Bota

OKB: Do të duhen vite për rimëkëmbjen globale nga Covid-19

Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së tha të enjten se dëmi që COVID-19 ka bërë globalisht nuk do të zhbëhet vetëm nga një vaksinë dhe se një rimëkëmbje e plotë nga pandemia do të marrë vite, ndoshta dekada.

“Ndikimi social dhe ekonomik i pandemisë është jashtëzakonisht i madh dhe në rritje”, tha Antonio Guterres në një seancë të posaçme të nivelit të lartë të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së për vlerësimin e masave aktuale globale ndaj pandemisë së koronavirusit.

Një raport i OKB-së i lëshuar të enjten tha se rreth 32 milionë njerëz mund të shtyhen në varfëri ekstreme këtë vit nga pandemia. OKB-ja është përpjekur të trajtojë pasojat, duke u dhënë ndihmë humanitare miliona njerëzve. Shefi i OKB-së gjithashtu ka bërë presion për miratimin e një pakete stimuluese me vlerë të paktën sa 10 përqindshi i PBB-së globale dhe për lehtësimin e borxhit për të gjitha vendet në nevojë.

Gati 80 krerë shtetesh po mbajnë fjalime në takimin dy ditor që po mbahet në internet, i cili do të përfshijë gjithashtu prezantime nga shkencëtarë, ekspertë dhe krerë të disa agjencive të OKB-së, përfshirë drejtorin e përgjithshëm të Organizatës Botërore të Shëndetësisë.

Numri global i vdekjeve nga koronavirusi ka arritur në mbi 1.5 milionë, ndërsa numri i rasteve ka arritur në mbi 65 milionë, sipas të dhënave të Universitetit Johns Hopkins.

Shpërndarja e vaksinave të para të aprovuara kundër COVID-19 pritet të fillojë këtë muaj. Guterres ka bërë thirrje vazhdimisht për një qasje të barabartë tek vaksinat e kornoavirusit për të gjitha vendet.

Në fund të prillit, OBSH-ja, së bashku me partnerët publikë dhe privatë, filluan nismën ACT-Accelerator dhe COVAX për vaksinat. Nisma është e përqendruar në krijimin e kushteve për qasje të barabartë tek testet, trajtimet dhe vaksinat për të gjitha vendet e botës. Shefi i OKB-së, megjithatë, tha se kishte një mungesë financimi prej 28 miliardë dollarësh, përfshirë 4.3 miliardë dollarë që duheshin urgjentisht për dy muajt e ardhshëm.

Midis udhëheqësve që folën në samit ishte edhe Presidenti i Bashkimit Evropian, Charles Michel, i cili sugjeroi që vendet të nënshkruanin një traktat pandemie për të përmirësuar përgjigjen ndaj pandemive globale në të ardhmen.

“Cili duhet të jetë objektivi i këtij traktati? Objektivi duhet të jetë një përgjigje më e mirë”, tha ai. “Të bëjmë një punë më të mirë në të gjitha fushat në të cilat kemi vërejtur se duhet të forcojmë bashkëpunimin tonë.”

Presidenti francez Emmanuel Macron propozoi që OBSH-ja të krijonte një sistem alarmi për të paralajmëruar vendet më herët, si dhe zgjerimin e qasjes tek vaksinat për vendet e varfra.

“Franca propozon një mekanizëm donacionesh në mënyrë që një pjesë e dozave të para të vaksinës që vihen në dispozicion të përdoren për të vaksinuar grupet me përparësi të lartë në vendet në zhvillim”, tha ai.

