nuk mund të gjesh sheqer në një dyqan ushqimesh, je automatikisht një i burgosur politik. Familjet u copëtuan, u humbën jetë për shkak të këtij regjimi joliberal, dyshimeve dhe akteve të tradhtisë. Pra, aq sa munda Mundohesha të mos flisja dhe të jetoja në hije. Isha i turpshëm, i ndrojtur, m’u desh shumë kohë për t’u dekurajuar. Sigurisht, kjo sjellje më la disa plagë psikologjike. Unë jam ende i turpshëm kur marr pjesë në ngjarje sociale, rrallë do të kërcej para njerëzve dhe nuk jam rehat kur më duhet të flas para një publiku. Ndihem i turpëruar dhe i pasigurt.

• Ngritja e peshave ishte një shpengim për mua. E nisa kur isha shtatë vjeç, krejt rastësisht. Pas shkollës sime ishte palestra e Studentit, bashkimit të studentëve të Tiranës dhe u ekspozova shumë shpejt ndaj peshëngritjes, stërvitjes, teknikave të sportistëve dhe tingujve shurdhues të hekurave. Në qytete nuk kishte shumë opsione. Bandat, goditjet me thikë dhe tregtia e drogës mbretëronin suprem. Kështu, sporti u bë një zgjatim i përditshmërisë sime dhe peshëngritja ishte rruga e shpëtimit nga shtypja mendore. U ndjeva i sigurt, kisha një qëllim dhe e shihja veten si diçka të veçantë. Që në moshën katërmbëdhjetë vjeçare ishte vendosur tek unë që shtanga dhe ngritja e peshave do të bëheshin sinonim i jetës sime.

Pirro Dhima

• Në fillim të viteve 1990, dhe në konsultim me presidentin e Federatës Helenike dhe nënkryetarin e Federatës Evropiane të Peshëngritjes, Yannis Sgouros, erdha në Greqi, duke pasur me vete në një çantë sportive disa gjëra dhe një mace. Ishte data 7 shkurt 1991. Më kujtohet ankthi dhe stresi që pata derisa pashë prozhektorët e postës së Kakavisë. Kur u krye kontrolli, roja më tha të kaloja. Që atëherë, fillova një jetë të re. Kemi kaluar kufirin së bashku me macen time të qetë dhe të duruar, duke e lënë Shqipërinë përgjithmonë pas.

• Në Athinë, megjithatë, filloi një kalvar i ri. Imazhet e para që mbaj mend, duke ardhur në Greqi, ishin mjaft të vështira. Refuzimi, nënçmimi, fyerja, tallja, poshtërimi dhe mospëlqimi. E kuptova shumë shpejt që në Shqipëri isha greku maskara dhe në Greqi shqiptari.

• Më pas filloi kampionati dhe karriera e artë sportive me katër medalje olimpike, suksese të shumta dhe triumfe botërore. Në vitin 1992 fitova vendin e tretë në Kampionatin Evropian dhe mora biletën për të marrë pjesë në Lojërat Olimpike të Barcelonës, ku mora medaljen e parë të artë. Në vitin 1993, në kampionatin europian zura vendin e tretë në peshën 83 kg dhe po atë vit, në Kampionatin Botëror të Melburnit, fitova vendin e parë në të njëjtën kategori. Në Atlanta fitova medaljen e artë olimpike më të rehatshme, më të sigurt. Në të njëjtën kohë, megjithatë, mësova se në fund të fundit asgjë në jetë nuk vjen lehtë.

• Sydney, 2000, ishte ferr dhe parajsë për mua. Fillimisht, më duhej të ndaloja së ngrëni shalqi, sepse klasa ishte 85 kg dhe u gjenda gati në 92 kg pak ditë para ndeshjeve. “Nuk jemi fare mirë Pirros”, më thoshte i irrituar Christos Iakovou. “Unë nuk e di vërtet se çfarë po bëni, por është kriminale.” Në fund të garës, të tre atletët e gjetën veten duke ngritur saktësisht të njëjtën peshë prej 390 kg. Edhe një herë, medalja e artë do të gjykohej vetëm nga pesha jonë individuale. Azanice peshonte 84 kg e 800 gram, ndërsa Huster 84 kg e 300 gram. Unë isha më e lehti nga të gjithë. Medalja ime e tretë e artë ishte tashmë një realitet.

