Connect with us

Shkrime

Gaza/ Fatkeqësia dhe rruga e ngushtë e epokës së pasluftës

Ndërsa bombardimet pushojnë dhe rrënojat shndërrohen në pluhur, Gaza po hyn në një epokë të re, skicat e së cilës janë të paqarta. Shkatërrimi është përtej çdo imagjinate, por pavarësisht gjithçkaje, mundësia e një fillimi të ri – të brishtë, të kontestuar, por ndoshta themelor – shihet qartë në rrënoja. Plani i Trump, dikur i hedhur poshtë si një relike politike, po rishfaqet si e vetmja kornizë për ndërhyrje ndërkombëtare. Ringjallja e tij ngjall dyshime, por edhe kuriozitet: a mund të bëhet projekti i kontestuar baza për rivendosjen e shpresës politike në një territor të shkatërruar nga lufta totale?

Në zemër të planit është ideja e një force ndërkombëtare sigurie për të mbikëqyrur tranzicionin në Gaza. Territori do të ishte nën administrim të përkohshëm me qëllim rindërtimin e infrastrukturës, stabilizimin e institucioneve lokale dhe ringjalljen e ekonomisë së shkatërruar. Disa diplomatë e shohin atë si një rrugëdalje nga bllokimet e pafundme, ndërsa të tjerë kanë frikë nga kthimi i modeleve koloniale, ku fuqitë e huaja vendosin pa pëlqimin e popullit. Prania e figurave si Tony Blair ose Jared Kushner nxit më tej dyshimet.

Megjithatë, poshtë këtyre rezervave fshihet një mundësi historike: për herë të parë që nga viti 1967, Gaza mund t’i shpëtojë kontrollit të drejtpërdrejtë izraelit. Një ndërkombëtarizim i tillë mund të bëhet baza për njohjen de facto të shtetësisë palestineze.

Ekzistojnë përvoja të ngjashme: misioni i UNTAES në Sllavoninë Lindore (1996-1998) tregoi se një administratë ndërkombëtare me një mandat të qartë dhe fuqi ushtarake mund të çarmatosë milicitë dhe të rivendosë rendin civil. Megjithatë, emigrimi masiv i popullsisë serbe zbuloi se sa të brishta janë dimensionet njerëzore dhe sociale të tranzicionit. UNTAES pati sukses administrativisht, por nuk solli pajtim.

Në mënyrë të ngjashme, misioni UNTAET në Timorin Lindor krijoi një shtet në vitin 2002, por la institucione të dobëta dhe një ekonomi të varur. Nga këto shembuj dalin tre mësime: nevojitet një mandat i qartë i pranuar nga partitë lokale, burime serioze dhe koordinim i aktorëve civilë dhe ushtarakë, si dhe një perspektivë e vërtetë politike e sovranitetit – pa këtë, çdo tranzicion mbetet i përkohshëm dhe i varur.

Nëse Gaza ndjek atë rrugë, ajo mund të demilitarizohet, por jo të privohet nga vetëqeverisja. Megjithatë, pa një mandat dhe kohëzgjatje të qartë, ekziston rreziku i një burokracie pa legjitimitet – një zgjatim teknik i status quo-së izraelite nën një flamur neutral.

Politikisht, udhëheqja palestineze është thellësisht e ndarë. Me veprimet e saj më 7 tetor, Hamasi e zhyti kombin në tragjedi dhe tani mund të mbijetojë vetëm nëse heq dorë nga lufta e armatosur dhe shndërrohet në një parti civile. Fatah humbi autoritetin e saj moral pasi dështoi të ndërtonte institucione dhe u tërhoq nga Gaza. Paradigma e rezistencës së armatosur është e shteruar dhe i shërben gjithnjë e më shumë luftërave të brendshme sesa çlirimit.

Suksesi i administratës ndërkombëtare do të varet nga krijimi i një hapësire të re politike: ripërtëritja e shoqërisë civile palestineze, zgjedhjet e lira dhe shfaqja e një brezi të çliruar nga interesat fraksionale. Përndryshe, rindërtimi i Gazës do të mbetet një proces humanitar, jo politik. Solidariteti global duhet të përkthehet në presion të vazhdueshëm diplomatik kundër zhvendosjes me forcë dhe aneksimit. “Deklarata e Nju Jorkut”, me të cilën 140 vende e njohin simbolikisht Palestinën, duhet të shndërrohet në mekanizma konkretë mbrojtjeje dhe njohjeje.

Plani i Trumpit nuk është as shpëtim dhe as kapitullim, por një kornizë e paqartë plot rreziqe dhe mundësi. Fati i tij varet më pak nga teksti dhe më shumë nga guximi politik i atyre që do ta zbatojnë atë. Pas kaq shumë luftërave dhe zhgënjimeve, palestinezët dhe izraelitët nuk presin më fjalime – por të drejtën për t’u ngritur përsëri.

Danas.rs

Related Topics:
Advertisement