Vazhdon rritja e rasteve në SHBA

Sekretari amerikan i Departamentit të Shëndetësisë, Alex Azar pritet të përfaqësojë administratën e Presidentit Trump në samitin e OKB-së. Presidenti i Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së do të takohet personalisht të enjten pasdite me Ambasadoren e Shteteve të Bashkuara në OKB, Kelly Craft dhe koordinatoren e përgjigjes ndaj koronavirusit në Shtëpinë e Bardhë, Dr. Deborah Birx dhe ndihmësin e saj, Irum Zaidi. Shtetet e Bashkuara udhëheqin botën me gjithsej më shumë se 14 milionë raste me COVID-19 dhe më shumë se 275,700 vdekje. Shtrimet në spital për shkak të pandemisë së koronavirusit arritën në 100,000 të mërkurën për herë të parë që nga fillimi i pandemisë, sipas Projektit të Monitorimit të Pandemisë COVID-19. Projekti njoftoi gjithashtu për gati 200,000 raste të reja të konfirmuara.

Dr. Robert Redfield, drejtor i Qendrës Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, paralajmëroi të mërkurën se periudha dhjetor-shkurt do të shoqërohet me një rritje të infeksioneve në të gjithë vendin.

“Në fakt, unë besoj se kjo do të jetë koha më e vështirë në historinë e shëndetit publik të këtij vendi”, tha Redfield në një prezantim të drejtpërdrejtë të organizuar nga Fondacioni i Dhomës Amerikane të Tregtisë.

Ai tha se rritja aktuale e rasteve ishte më e madhe se ato të mëparshmet, duke vënë në dukje shtrirjen gjeografike dhe trajektoren më të pjerrët të ritmeve të infeksionit dhe vdekjeve, pasi Shtetet e Bashkuara tani po regjistrojnë afërsisht 2,000 vdekje në ditë.

Redfield paralajmëroi gjithashtu për mbingarkimin e spitaleve në të gjithë vendin, që po përballen me mungesa të shtretërve dhe staf të mbingarkuar.

Ish-presidenti amerikan Barack Obama tha se do të vaksinohej kur vaksina kundër COVID-19 të konsiderohej e sigurt dhe efektive. Në një intervistë transmetuar të enjten në radion satelitore SiriusXM, Obama tha se ai madje po mendonte ta bënte vaksinën në televizion si pjesë e një fushate publike për të bindur amerikanët që janë skeptikë ndaj vaksinës, veçanërisht atyre në mesin e afrikano-amerikanëve.

CNN njoftoi se edhe pararendësit e Barack Obamës, ish-presidentët Bill Clinton dhe George W. Bush po peshonin mundësinë e vaksinimit para kamerave televizive.

Bota

Ekzekutohen dy ‘kokat e mëdha’ të mafias greke, identifikohen autorët, mes tyre edhe një shqiptar

Policia greke ka publikuar fotot dhe detaje të organizatës kriminale përgjegjëse për vrasjen e bosit të mafias Yiannis Skaftouros në Skourta Boiotia në prill 2022, të ekzekutimin e Vassilis Roubetis dhe dhëndrit të tij, Dionysis Mouzakitis, në Korydallos në qershor 2023 dhe tentativa për vrasje një muaj më vonë në një zonë rurale në Platanodasos Svorono, Pieria, djegia e makinave në parkingun e një karburanti në Aspropyrgos që i përkiste familjes Skaftouros dhe djegia e një magazine industriale ku makineritë e lidhura me prodhimin e duhanit produktet u shkatërruan.

Mes personave që janë pjesë e bandës është dhe 26-vjeçari shqiptar, Xhonatan Pajo.Duke paraqitur rastin në fillim të muajit janar, drejtori i Drejtorisë së Sigurisë së Atikës, gjeneral brigade Ioannis Skouras, kishte thënë se anëtarët e një organizate ndërkombëtare të përfshirë në rastet e vrasjeve, vrasjeve në tentativë dhe në rastet e shpërthimeve dhe zjarrvënieve

Bota

Askush nuk ka dëgjuar për të, por nga ai do të varet fati i njerëzimit

Arthur Mensch, është një i ri për të cilin shumica e njerëzve ndoshta nuk kanë dëgjuar. Ai mbërriti në qendrën e teknologjisë në Paris muajin e kaluar i veshur me xhinse dhe një kaskë biçiklete. Ai është personi te i cili zyrtarët evropianë po llogarisin për të ndihmuar Kontinentin e Vjetër në betejën e tij të madhe me Shtetet e Bashkuara dhe Kinën përsa I takon inteligjencës artificiale.