• Në Athinë në 2004 do të ishte gara ime e fundit. Nga njëra anë ishte ceremonia e hapjes së Athinës, një nga momentet më të rëndësishme të gjithë jetës sime. Vuaja nga probleme të tmerrshme me këmbën dhe kyçin e dorës. Më në fund u përpoqa, por forcat më kishin lënë. Medalja e katërt kishte ardhur, por ajo ishte e bronztë. Por ajo që pasoi ishte momenti më i bukur sportiv i jetës sime. Në momentin e dhënies së çmimit, stadiumi ishte mbushur me britmat e tifozëve. Shikuesit në arenën e mbyllur të Nicës më duartrokitën për më shumë se dhjetë minuta. Nuk do ta harroj kurrë momentin kur tre fëmijët e mi u ngjitën në podium, të veshur me bluza me numrin “4”, domethënë, aq medalje olimpike sa kisha fituar. Nuk mund të kishte një “lamtumirë” më të mirë për karrierën e një sportisti pas kaq shumë medaljeve, çmimeve dhe lavdisë.

• Jam i sigurt se po të mos isha olimpist, do të isha shqiptar, ose, siç thoshte slogani anarkist, “Nëse Pirro Dimasi do të ishte hajdut, do të ishte shqiptar”. Unë e di se çfarë do të thotë racizëm, urrejtje racore, dhunë verbale dhe psikologjike. Që në vitet e para në Greqi, kur në autobus kapja dorezat me të dyja duart për të mos ngjallur dyshime, deri shumë vite më vonë, kur shkova në fakultet për të marrë fëmijët e mi dhe gjatë kthimit gjeta një shënim në makinën time në të cilën shkruante: “Nuk do të bëhesh kurrë grek, shqiptar, shqiptar”. Gjatë viteve që qëndrova në Amerikë mësova se çfarë do të thotë të jesh qytetar i botës dhe të bashkëjetosh pa përçarje apo zemërim ndaj fqinjit. Pa dyshim, Greqia do të jetë gjithmonë vendi im. Besoj se ti lind dhe bëhesh grek.

• Vendosa të përfshihem në politikë sepse në vitin 2012 Greqia po përballej me një nga krizat më të këqija në historinë e saj. Pra, kur propozimi erdhi nga presidenti i atëhershëm i PASOK-ut, Evangelos Venizelos, e pranova sepse e konsiderova si detyrë ta ndihmoja atdheun me çfarëdo mjeti që kisha. Hyra në Parlament me entuziazëm dhe shpirt, duke mbajtur premtimin për të qëndruar i bashkuar.

• Nuk jam penduar që u përfshiva në politikë. Unë nuk fitova, por bëra atë që më dikonte ndërgjegjja. Nuk e di nëse do ta bëja përsëri, por jam mësuar të mos them kurrë. Unë kam qenë viktimë e bullizmit dixhital shumë herë. Sidomos në periudhën e referendumit të shpallur nga SYRIZA, kam qenë në shënjestër të turmës së tastierës. Isha tmerrësisht i inatosur me shpalljen e referendumit, pasi e ndjeja se po përballeshim me njëri-tjetrin. Dhe më pas shkrova në Facebook: Refuzoj shqiptarizimin, drejt të cilit po çohet shoqëria greke...

Sigurisht, më vonë SYRIZA më pa si armik, në një pikë që nuk e kam ndjerë kurrë më parë. Për shembull, shkurtuan buxhetin e federatës që në thelb më detyroi të largohesha nga Greqia, pasi klima ishte veçanërisht toksike. Kjo ishte edhe arsyeja që në vitin 2019 zgjodha të votoja Demokracinë e Re dhe Kyriakos Mitsotakis.

• Humbja e njerëzve të dashur më ka lënë gjurmë të pashlyeshme. Në vitin 2017 humba babain nga një atak në zemër, ndërsa vitin e kaluar u nda nga jeta edhe nëna ime. Personaliteti i fortë, këmbëngulës dhe tepër kokëfortë. Vdekja e babait tim e kishte ndikuar ndjeshëm, pasi ata bënin gjithçka bashkë. I kisha thënë shumë herë të vinte të rrinte me ne në Athinë, por ajo gjithmonë thoshte: Nuk po largohem nga fshati. Ngaqë kishte probleme me bradikardinë, unë dhe vëllai im Odiseu i dërgonim ilaçet që i duheshin, por ajo as qeset nuk i hapte. Një ditë, në fund të shtatorit 2021, folëm në telefon dhe ai tha: Mos më telefononi pasdite. Të nesërmen e telefonova vazhdimisht dhe ajo nuk u përgjigj. Isha i shqetësuar. Më në fund, ajo u gjet e vdekur në kopshtin që i pëlqente aq shumë të kujdesej.

