Në Bruksel për të shtatën me herë me radhë kryenegociatorët e të Kosovës dhe Serbisë dështuan të arrijnë një marrëveshje lidhur me përdorimin e dinarit serb për pagesa me para në dorë. Pas takimit të fundit me 25 maj, i dërguari evropian për bisedimet mes palëve Miroslav Lajçak, tha se u ka paraqitur palëve një dokument kompromisi në një përpjekje për të tejkaluar dallimet, por pa dhënë hollësi se për çfarë propozimi bëhet fjalë. Kryenegociatorët e Kosovës dhe Serbisë akuzuan njëri tjetrin për dështimin e bisedimeve.

Rregullorja e Bankës Qendrore të Kosovës, e cila hyri në fuqi me 1 shkurt, përcakton se euroja është valuta e vetme që mund të përdoret për pagesa të gatshme në Kosovë. Rregullorja nxiti reagimin e zemëruar të Beogradit, dhe shqetësimet e diplomacisë perëndimore për ndikimin e saj në jetën e serbëve të Kosovës që vazhdojnë të mbështeten financiarisht nga Beogradi.

Diplomatët i kanë bërë thirrje qeverisë së Kosovës të pezullojë rregulloren dhe t’u jepet kohë qytetarëve të prekur për t’u përshtatur me situatën e re. Çështja e dinarit është shndërruar edhe në temë mospajtimesh mes qeverisë në Prishtinë dhe diplomacisë perëndimore.

Marrë nga VOA

Me një video-mesazh të gjatë në muajin tetor të vitit 2020, tetëmbëdhjetë ditë para zgjedhjeve në Shtetet e Bashkuara të Amerikës Albin Kurti, asokohe i sapo shkarkuar nga pozita e kryeministrit, i kishte bërë thirrje diasporës shqiptare në Amerikë të votontr kandidatin, që sipas tij, meritonte të ishte presidenti i 46-të i SHBA-ve nga Partia Demokratike, meqë kështu do t’i binte më mirë edhe Kosovës.

3 vjet e gjysmë më vonë, Kurti tani në postin e kryeministrit për të dytën herë me radhë pohoi se relacionet e Kosovës me SHBA-të nuk bazohen mbi atë a janë në pushtet Republikanët apo Demokratët.

“Unë besoj se për qeverisjen e mirë në Kosovë dhe për të ardhmen e shtetit tonë duhet të shohim dallimet midis partive tona dhe jo partive në Amerikë”- deklaroi ai, ndonëse në vitin 2020 kishte një qëndrim krejt ndryshe Kurti, në vitin 2020, vlerësonte se me ardhjen në pushtet të Joe Biden, pozicioni i Kosovën në raport me Serbinë do të forcohej, kjo pasi që sipas tij, Biden ishte një mik i vërtet dhe një aleat i dëshmuar i shqiptarëve.

“Do të ngjallte shpresë të re në kërkimin tonë për njohje të ndërsjellët me Serbinë, përmes një procesi paqësor që është i ndershëm, transparent i ndjeshëm ndaj historisë dhe i paanshëm. Një Shtëpi e Bardhë e Biden-it do të sjellë kthimin e udhëheqjes amerikane, e cila është shumë e nevojshme, në botën e rrezikshme me të cilën përballemi sot”- deklaronte Kurti në një video-mesazh dedikuar shqiptarëve që jetojnë në ShBA-të.

Pozicioni i Kosovës jo që nuk u konsolidua – jo për fajin e SHBA-ve – por ai pësoi një erozion drastik pasi nga njohja de jure Kurti u pajtua me Serbinë për një njohje de facto. Nga njohja reciproke në qendër Kosova përfundoi në Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe në qendër me pranimin e Marrëveshjes Bazë, ky i cili sipas ministres së Punëve të Jashtme të Kosovës, Donika Gërvalla, është i ngjashëm me Republikën Serbe në Bosnje dhe Hercegovinë.

“Ai draft që na kanë paraqitur këta partnerët tanë ka kuptim vetëm nëse Serbia e njeh de facto Kosovën, përndryshe është një kalë troje, njësoj si Republika Serbe në Bosnje dhe Hercegovinë”, pohoi Donika Gërvalla.

Vizita e ministrit të Jashtëm ukrainas Dmytro Kuleba në Beograd tërhoqi shumë vëmendjen e mediave dhe analistëve, duke ngritur pyetjen nëse presidenti serb Aleksandër Vuçiç do përpiqet edhe një herë të mashtrojë Perëndimin.

Presidenti serb aktualisht po bën dy beteja në arenën ndërkombëtare, të parën që ka të bëjë me rezolutën për gjenocidin në Srebrenicë që sigurisht e ka humbur, dhe të dytën me Kosovën dhe mbi të gjitha anëtarësimin e saj në Këshillin e Evropës, mesa duket e ka fituar.

Sipas Klix, pranimi i Kosovës në Këshillin e Evropës mund të shtyhet pas aktiviteteve të fundit diplomatike të ndërmarra nga Vuçiç.

