Dialogu mes Beogradit dhe Prishtinës së shpejti do të ketë një fytyrë tjetër, sepse të paktën dy nga figurat e rëndësishme të tij do të ndryshojnë, sipas medias serbe, pranë qeverisë, “Blic”.

Sipas saj, ndërmjetësi që drejton dialogun në emër të Bashkimit Evropian, por edhe personi i besuar nga Departamenti i Shtetit, përgjegjës për këtë çështje do të largohen nga postet aktuale.

“Miroslav Lajçak largohet nga Brukseli dhe Gabriel Escobar po kalon në një pozicion të ri në Uashington dhe dilema është nëse Josep Borell si Përfaqësues i Lartë i BE-së për Politikë të Jashtme dhe Siguri do t’i zgjatet mandati”, shkruan media serbe.

E gjithë kjo çon në dyshime nëse dhe si njerëzit e rinj do ta nisin dialogun nga ngërçi dhe nëse lojtarët e rinj do të sjellin një ndryshim, dhe bashkëbiseduesit tregojnë se kushdo që të vijë do të ketë detyra të qarta që e presin në tavolinë.

Sreçko Gjukiç, një ish-diplomat, tha se pyetja e vërtetë është se si do të duket dialogu në të ardhmen.

“Është pozitive që ka një ndryshim te ndërmjetësuesit. Nëse negociatorët kryesorë nuk mund të ndryshohen, ndërmjetësit mund të ndryshohen. Kjo nuk do të thotë aspak se Lajçak dhe të tjerët nuk kanë pasur sukses, përkundrazi. Ata krijuan një bazë ligjore për normalizimin e marrëdhënieve. Tani duhet të plotësohet. Besoj se një ndërmjetës i ri me ide, metoda, përvojë dhe qasje të reja do të jetë në gjendje ta përfundojë punën shumë përpara përfundimit të mandatit të tij” – deklaroi ish ambasadori duke shtuar: – “Nga përvoja e zhvillimit të negociatave diplomatike, ndryshimet dhe freskimet janë të dobishme,”

Megjithatë, ka disa ndryshime të rëndësishme që priten, duke filluar me ndryshimin e postit të Escobar.

Media serbe kujton se ai nuk ishte zyrtarisht pjesë e dialogut, por paraqitej në bisedimet në Bruksel apo Beograd sa herë që kishte ngërç. Javën e kaluar u përhap lajmi se ai do kalonte në një pozicion të ri, një vit para skadimit të mandatit dhe vetëm gjysmë viti para zgjedhjeve në SHBA.

Zoran Milivojeviç, diplomat në pension, tha se “është e qartë se vlerësimi i amerikanëve është se ata duhet të luajnë pak më shumë kartën e Serbisë, veçanërisht duke marrë parasysh rezultatet e zgjedhjeve në dhjetor dhe qeverinë e re”.

Bazuar në deklarimin e fundit të Kryeministrit të Kosovës Albin Kurti se nuk do ta dërgojë propozimin europian për Asociacionin në Gjykatën Kushtetuese dhe në kërkesat e tre kryeqyteteve europiane Berlinit, Parisit e Romës që kjo të ndodhë, Kosova e ka humbur shansin të anëtarësohet në KiE. Teknikisht, Qeveria nga sot i ka edhe 6 ditë, pra deri më datën 16  maj që ta çojë dokumentin në Gjykatë, pasi një ditë më vonë mblidhet Komiteti i Ministrave. Kryediplomatët e vendeve anëtare po atë ditë mund ta fusin në agjendë votimin për anëtarësim të Kosovës. Por, shanset që palët të tërhiqen nga qëndrimet e tyre duken të vogla.

