Çfarë na kanë mësuar tragjeditë si ajo e Shkodrës

1. Ajo që thuhet ditën e parë është e paplotë. Komunikatat, lajmet dhe deklaratat e ditës së parë janë shpesh kontradiktore dhe rrallë “qëllojnë në shenjë”.

2. Nuk ka vetëm një shkak. Tragjeditë rrallë kanë një arsye të vetme. Fokusi vetëm te një shkak çon në shpjegime të thjeshtëzuara dhe të mangëta.

3. Reagimi politik dhe institucional mbetet vetëm në nivel retorike. Përgjigja nga politikanët dhe institucionet shpesh mbetet te fjalët, me deklarata ku dënohet dhuna, apo me thirrjet për ndëshkim nga drejtësia.

4. Etika, është gjëja e fundit që i shkon në mendje medias. Në ngutin për të raportuar mbi një tragjedi, sensacionalizmi merr përparësi ndaj etikës. Fotot, videot, raportimi i detajuar apo edhe spekullativ ndikon jo vetëm te familjarë e përfshirë në tragjedi.

5. Rrënjët e krizës familjare, shoqërore, institucionale dhe politike mbeten të pa analizuara.

6. Reagimi opinionit, i shpejtë por sipërfaqësor. Pas një tragjedie, shpesh ka një valë empati dhe solidariteti, por kjo valë fillestare zbehet shpejt. Vëmendjen e opinionit e marrin “skandalet e radhës”

7. Ekspertët flasin, por nuk degjohen? Në ngjarjen e Shkodrës disa ekspertë (psikologë dhe sociologe) analizuan shkaqet dhe dhanë një tablo më të gjerë të rrënjëve të tragjedisë. Fatkeqësisht, nuk i dëgjon kush deri në tragjedinë e radhës.

8. Përgjegjësia mungon—Fillimisht, bëhen thirrje për përgjegjësi dhe drejtësi. Por me kalimin e tri ditëve prozhektorët e medias kalojnë në skandalin e radhës dhe zelli për të gjetur përgjegjësit tretet si vesa mëngjesit.

9. Fatalizmi i pa shmangshëm. Kur mbetesh te konstatimi dhe te veprimet “më ka çu nona me la gojën”, nuk ka asnjë shpresë për ndryshim.

10. Në pritje të tragjedisë së radhës. Në mungesë të reflektimit dhe veprimit tragjedia e radhës është çështje kohe.

Jurisati Ylli Manjani ka ironizuar deklaratën e djeshme të kryebashkiakut të Tiranës Erion Veliaj në një prej televizioneve të tij, ku tha se ka bërë shumë për SPAK, duke e ndihmuar me dhënien e godinës së ish-Ujësjelljësit, në mënyrë që “kolegët e BKH-së, të punojnë në kushtet njerëzore”.

Në një reagim në rrjetet sociale, Manjani shkruan me ironi se Veliaj është i gatshëm t’i dhurojë edhe godinën e Bashkisë së Tiranës, SPAK-ut, vetëm që ata të mos e arrestojnë.

“Jo godinën e ujësjellësit por edhe godinën e bashkisë i jep SPAK-ut në këto momente AliBabVeliaj.

Mor po del në zyrë me qera në Vorë po qe nevoja, veç mos e arrestojnë…”, shkruan Manjani.

Ditmir Bushati bisedoi në podcastin e tij Public Square me Ian Bremmer, një shkencëtar politik mjaft i spikatur, jo vetëm në SHBA, por edhe jashtë saj. Bremmer është president themelues i kompanisë “Eurasia group”, një kompani konsulence, e cila merret me analizimin e risqeve në mbarë botën. Ian, në të njëjtën kohë, është edhe themelues e drejtues i medias digjitale “GZERO”

Bushati dhe Bremmer diskutuan mbi cështje të rëndësishme të cilat janë kryefjalë e opinionit publik ndërkombëtar, duke nisur nga beteja presidenciale Biden-Trump në SHBA, e cila do të jetë përcaktuese për disa konflikte dhe për mjedisin e ri gjeopolitik, por edhe cështje që kanë lidhje me demokracrinë, me sundimin e së drejtës, me ekonominë, me inteligjencën artificiale dhe zhvillimet e vrullshme teknologjike, me rolin e organizatave ndërkombëtare, me rolin e kompanive ndërkombëtare, dhe ndikimin që ato kanë në sjelljen njerëzore, politike, ekonomike, shtetërore dhe jo vetëm.

Biden apo Trump? Cfarë duhet të presim prej tyre?