Sipas AP, Franca si anëtare e Këshillit të Evropës ka kërkuar që të shtyhet pranimi i Kosovës për shkak se qeveria e Albin Kurtit nuk ka ndërmarrë hapa drejt formimit të Komunitetit të Komunave Serbe, dhe duket se këtij propozimi i janë bashkuar Gjermania dhe Italia.

Nuk është rastësi që një nga temat e vizitës së ministrit të Jashtëm të Ukrainës ishte integriteti territorial i të dy vendeve.

Kuleba u takua fillimisht me ministrin e Punëve të Jashtme të Serbisë, Marko Gjuriç, më pas u takua me presidentin serb Aleksandër Vuçiç, kryeministrin Millosh Vuçeviç dhe kryetaren e Kuvendit Ana Brnabiç.

Në bisedime u theksua se të dyja vendet këmbëngulin në respektimin e së drejtës ndërkombëtare dhe integritetit territorial të secilit shtet.

Në janar, në një konferencë në Tiranë, Vuçiç theksoi rëndësinë që Serbia të mbajë marrëdhënie të mira me Ukrainën, sepse ajo ende nuk e ka njohur pavarësinë e Kosovës, e cila përndryshe, theksoi ai, do të çonte në ndryshimin pizicionit të paktën dy vendeve të tjera evropiane.

Edhe pse vetë mbështetja e Ukrainës nuk është për t’u refuzuar, Vuçiç do ta përdorë këtë vizitë për të zemëruar edhe një herë Perëndimin dhe, sipas shumëkujt, për ta mashtruar përsëri.

Një lloj konfirmimi për këtë është shkrimi i mediave në gjuhën gjermane, të cilët shkruajnë në kor për “shuplakën në fytyrë të Rusisë”.

Kurier-i austriak shkruan se vizita e Kuleba “interpretohet si një sinjal i largimit të qeverisë serbe nga Rusia, aleati i saj i përjetshëm”. Por do të ishte vërtet naive të supozohej se Vuçiç do të prishë papritur të gjitha lidhjet me Kremlinin.

Aq më tepër që vetëm pak javë më parë u formua Qeveria e re e Serbisë, në të cilën bëjnë pjesë dy persona nga lista e zezë amerikane, pikërisht për shkak të lidhjeve të tyre me Kremlinin.

Aleksandar Vulin, një ish-oficer i inteligjencës i njohur për pikëpamjet e tij pro-ruse, për të cilat mori çmimin e duhur nga Kremlini, mban shoqëri me Nenad Popoviçin, themeluesin e Partisë Popullore Serbe euroskeptike, e cila prej vitesh konsiderohet si zëri i Rusisë në skenën politike serbe.

Mediat ruse vërtet i kushtuan shumë vëmendje vizitës së Kuleba-s dhe Zelenska-s në Beograd, por të gjitha i qëndruan raportimit faktik dhe nuk u futën në pasojat e mundshme që sjell.

Mbetet për t’u parë nëse Vuçiç do të arrijë të mashtrojë përsëri Perëndimin dhe të mbajë një ekuilibër midis interesave të ndryshme gjeopolitike. Por fakti është se Perëndimi po lejon kërcimin në “dy dasma” dhe ende nuk ka vija të kuqe të përcaktuara qartë për presidentin serb

Peter Stano, ka thënë se Prishtina me ndalimin e hyrjes së Patriarkut Porfirie, ka shkelur Marrëveshjen për vizitat zyrtare të rënë dakord në Bruksel në vitin 2014. Ai theksoi se tema e takimit të sotëm në Bruksel do të jetë dinari, por se BE-ja nuk e humb rastin për të përcjellë mesazhet e saj, si dhe pakënaqësinë me veprime të caktuara. “Vizita e Patriarkut Porfiri në Kosovë është pjesë e një Marrëveshjeje të rëndësishme të Dialogut dhe është dashur të lejohet. Duke refuzuar hyrjen e tij, Qeveria e Kosovës ka shkelur Marrëveshjen për Vizitat Zyrtare që Kisha Ortodokse Serbe të jetë në kontakt me besimtarët në Kosovë”- deklaroi Stano dhe shtoi se një veprim i tillë është kundër parimeve themelore të çdo shoqërie demokratike multietnike dhe tolerante. “Bashkimi Evropian vazhdon të përsërisë thirrjen e tij për zbatimin e plotë dhe të pakushtëzuar të të gjitha marrëveshjeve nga dialogu, përfshirë atë për vizitat zyrtare”, tha zëdhënësi i BE-së dhe sipas tij, takimi i sotëm në Bruksel do fokusohet në një agjendë shumë të specializuar, por se BE-ja nuk do të mungojë të shprehë qëndrimin e saj.

Gjithashtu shtetet anëtare të QUINT-it  janë shprehur “të shqetësuar” për moslejimin e vizitës në Kosovë të Porfirije dhe peshkopëve të tjerë për të marrë pjesë në fillimin ceremonial të kuvendit vjetor të Sinodës së Patriarkanës së Pejës.