Tre krerët e vendit nënshkruan një letër që iu dërgua raportueses Dora Bakoyannis ku u zotuan për zbatim të pikës për Asociacionin si një kusht pas anëtarësimit të Kosovës në Këshill të Europës. Me këtë zotim dhe bashkë me vendimin për regjistrimin e tokës Manastirit të Deçanit, kryeministri Kurti konsideroi që ka përfunduar kushtet e kërkuara që Kosova të ketë të njëjtin sukses në votimin e Komitetit të Ministrave sikurse në Asamble. Por telefonatat që mori nga kancelari gjerman e presidenti francez ndryshuan bindjen optimiste të Kurtit. Kosova tashmë më shumë gjasë as nuk do futet në agjendën e kësaj mbledhje të ministrave të Jashtëm. Megjithatë, kjo nuk dihet me saktësi deri më 17 maj kur miratohet agjenda finale.

Zëdhënësi i Këshillit të Europës, Dusan Vojnovic, tha se deri në këtë fazë kërkesa e Kosovës për anëtarësim nuk është futur në agjendën e mbledhjes së Komitetit të Ministrave, ndërsa kishte potencuar se puna e këtij organi është konfidenciale.

Sidoqoftë, nuk dihet ende nëse kjo do të mbesë kështu meqë deri më 17 maj nuk do të jetë finale agjenda e mbledhjes së majit.

Presidenca e Lihtenshtajnit më herët kishte thënë se janë duke zhvilluar konsultime për atë se a do të futet në agjendë anëtarësimi i Kosovës gjatë ministerialit të vendeve anëtare në Strasburg.

Kancelari gjerman, Olaf Scholz dhe presidenti francez, Emmanuel Macron, në biseda të ndara telefonike i bënë të njëjtën kërkesë Kurtit që të ndërmarrë hapa konkretë dhe urgjentë drejt Asociacionit para se të mblidhen ministrat e Jashtëm. Këtij qëndrimi i dha mbështetje edhe SHBA, e cila e udhëzoi Kosovën që të dëgjojë partnerët europianë.

Përgjigjja e Kurtit erdhi disa ditë më vonë në një mbledhje të Qeverisë.

Ai fillimisht u ankua se “pas tërë këtij rrugëtimi të shoqëruar me progres të vazhdueshëm në fushën e të drejtave të njeriut, demokracisë dhe sundim të ligjit dhe vlerësime pozitive nga vetë Këshilli i Europës, në këto javët e fundit u përballëm me një kusht të ri”, për të cilin tha se  nuk ka të bëjë aspak me standardet e anëtarësimit në këtë organizatë.

Normalizimi i marrëdhënieve në mes të Kosovës e Serbisë është një kusht thelbësor në rrugën evropiane të të dyja palëve, në të kundërtën të dyja vendet rrezikojnë të humbasin shanse të rëndësishme.

Kështu u shpreh zëdhënësja e Komisionit Evropian, Ana Pisonero Hernandez.

Ajo theksoi se për të përfituar nga instrumenti i ri financiar i BE-së, Kosova dhe Serbia kanë si kusht shtesë, në krahasim me kushtet e përgjithshme që kanë vendet e tjera, normalizimin e marrëdhënieve.

Sipas vendimit të miratuar, në mënyrë që këto dy vende të përfitojnë nga Plani i Rritjes, ato duhet të angazhohen në mënyrë konstruktive “me progres të matshëm dhe rezultate të prekshme” në normalizimin e marrëdhënieve të tyre, me qëllim zbatimin e plotë të të gjitha detyrimeve që dalin nga Marrëveshja për rrugën drejt normalizimit dhe aneksi i zbatimit, si dhe të gjitha marrëveshjet e mëparshme për dialogun dhe t’i bashkohet negociatave për Marrëveshjen gjithëpërfshirëse për normalizimin e marrëdhënieve.