Mensch, 31 vjeç është CEO dhe themeluesi i ‘Mistral’, të cilin shumë e konsiderojnë si një nga sfiduesit më premtues të OpenAI dhe Google.

Kompania e tij erdhi në vëmendjen e botës vetëm një vit pasi ai e themeloi në Paris me dy miq të kolegjit. Ndërsa Evropa përpiqet të çimentojë pozicionin e saj në revolucionin teknologjik dhe inteligjencën artificiale, autoritetet franceze e kanë veçuar ‘Mistral’ si shpresën e tyre më të mirë.

Inteligjenca artificiale do të përfshihet në ekonominë globale gjatë dekadës së ardhshme, dhe politikëbërësit dhe udhëheqësit e biznesit në Evropë kanë frikë se rritje dhe konkurrueshmëria do të shkaktojnë vuajtje nëse rajoni nuk ecën me këtë hap. Por pas shqetësimeve të tyre qëndron besimi se inteligjenca artificiale nuk duhet të dominohet nga gjigantët e teknologjisë si Microsoft dhe Google, të cilët mund të formojnë standarde globale në kundërshtim me kulturën dhe politikën e vendeve të tjera.

Mensch tha se “nuk ishte e sigurt nëse duhej t’u besohej” gjigantëve të teknologjisë amerikane për të vendosur rregullat bazë për një teknologji të re të fuqishme që do të prekë miliona jetë njerëzish.

“Ne nuk mund të kemi varësi strategjike.” Kjo është arsyeja pse ne duam të jemi kampionë të Evropës”, tha I riu francez.

Evropa ka luftuar për të prodhuar kompani të rëndësishme teknologjike në dekadat e fundit. Ndërsa Shtetet e Bashkuara sollën Google, Meta dhe Amazon, Kina prodhoi Alibaba, Huawei dhe BiteDance, që zotëron TikTok, kurse ekonomia dixhitale e Evropës nuk ka arritur të përputhet me to, sipas një raporti të Komisionit Francez për Inteligjencën Artificiale.

Teknologjia gjeneruese e inteligjencës artificiale të Mistral u mundëson bizneseve të fuqizojnë chatbots, veçoritë e kërkimit dhe produkte të tjera të drejtuara nga Inteligjenca Artificiale. Kjo kompani befasoi shumë njerëz duke ndërtuar një model që konkurron me teknologjinë e zhvilluar në OpenAI.

Franca i jep mbështetje të plotë “Mistral”. Presidenti Emmanuel Macron e quajti kompaninë një shembull të “gjeniut francez” dhe priti Mensch për darkë në Pallatin Elysee.

Mbështetja e autoriteteve franceze është një shenjë e rëndësisë në rritje të inteligjencës artificiale. Shtetet e Bashkuara, Franca, Britania, Kina, Arabia Saudite dhe shumë vende të tjera po përpiqen të forcojnë aftësitë e tyre të brendshme në një garë teknologjike që prek tregtinë dhe politikën e jashtme, si dhe zinxhirët e furnizimit global

“Mistral” doli si konkurrenti më i fortë evropian në garën globale. Megjithatë, shumë pyesin nëse kompania mund të vazhdojë me konkurrentët e mëdhenj amerikanë dhe kinezë dhe të zhvillojë një model të qëndrueshëm biznesi.

OpenAI ka mbledhur 13 miliardë dollarë dhe Mistral ka mbledhur afërsisht 500 milionë euro, ose 540 milionë dollarë, deri më tani dhe po bën “disa milionë” në të ardhura të përsëritura, tha Mensch.

Mistral pajtohet që softueri i AI duhet të jetë me burim të hapur, që do të thotë se kodi i programimit duhet të jetë i disponueshëm për këdo për ta kopjuar, modifikuar ose ripërdorur. Mbështetësit thonë se lejimi i studiuesve të tjerë për të parë kodin do t’i bëjë sistemet më të sigurta dhe do të nxisë rritjen ekonomike.