• Megjithatë, lamtumira ime më e vështirë personale ishte ajo e gruas sime Anastasia. Një plagë e pakapërcyeshme dhe një boshllëk që nuk mund të mbushet. E takova si Anastasia Sdougou pak para Olimpiadës së Barcelonës. Në atë kohë punonte në gazetën “Thessaloniki” dhe në reportazhin sportiv të ERT3. Në vitin 1994 bëmë një martesë civile dhe së bashku patëm katër fëmijë, Eleni, Viktoras, Maria dhe Nikola. Gjithçka ndryshoi kur në mbrëmjen e 29 dhjetorit 2014.

Pirro Dhima

• Në fillim të janarit 2015, diagnoza e mjekëve na goditi si rrufe. Glioblastoma multiforme. Kanceri më agresiv i trurit. Kemi ardhur në shtëpi nga spitali të dëshpëruar. Për disa minuta të dy mbetëm pa fjalë. Ne zgjodhëm të mos u tregonim fëmijëve. “Pirro do të vdes”, më tha Anastasia duke qarë. Ajo po përpiqej. Ajo po luftonte. Ajo luftoi në çdo mënyrë. Trajtimet farmaceutike, rrezatimi, kimioterapia. Ajo po merrte “pilulën e gëzimit”, siç i quante ai ilaçet kundër depresionit. Mendonim vazhdimisht për fëmijët tanë, të cilët ditë pas dite shikonin nënën e tyre të shkrihej dhe shpërfytyrohej. Për tre vjet e pesë muaj, Anastasia ia doli. Bëmë sa më shumë udhëtime. Në fund, ajo i mbijetoi parashikimin origjinal të mjekëve. Më 14 qershor 2018, pas një beteje të vështirë me kancerin, ajo dha frymën e fundit. Mungesa nuk është e zakonshme. Koha mund t’i shërojë të gjitha plagët, por sado vite të kalojnë nuk do ta harroj kurrë.

• Gabimi më i madh i jetës sime ishte pirja e katër paketave cigare në ditë. Ishte shndërruar në varësi, familja ime reagonte vazhdimisht dhe në një moment pas presionit të fëmijëve i thashë: Nesër do ta lë. Më kujtohet, një natë më parë kisha pirë aq shumë duhan sa nikotina po më dilte nga sytë. Nuk kam pirë më kurrë duhan. Katër fëmijët e mi janë për mua medaljet më të rëndësishme të jetës sime. Nuk kam më frikë nga vdekja, përderisa largohem në këmbë dhe jo i zhytur në pafuqi dhe sëmundje. Fatmirësisht jam me fat sepse kam përjetuar gjithçka. Dhe mësova se jeta është shumë e shkurtër për t’i lënë hapësirë ​​toksicitetit, zilisë, keqdashjes dhe vogëlsisë.

• Do të doja që njerëzit të më kujtojnë si jam sot, të cilët ndalojnë të më përshëndesin dhe të më flasin me dashuri. Do të doja që të gjithë të më kujtonin me emrin tim: Pirros. Prandaj biografia ime e botuar nga botimet Papadopoulos titullohet: “Pyrhos, me emrin tim të parë”.

• Gjithçka në jetë e kam fituar me shpirt. Në fund të fundit, cila është jeta jonë? Një rrugë në të cilën vazhdimisht hasim pengesa, fatkeqësi dhe vështirësi. Suksese, gëzime por edhe ankthe, zhgënjime, pikëllime dhe humbje të mëdha. Le të luftojmë edhe ne vazhdimisht me gjithë forcën dhe guximin që kemi, për të qëndruar nën hekur.

*Libri “Pyrros, me emrin tim”, biografia e parë e legjendës së gjallë dhe olimpianit Piroo Dhima, që është shkruar nga gazetari Nikos Efstathiou dhe është botuar nga botimet Papadopoulos.