Bushati dhe Bremmer diskutojnë mbi procesin zgjedhor të muajit nëntor në SHBA të cilat kanë rezervuar një ripërballe Biden-Trump. Bashkëbiseduesit bien dakord që këto zgjedhje kanë një ndikim të madh, si në planin e brendshëm ashtu dhe në rrafsh ndërkombëtar. Në planin e brendshëm, kjo garë do të shoqërohet me një mjedis disinformimi dhe disinformimi të perceptuar, ku amerikanët nuk pranojnë shumicën e gjërave që dëgjojnë nga pala tjetër kundërshtare në politikë. Është një betejë shumë e ashpër, ku shumica e amerikanëve gjithnjë e më shumë nuk besojnë te vlerat dhe institucionet që përfaqëson vendi i tyre.

Bushati dhe Bremmer diskutojnë mbi atë cfarë do të ndodhë në Europë dhe më tej dhe në Azi, nëse fitues i këtyre zgjedhjeve rezulton ish-Presidenti i SHBA-ve. Sipas Bremmer, do të ketë shumë më tepër mungesë stabiliteti, paqëndrueshmëri, pasiguri nga shtetet më të fuqishme të botës.

Sipas tij, katër janë frontet kryesore të tensionit gjeopolitik që do të vijnë nga zgjedhja e Trumpi-it, mbi të cilat ai do të vendoste shumë më tepër presion ndaj secilit prej tyre. Në rastin e Lindjes së Mesme, ka më shumë mundësi që rezultatet të jenë në favor të SHBA-ve. Në rastin e Europës dhe Ukrainës, ka më shumë mundësi që rezultatet të jenë kundër SHBA-ve dhe NATO-s. Kina është tërësisht një mister. Gjithçka mund të ndodhë. Kina mund të përfundojë në një luftë shumë më të madhe me SHBA-në, ose me një ekonomi më të dobët. Dhe me një Azi në një mjedis gjeopolitik sfidues, ata mund të tërhiqen në përpjekje për të gjetur një mënyrë për ta pranuar situatën dhe për t’i mbajtur marrëdhëniet të stabilizuara.

NATO këtë vit shënon përvjetorin e 75-të të themelimit dhe Bushati e Bremmer bien dakord që viti i shkuar ka shënuar kulmin e kësaj aleancë në dekada. NATO po dobësohej përpara se Rusia të pushtonte Ukrainën në vitin 2022. Pavarësisht se lufta filloi në vitin 2014, europianët nuk po shpenzonin, dhe sigurisht nuk po angazhoheshin për ta bërë Ukrainën apo Gjeorgjinë pjesë të NATO-s në një të ardhme të afërt. Rusia e shfrytëzoi këtë gjë. Më pas, Rusia bëri atë gjë që nuk duhej ta kishte bërë kurrë. Sun Tzu ka thënë: “Mos e ndërprit kundërshtarin teksa është duke bërë gabime”. NATO po dobësohej, kishte më pak mbështetje, Franca po fliste për autonomi strategjike, Trump po thoshte se ndoshta nuk duhej të angazhohej më në aleancë, dhe më pas Putin pushton Ukrainën, gjë që e bashkoi NATO-n. Kjo bëri që Suedia dhe Finlanda të donin t’i bashkoheshin  NATO-s. Kjo situatë bëri që të gjithë të shpenzonin më shumë, bëri që Gjermania të fliste për një Zeitenëende (pikë kthese). Por, vijon Bremmer, dy vite më vonë, Rusia ka më shumë vëmendje ndaj Ukrainës, janë më të duruar dhe të gatshëm të durojnë më gjatë, sesa më shumë – jo të gjithë – por më shumë aleatë të NATO-s. Fatkeqësisht, në vitin 2024 nuk po shikojmë atë pikën kulmore të NATO-s që pamë në vitin 2023.

Komunitet i mbrojtjes së BE-së?

Bremmer beson se Bashkimi Europian ekziston si një komunitet politik, është eksperimenti më i suksesshëm i qeverisjes mbikombëtare në botë, në ditët e sotme, por shpreh rezerva nëse do të jetë po kaq i suksesshëm me ngritjen e komitetit të mbrojtjes. Sipas tij, komuniteti është më i fortë pas reagimit ndaj krizave, si Brexit, pas reagimit ndaj pandemisë, përgjigjen ndaj pushtimit të Ukrainës nga ana e Rusisë apo politikave të përbashkëta të energjisë. Por, për sa i përket mbrojtjes, kjo është diçka e vonuar dhe e paktë. “E parë në përgjithësi, ky është një hap i mirëpritur për të përforcuar aftësitë në fushën e mbrojtjes të Europës. Unë jam skeptik se thirrjet për një komision për mbrojtjen do të jenë të mjaftueshme për të bërë një ndryshim të rëndësishëm, edhe pse ato do të bëjnë ndryshime të vogla, kur flasim për të ardhmen e Ukrainës, apo kur flasim për të ardhmen e NATO-s. Nuk mendoj se kjo do të jetë një nga sukseset përkrah sukseseve të tjera që përmenda”.