OpenAI dhe Anthropic, në të kundërt, i mbajnë platformat e tyre të mbyllura. Burimi i hapur është i rrezikshëm, argumentojnë ata, sepse ka potencialin për t’u përdorur për qëllime të liga, si përhapja e dezinformatave – apo edhe krijimi i armëve shkatërruese të fuqizuara nga inteligjenca artificiale.

Nga ana tjetër, Mensch thotë se rreziku më i madh i inteligjencës artificiale është se ajo do të revolucionarizojë vendin e punës, duke eliminuar disa vende pune ndërsa do të krijojë të reja që do të kërkojnë rikualifikim.

“Po vjen më shpejt se në revolucionet e mëparshme.” Jo pas 10 vitesh, por, le të themi, në dy”, thekson Menš.

Mensch, i cili u rrit në një familje shkencëtarësh, tha se ai ishte i magjepsur nga kompjuterët që në moshë të re, duke mësuar të programonte kur ishte 11 vjeç. Ai luajti videolojëra me entuziazëm deri në moshën 15-vjeçare, kur vendosi se mund të “bënte gjëra më të mira me kohën e tij”. Pas diplomimit në dy universitete elitare franceze, ai u bë një studiues akademik në vitin 2020 në Qendrën Kombëtare Franceze për Kërkime Shkencore prestigjioze. Por ai shpejt iu drejtua DeepMind, laboratori i inteligjencës artificiale i blerë nga Google, për të mësuar rreth industrisë dhe për t’u bërë një sipërmarrës.

Një kërcënim më i menjëhershëm, tha ai, është se gjigantët e inteligjencës artificiale të Amerikës paraqesin për kulturat në mbarë botën.

“Këto modele prodhojnë përmbajtje dhe formësojnë kuptimin tonë kulturor për botën.” Dhe siç rezulton, vlerat e Francës dhe vlerat e Shteteve të Bashkuara ndryshojnë në mënyra delikate, por të rëndësishme”, thekson ai.

Me ndikimin në rritje, Mensch ka rritur thirrjet e tij për rregullim më të lehtë, duke paralajmëruar se kufizimet do të dëmtojnë inovacionin. Vjeshtën e kaluar, Franca loboi me sukses në Bruksel për të kufizuar rregullimin e sistemeve të AI me burim të hapur në Ligjin e ri të AI të Bashkimit Evropian, një fitore që ndihmon Mistral të mbajë ritmin e tij të shpejtë të zhvillimit.

Bota

Çmimi i naftës më i ulti në 7 javë, shtohen rezervat amerikane

Çmimet e naftës ranë me rreth 2% të mërkurën, niveli më i ulët në shtatë javët e fundit. Analistët besojnë se rënia është ndikuar nga një rritje befasuese e rezervave amerikane të naftës së papërpunuar, shpresat për armëpushim në Lindjen e Mesme dhe vazhdimi i inflacionit në Shtetet e Bashkuara, çka po frenon uljen e normave të interesit dhe kërkesës për naftë.

Deri në publikimin e lajmit, tregu Brent, që shihet si pikë referimi për çmimet globale të naftës, shënoi një rënie prej 1.6% ose 84.94 dollarë për fuçi. Çmimi i një fuçie naftë në tregun WTI, që ka të bëjë me çmimet e naftës bruto në Shtetet e Bashkuara, ra me 1.7% ose 80.54 dollarë për fuçi.

Shifrat e mëngjesit të së mërkurës tregojë se dy tregjet hënuan rënien më të madhe që nga 13 marsi, duke bërë që Brent dhe WTI të jenë pranë territorit të mbishitjes për herë të parë që nga dhjetori i vitit 2023.

Agjencia amerikane për energjinë (EIA) tha se firmat energjetike rritën rezervat e naftës së papërpunuar me 7.3 milionë fuçi gjatë javës që përfundoi më 26 prill.