Ana Pisonero Hernandez deklaroi gjithashtu se Plani i Rritjes së BE-së prej 6 miliardë eurosh për gjashtë partnerët e Ballkanit Perëndimor përfaqëson një ofertë gjithëpërfshirëse të BE-së për të përmirësuar gjendjen e tyre socio-ekonomike, duke theksuar se ky plan nuk është një alternativë ndaj zgjerimit të BE-së, por një ofertë që do të plotësojë dhe përshpejtojë procesin e anëtarësimit të vendeve që kanë aspirata për BE.

Vendimi i Qeverisë së Kosovës për të refuzuar kushtëzimin e anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës duke dërguar draftin e Statutit të Bashkimit të Komunave Serbe në Gjykatën Kushtetuese të Kosovës, mund ta dëmtojë Prishtinën zyrtare, beson Aleksandër Shljuka nga Iniciativa Sociale, një organizatë joqeveritare nga Mitrovica e Kosovës.

Duke marrë parasysh faktin se përkundër angazhimeve, qeveria e Albin Kurtit nuk ka ndërmarrë asnjë hap në këtë drejtim, Franca bëri një demarsh ndaj vendeve anëtare të Këshillit të Evropës, duke kërkuar shtyrjen e vendimit për Kosovën.

Përkundër retorikës politike të Qeverisë Kurti, e cila vazhdimisht thekson faktin se Kosova i përmbushi të gjitha kushtet e nevojshme për anëtarësim në Këshillin e Evropës, Shljuka u shpreh se ajo që pritej nga Kosova ne lidhje me asociacionin, ishte një hap drejt kushtetueses, e cila do ta ndihmonte që të bëhej anëtare e Këshillit te Evropës, një organizatë shumë e rëndësishme evropiane.

“Por ekziston mundësia që Albin Kurti të ketë llogaritur se kjo levizje do të përdoret kundër tij, dhe se do të dëmtojë rejtingun e tij politik, sidomos tani para zgjedhjeve” – theksoi Aleksandër Shljuka

Ndryshe ka qëndrim ish shefja e diplomacisë kosovare, Meliza Haradinaj, e cila u shpreh se me këtë vendim Prishtina zyrtare arriti të shmangë “kurthin serb” dhe krijimin e “Republikës Dodik”

Haradinaj shtoi se duke pasur parasysh qe asociacioni synon të themelohet përmes procedurës mbikushtetuese, kjo dëshmon se ideja nuk është që ajo të jetë një OJQ e zakonshme, por OJQ mbikushtetuese”.

Ambasadori i Mbretërisë së Bashkuar në Organizatën për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE), Neil Holland, në seancën ku u diskutua raporti gjashtëmujor i Misionit të OSBE-së në Kosovë, ka theksuar se Kosova duhet të përmbush detyrimet e saj nga Marrëveshja e Brukselit/Ohrit me theks të veçantë Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe.

Diplomati britanik është shprehur i shqetësuar për mungesën e progresit në dialogun ndërmjet Kosovë dhe Serbisë, mungesë kjo e cila ka implikime negative për stabilitetin në Ballkanin Perëndimor.

“Ne inkurajojmë të dyja palët që të angazhohen në mënyrë konstruktive në dialogun e lehtësuar nga BE-ja dhe të përmbushin detyrimet e tyre përkatëse, duke përfshirë themelimin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe” – deklaroi Holland.

Mbretëria e Bashkuar, sipas tij, do të vazhdojë të inkurajojë Kosovën që të sigurojë që komunitetet joshumicë të mund të luajnë një rol të plotë dhe të barabartë në të ardhmen e vendit.

Duke folur për bojkotin e serbëve në procesin e votimit për largimin e kryetarëve shqiptar nga Veriu i Kosovës, Holland, ka vlerësuar se serbët e Kosovës duhet të jenë të lirë të ushtrojnë të drejtat e tyre demokratike dhe të integrohen më tej në shoqërinë kosovare. Ai gjithashtu i ka bërë thirrjes Serbisë që të coje perpara drejtesise ata që janë përgjegjës për sulmin terrorist në Banjskë më 24 shtator.