KOLLA është një reagim normal i organizmit ndaj ngacmuesve të sistemit të frymëmarrjes. Kollitja largon grimcat e huaja, mukusin dhe ngacmues të tjerë, si pluhuri nga fyti dhe i largon ata nga rrugët e frymëmarrjes. Megjithatë, kur kolla zgjat shumë, ajo mund të jetë shenjë e ndonjë problemi ose sëmundje tjetër. Po ashtu, edhe vetë kollitja bëhet shqetësim. Kollitja e fortë dhe e vazhdueshme mund të rezultojë me probleme fizike – si dëmtim të kordave të zërit, pëlcitje të enëve të vogla të gjakut në rrugët e frymëmarrjes, të fikët, hernie ose edhe çarje në brinjë. Ajo po ashtu mund ta dëmtojë kualitetin e jetës, gjumit dhe jetës sociale. Kur kolla zgjat më shumë se tetë javë, ajo konsiderohet një kollë kronike. Diagnostikimi i shkaktarëve mund të kërkojë kohë, por gjetja e shkaktarit është zakonisht hapi i parë i duhur. Për të gjetur nga ku buron problemi i kollës, fillimisht kalohet nëpër listën e shkaktarëve duke eliminuar disa prej tyre përmes përcjelljes së historisë tuaj mjekësore, pastaj kryhen analizat për të lënë vetëm disa shkaktarë të mundshëm dhe së fundi duke provuar trajtime të ndryshme.
Shkaktarët më të shpeshtë të kollës kronike janë:
– Rrjedhja e hundës – Kjo është ndjenja kur mukusi nga pjesa e prapme e hundës zbret në fyt dhe rrugët e sipërme të frymëmarrjes duke shkaktuar ngacmim. Kjo lloj kolle shpesh paraqitet te inflamimet e rrugëve nazale përfshirë sinuset.
– Astma – Edhe pse rrallë, astma mund të shfaqë edhe kollën si simptomë.
– Aciditeti (refluksi gastrointestinal) – Në rastin e refluksit gastrointestinal, enzimat digjestive rikthehen prapa në ezofag. Por, ato mund të arrijnë edhe në pjesën e sipërme të rrugëve të frymëmarrjes dhe madje të depërtojë edhe poshtë në mushkëri duke ngacmuar këto organe dhe duke nxitur kollë.
– ACE-inhibitorët (grup barnash antihipertensive) – Barnat si enalapril, lisinopril dhe të tjera, përdoren për të ulur tensionin e lartë të gjakut, por japin kollën si efekt anësor. Dhe, edhe pas ndërprerjes së këtyre barnave, mund të duhen dy deri në tre javë derisa kolla të ndalojë.
– Sëmundjet e mushkërive – Kolla kronike mund të shkaktohet edhe nga një dëmtim i rrugëve të frymëmarrjes i quajtur bronkiektazë, dhe nga një sëmundje tjetër që shkakton simptoma të ngjashme me astmën, por me funksionim normal të mushkërive (bronkiti eozinofilik).
– Pirja e duhanit – Te duhanpirësit, kolla e vazhdueshme dhe prodhimi i gëlbazës (brokiti kronik) është i shpeshtë.
Trajtimi i kollës kronike
Zakonisht, kolla kronike mund të ndalohet duke trajtuar shkaktarin e saj. Në 90 % të rasteve, kolla është si pasojë e rrjedhjes së mukusit të hundës, astmës ose refleksit gastrointestinal. Nëse dyshohet për sëmundjen e sinusitëve ose për refleks gastrointestinal, shkaktari mund të gjendet duhen provuar trajtimet për të dyja dhe duke parë se cili reagon. Ndonjëherë, mund të ketë më shumë se një shkaktar të cilët çojnë te kolla kronike.