Siguria e ekonomia globale dhe rendi digjital

Bushati dhe Bremmer ndajnë mendimin se SHBA-të janë fuqia dominuese e sigurisë në nivel global, si i vetmi vend në botë që mund të projektojë pushtetin e tij ushtarak në të gjithë botën. Por rendi ekonomik është një rend me shumë pole, me një sërë polesh që ndryshojnë ndikimin e tyre relativ. SHBA-të, Kina, BE-ja, por edhe India po bëhet më e rëndësishme. Në vitin 2030, ajo do të jetë ekonomia e tretë më e madhe. Japonia, gjithashtu. Një rend me shumë pole, ku askush nuk mund të dominojë, me shumë aleanca që zhvendosen. Por, më pas kemi edhe një rend digjital që po dominohet gjithnjë e më shumë nga kompanitë teknologjike. Dhe teknologjia po lëviz shumë më shpejt sesa qeverisja dhe aftësia për ta drejtuar atë. Ne ende nuk po i mendojmë kompanitë teknologjike si aktorë gjeopolitikë, por ato janë të tilla. Ato po bëhen të tilla gjithnjë e më shumë.  Dhe kjo është veçanërisht e vërtetë me revolucionin e inteligjencës artificiale. Rrjedhimisht, kjo është një periudhë veçanërisht entuziaste për gjeopolitikën, por me shumë gjasa një periudhë e rëndësishme për Perëndimin.

Teksa bien dakord që inteligjenca artificiale është një faktor dominues që mund të jetë një forcë pozitive, por mund të ketë edhe pasoja shumë të rënda, Bushati dhe Bremmer shprehen se SHBA-të dhe Kina janë dy fuqi dominuese në botë që kontrollojnë inteligjencën artificiale. Megjithatë nuk është e qartë nëse qeveritë do të kenë një rol të madh në vendimmarrje. Në SHBA kjo është e paqartë. Por, vendimarrja politike mund ta pengojë Kinën që të bëhet një aktor i nivelit botëror për inteligjencën artificiale, pasi Kina është e shqetësuar për atë që mund të bëjë inteligjenca artificiale me qytetarët e saj, duke prishur regjimin autoritar. Dhe nuk është e qartë nëse SHBA-të dhe Kina do të jenë dy fuqitë dominuese në inteligjencën artificiale. Ose nëse do të mendojnë për të më shumë në një mënyrë të fragmentarizuar, me një numër të madh aktorësh që nuk janë shtete, të cilët qeveritë nuk do të mund t’i kontrollojnë. Dhe nëse kjo gjë do të bëhet një realitet, rolet e qeverive në SHBA dhe Kinë do të jenë të kufizuara. Ato nuk do të mund të jenë vendimmarrëse.

Nga Basir Çollaku

Në shenjë solidariteti homologu spanjoll i kthen xhevap Ramës…

I dashur Edi, mos u dorëzo, qëndro, rezisto, mos ta ndjejë, e vërteta do të dalë për lidhjet e Olsit në trafikun e drogës. Aty janë përgjimet e shkresat te Olsi tjetër në PP. Për dosjen e call centerave në Spanjë i hedh një sy për Olsin po qetësohu, ndonëse e ke bërë baltë.

Kam besim se ju sapo bëtë drejtësinë e re, me ish sigurimsa dhe bijtë e tyre. As për Engjëllin e shejtanllëqet e tij të shumta mos u dorëzo, se e vërteta do të dalë për batërditë e tij.

As për Lir Beqjen mos e vrit mendjen, do të dalë e vërteta e koncensionit të sterilizimit, ku ai ua ka bërë nënën parave publike.

Për Arben Ahmetajn mos çaj kokë se do ia dalë në Zvicër, por ruhu se ka marrë dosje me vete. Do flasë prapë më duket.

Për Oltën u kujdese vetë të mos zbatosh vendimin e Gjykatës Kushtetuese, ia hodhe përkohësisht, megjithëse një fshat turistik ka hapur telashe të reja.

Me Erionin bëj kujdes se e ka qelbur fare, por rezisto, se ca qindarka 30 milionë euro janë pak, e tjetra kusur miliardash te inceneratorët. Mbroje se të merr me vete ai, nuk i zihet besë. Me kullat e kto strategjiket ia keni valuar marrëzisht.

Damiani e Charles, historitë e tyre, janë histori të mbuluara, ndaj mbahu se ke kohë për përballjen.