Ndërkohë janë shtuar pritshmëritë për arritjen e një marrëveshje armëpushimi mes Izraelit dhe Hamasit pas një shtytje të udhëhequr nga Egjipti për të ringjallur negociatat e ngecura edhe pse kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu është zotuar të vazhdojë sulmin në Rafah.

“Tregu i naftës së papërpunuar po ndikohet nga shpresat e vazhdueshme për një armëpushim”, tha analisti Ole Hansen me Bankën Saxo. “Përveç kësaj, inflacioni në SHBA ka ulur më tej pritjet për uljen e normave”.

Rezerva Federale pritet që të mos e ulë normën bazë të interesit që ka qenë që nga korriku i vitit 2023 mes intervaleve 5.25% dhe 5.50%. Banka Qendrore filloi rritjen e interesit në mars të vitit 2022 për të luftuar inflacionin në rritje. Norma më të ulëta interesi do të reduktonin kostot e huamarrjes çka do të nxiste rritjen ekonomike dhe kërkesat për naftë./VOA

Bota

Frikë nga gjykata e Hagës/ Gjykata Ndërkombëtare Penale po përgatit një urdhër arresti për Netanyahun

Qeveria izraelite e shikon Hagën me shqetësim. Aty ndodhet selia e Gjykatës Ndërkombëtare Penale (ICC), e cila thuhet se po përgatit një urdhër arresti ndërkombëtar për Benjamin Netanyahu, ministrin e Mbrojtjes, Yoav Gallad dhe Shefin e Shtabit të Përgjithshëm të Izraelit, Herzi Halevi këtë javë.

Lidhur me këtë mundësi, ka deklarata të kryeministrit izraelit tashmë javën e kaluar.

Nën udhëheqjen e tij, tha ai, Izraeli nuk do të pranojë kurrë asnjë përpjekje nga ICC për të minuar “të drejtën e tij për vetëmbrojtje ” .

Ndjekjet e individëve

Por le të shohim se çfarë lloj ndjekjesh mund të fillojë Gjykata nën kompetencat e saj.

Në parim kundër individëve që dyshohen se kanë kryer një nga 4 krimet bazë në ushtrimin e pushtetit, gjenocid, krime të rënda lufte, krime kundër njerëzimit ose luftë agresive.

Në fakt, GJNP-ja filloi hetimet nga viti 2021 për autorë të mundshëm në Izrael dhe gjithashtu për luftëtarët e Hamasit me të njëjtat akuza.

Po ashtu janë duke u zhvilluar hetime për aktet e dhunës të kryera nga kolonët izraelitë në Bregun Perëndimor.

Gjithçka filloi më 7 tetor, kur krahu i armatosur i Hamasit vrau 1200 njerëz dhe rrëmbeu mbi 240 pengje në Rripin e Gazës.

Hamasi është përfshirë në shumë shtete perëndimore në mesin e organizatave terroriste. Në Rripin e Gazës mbi 34,000 palestinezë janë vrarë në operacionet ushtarake izraelite si hakmarrje. Sigurisht, verifikimi i numrave nuk është i mundur.

Në parim, GJNP-ja mund të ndërmarrë veprime vetëm nëse shtetet nuk janë në gjendje ose nuk dëshirojnë të ndjekin penalisht krimet e lartpërmendura në nivel kombëtar.

Për momentin konsiderohet e pamundur që gjykatat izraelite të nisin procedime penale kundër kreut të qeverisë, ministrave të tij apo udhëheqjes së ushtrisë, jo vetëm për shkak të luftës në vazhdim.

Një kusht tjetër është që ose shteti i origjinës së autorit të dyshuar duhet të njohë gjykatën, gjë që Izraeli nuk e njeh, ose vendin në të cilin janë kryer krimet e supozuara.

A do të ketë pasoja për kryeministrin izraelit?

Një urdhër-arresti, natyrisht, nuk është një vendim, por një tregues se GJPN-ja i merr mjaft seriozisht akuzat kundër një të dyshuari për t’i hetuar ato.