QUINT-i, përmes një komunikate për media ka thënë se vendimi i pushtetit ka qenë në kundërshtim me planin e Ahtisaarit.

“Ambasadat e Francës, Gjermanisë, Italisë, Britanisë së Madhe dhe SHBA-së, si dhe Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë, janë të shqetësuara me vendimin e Qeverisë së Kosovës I cili është në kundërshtim me dispozitat e Planit të Ahtisaarit, që qartë përshkruajnë të drejtat, priviligjet, imunitetet e klerit të Kishës Ortodokse Serbe dhe nuk është në përputhje me obligimet e Kosovës të marra në dialogun e lehtësuar nga BE-ja”, thuhet në reagimin e QUINT-it, teksa dhe kanë potencuar se kanë pritshmëri nga Kosova që të përmbush standardet më të larta të të drejtave të njeriut.

Në të kaluarën, pjesëmarrja e patriarkut serb në ceremoni fetare në Kosovë është shoqëruar me fjalor të papranueshëm, duke nxitur përçarje. Patriarkana është fokusuar prej kohësh në promovimin dhe zbatimin e ideologjisë nacionaliste e irredentiste të “Serbisë së Madhe” në aktivitetet publike. Patriarku Porfirije ka ardhur disa herë në Kosovë, ndërsa herën e fundit ka hyrë në territorin e Kosovës në janar të vitit 2024, pikërisht në kohën kur tensionet midis Kosovës dhe Serisë ishin ngritur në nivele shpërthyese, posaçërisht në pjesën veriore të Kosovës të banuar me shumicë serbe.

“Se kujt i konvenon më shumë rreshtimi i Memli Krasniqit në kolonën e paracaktuar nga Albin Kurti, mjafton të shihni si e komentojnë këtë situatë eksponentët e Vetëvendosjes teksa me super intensitet po shkruajnë se sa mirë ka bërë kryesia e PDK-së që po koordinohet me Kryeministrin e Kosovës”. – kështu shkruan gazetari Lirim Mehmetaj në një editorial për AP.

Sipas tij, me gjasë Krasniqi nuk e kupton, ose e kupton por nuk i pengon. “Përmes të njëjtës inxhineri, falangat e Vetëvendosjes nëpër studiot televizive tregojnë sei si duhet të reformohen dhe çfarë duhet të bëjnë partitë opozitare për rrëzuar Kurtin, paçka se ata paraprakisht e pranonin se Kurti nuk duhet rrëzuar. Këtë qëndrim të padinjitetshëm dhe anti-shtetëror të Memli Krasniqit po provojnë t’i japin fytyrë tjetër shërbëtorët e Vetëvendosjes dhe të tjerë që shpresojnë për kacidhe pas një qeverie të mundshme që mund të krijohet në të ardhmen mes të VV-së dhe PDK-së, po qytetari realisht i pakënaqur nuk e ha”- ka theksuar Mehmetaj duke shtuar se nuk sheh urgjencë për domosdoshmërinë e shkuarjeve në zgjedhje të jashtëzakonshme kur zgjedhjet e rregullta janë veç 3-4 muaj më pas. Si ka mundësi që opozita nuk shpjegohet për strategjinë: Ta lëmë Kurtin të gabojë, pastaj zgjedhjet, ndërsa tani kërkon mr urgjencë ndërprerjen e gafave të kryeministrit.

“Kush thotë se “nuk ka lidhje si shkohet në zgjedhje”, por me rëndësi është të shkohet, ose është idiot ose krejtësisht i shitur. Pikërisht zgjedhjet e fundit janë argumenti më kokëfortë se është e rëndësisë kruciale se cila është arsyeja dhe cili është konteksti i zgjedhjeve”- thekson gazetari Mehmetaj.

Sipas tij, të gjithë që presin prapa derës me shpresën për të përfituar nga një koalicion eventual mes Kurtit dhe Krasniqit, do mbeten të zhgënjyer pas kryeministri thjesht po i zbutë për fushatë zgjedhore që të mos i përmendet asnjë skandal. Të mos i përmendet korrupsioni, zhvatjet, autonomia territoriale, dështimet në arenën ndërkombëtare, dështimi në reformën në drejtësi dhe të gjitha tmerret e qeverisjes së tij.

Ai vetë më nuk del në TV të bëjë fushatë, ministrat i ka për ibret e veçse do ta dëmtojnë, kurse për deputetë të VV-së, i kemi parë që ata as të artikulohen shqip nuk dinë.

“Me kë të bëjë fushatë Kurti? Me heshtjen e partive opozitare? Sa të kapë sërish rezultatin e dëshiruar, që do të jetë pak a shumë i njëjti nëse këta i rreshtohen si shërbëtorë të pa dinjitet, ai do t’iu lëshohet me të njëjtin hakërrim si përherë, si në videot që ia përgatiste PDK-së e LDK-së kohë pas kohe”- ka potencuar në shkrimin e tij gazetari Lirim Mehmetaj.