Me Taon je mirë, deri sa të plasë puseta. Pastaj nuk dihet kë merr përpara, se aty janë pafund gomarllëqet.

Tahirin e Fatmirin mos i lër pas dore se nuk ta falin kollaj ata, për çfarë u kurdise.

Me Belindën përveç sherrit me Veliajn, hidhu një sy drejtorëve se gropa është thelluar për qamet. Bashkiakët mbi 20 e kusur i ke në udhën e qelive mos humb kohë me ta.

Gjushin bëre mirë që e nxore nga burgu, se ai ka sakrifikuar për ty.

Me Lefterin e teprove se ai nuk ishte koka e inceneratorëve, por kurbanet kështu e kanë.

Ke rënë në sy me kto marrëveshjet e huaja, se kanë duart mafiozët rrotull.

Je treguar i zgjuar se largove çunat në Dubai e Londër, por në Durrës të kanë dalë nga kontrolli, dhe po të kontrollojnë, sidomos këtej nga vettingu. Për më gjatë pyet Inën..

Me këta të RAI pisk e ke, si me Bild e mos më keq..

Edi, bëj gajret. Unë kam shumë telashe, plot një rast, ti ke pak fare, të gjithë njësoj plaçkitës e Mafiozë..

Nga Azgan Haklaj

Në tmerrin që e dominon, i vetëdijshëm për abuzimet korruptive përsonale, familjare e kolektive që ka kryer në tre dekada, pikërisht në sajë të pushtetit Ilir Meta po reagon në forma diverse.
E përbashkëta e të gjithë reagimeve që kur ka marrë sinjalin e qartë se nuk ka shpëtim ndonëse herë qesharake e herë agresive është tentativa e fundit për të fituar kohë.
Por në fakt qetësia e SPAK-ut dhe mbështetësve të tij euroatlantikë, ekzaminimi i gjithë familjarëve dhe bashkëpunëtorëve të tij ndër vite tregon se nuk po hetohet gjurma por është rrethuar vetë ujku.
Ndërrimi i emrit të LSI-së si paradoks pikërisht kur integrimi është kryefjalë nacionale apo shpikja e presidencës dhe konventave.
Trukimi për nepotizëm e tradhëti nuk janë asgjë përveçse fantazi me sy mbyllur e gomarit që ka ujkun në prapanicë e mendon ta kthejë në ëndërr.
Askush nuk i beson, as ata që bashkëjetuan politikisht me të.
Dhe marrëzia deri në neveri qëndron në
lajmin “bombastik” që filloi ta mediatizojë se pas konventës do i bashkohet “myhybëve” të Sali Berishës pikërisht poshtë çatisë së një kulle korrupsioni ku e kanë ngujuar.
E për ta veshur me patriotizëm karshillëkun që guxon ti bëjë drejtësisë dhe SHBA-ve filloi të këndojë këngën “O moj Serbi murin ta prisha se mua m’thonë Sali Berisha”.
Sa për dijeni Sali Berisha e Ilir Meta jo vetëm nuk prishën murin e Serbisë por u bënë tullë në murin e saj duke thyer embargon ndërkombëtare kundër saj pikërisht në kohën e genocidit masiv serb kundër popujve të Ballkanit.
Të ishte për Sali Berishën Kosova nuk do të
ishte kurrë shtet sovran dhe UÇK-ja do ishte organizatë terroriste.
Të ishte për Ilir Metën nuk do bëhej negociator në mos përfitues i instalimit të
fluturimeve të “Air Serbia” në vendin tonë.
Kur shumë dokumente do të deklasifikohen nga aleatët atëherë do të dalë e vërteta e trishtueshme e rolit të tyre për Kosovën dhe çështjen kombëtare.
E sikundër nuk mundet të stopohet një
mendje e çartur politike dhe njerëzore Ilir Meta ka filluar të materializojë hapin e fundit të dëshpërimit për të krijuar popullaritet të
rremë sikundër një tentativë “reflektimi” të një mëkatari sistematik.
Ka filluar me truket e uniformës jeshile të “Celtik” duke u munduar ta identifikojë me simbolin e bektashinjëve Sari Salltik Baba.
Ky vegim i rremë i mbështetur në deformacione mentale ka brenda një veprim jo të një besimtari por të një horri që aksionit të vet kërkon ti veshë kostum religjioz.
Ilir Meta si përfundim po kurthohet në praqet e veta.
E tani fundi do të jetë shkelqimi i prangave të drejtësisë në duart e tij në vend të hekurave në palestra luksoze.
Atë nuk e shpëton dot Sari Salltik Baba, as baba Saliu, as baba Tomorri.
Për çunin e pazarit të ri do të flasë drejtësia njerëzore dhe hyjnore.