Sipas faqes së saj të internetit, GJNP lëshon një urdhër arresti vetëm nëse gjyqtarët e gjykojnë të nevojshme që personi në fjalë të paraqitet në gjyq.

Kjo sepse është e nevojshme për procedurat e GJNP-së. Arsye të tjera mund të jenë se gjyqtarët kanë frikë se i pandehuri mund të pengojë procesin ose të kryejë krime të tjera.

Por meqenëse GJPN-ja nuk ka forcë policore të saj për të arrestuar të dyshuarit, ka shumë pak gjasa që anëtarët e qeverisë izraelite të gjykohen në Hagë.

Por një urdhër arresti do të kufizonte ndjeshëm lirinë e lëvizjes së Netanyahut dhe ministrave ndërkombëtarisht, nëse ata gjithashtu kërkohen.

Kjo për shkak se të 124 partnerët e traktatit të GJNP-së janë të detyruar të arrestojnë personat e kërkuar në territorin e tyre dhe t’i dorëzojnë ata në Gjykatë.

Kjo është edhe arsyeja pse presidenti rus nuk merr pjesë në takimet ndërkombëtare pasi Gjykata lëshoi një urdhër arresti për rrëmbimin e fëmijëve nga Ukraina në Rusi. Ai preferon të udhëtojë në vende që nuk e njohin juridiksionin e GJNP-së.

Hetimet e ICC-së nuk duhet të ngatërrohen me akuzat për gjenocid që janë formuluar nga shtete të caktuara kundër shtetit të Izraelit.

Ekziston një apel në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë, ndër të tjera nga Afrika e Jugut për shumë të vdekur nga lufta në Rripin e Gazës.

ICC është gjithashtu me seli në Hagë, por nuk heton individë apo nuk lëshon urdhër-arreste.

Ajo ka juridiksion ekskluziv mbi mosmarrëveshjet ndërmjet shteteve. Në fund të janarit, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë njohu “kërcënimin e gjenocidit në Rripin e Gazës”.

Megjithatë, kërkesa urgjente e Afrikës së Jugut për një ndërprerje të të gjitha armiqësive nga Izraeli nuk u pranua. Pas këtij vendimi fillestar, procesi i gjenocidit në ICC tani ka gjasa të vazhdojë për muaj apo edhe vite.

Bota

Themeluesi i Binance dënohet me katër muaj burg në SHBA

Një gjykatë në Seattle të SHBA-ve ka dënuar me katër muaj burg Changpeng Zhao, themeluesin e Binance, këmbimores më të madhe në botë të kriptovalutave.

Zhao u dënua me 4 muaj burg për shkelje të ligjeve amerikane kundër pastrimit të parave, shkruajnë mediat ndërkombëtare.

Prokurorët kërkuan nga ana e tyre 3 vite burg, duke argumentuar se sjellja e Zhao-së kishte pasur shumë pasoja. Avokatët e Zhaos thanë se ai nuk meritonte burgosjen, pasi asnjë i pandehur në një çështje të ngjashme nuk është dënuar me burgim.

Zhao u deklarua fajtor dhe u largua në muajin nëntor nga Binance si pjesë e një marrëveshjeje me Departamentin amerikan të Drejtësisë. Për më tepër, Binance ra dakord të paguante një gjobë prej 4.3 miliardë dollarësh.

Si pjesë e marrëveshjes, Zhao ka hequr dorë nga e drejta për të apeluar çdo dënim deri në 18 muaj burg. Ai gjithashtu pranoi të paguante një gjobë prej 50 milionë dollarësh, ndërsa vlerësohet se zotëron një pasuri prej 33 miliardë dollarësh.

Sipas ligjvënësve të SHBA, Binance me vetëdije iu shmang rregulloreve kundër pastrimit të parave. Kështu, klientët nga vende si Irani, Kuba, Siria ishin në gjendje të bënin transaksione në kundërshtim me sanksionet amerikane.